نقد ترجمه سوره واقعه(مطالعه موردی ترجمه ابوالفضل بهرام‌پور)

الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنی

زهرا صمدی ¹ , مسعود باوان پوری ²

1 - کارشناس ارشد زبان ادبیات عربی دانشگاه اراک
2 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

تاريخ الإرسال : 12 الخميس , شعبان, 1442 تاريخ التأكيد : 12 الخميس , شعبان, 1442 تاريخ الإصدار : 08 الأحد , شعبان, 1442

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

قرآن کریم به زبان‌های گوناگون ترجمه شده است و درجه توانایی مترجمین آن در درک قرآن، تفهیم آن به زبان مقصد یا هر دوی آن‌ها و همچنین آشنایی با دانش زبانشناسی و ترجمه شناسی متفاوت بوده است. ابوالفضل بهرام پور یکی از این مترجمینی است که در ترجمه خویش توانایی بالایی در تفهیم و ترجمه متن قرآن کریم داشته است. البته ایشان نقاط ضعفی نیز داشته‌اند که مقاله حاضر بعد از بیان ویژگی‌های کلی سوره واقعه، ترجمه ابوالفضل بهرام‌پور را در اغراض مختلف بلاغی بررسی می‌کند؛ ابتدا به ویژگی بلاغی مانند تشبیه، استعاره، کنایه، تأکید، التفات و... در آیات سوره واقعه و سپس به مقایسه کردن آن اغراض بلاغی با ترجمه بهرام‌پور می‌پردازد. برخی از قصور ترجمه‌ها به سبب ساختار دقیق و پیچیده زبان قرآنی است که باعث شده مترجمان یک ترجمه را بر دیگری ترجیح دهند امّا برخی لغزش‌ها نیز به سبب غفلت در ساختار واژه و یا اسلوب صرفی، نحوی و بلاغی آن است؛ برخی نیز به ترجمه تفسیری دست زدند و بدون جدا کردن از اصل کلام از حواشی تفسیری به تفضیل و شرح پرداخته‌اند.

المصادر:

کتب فارسی

بهرام‌پور، ابوالفضل. 1383ش، ترجمه قرآن کریم، تهران: انتشارات عفت.

بی‌آزار شیرازی، عبدالکریم. 1376ش، قرآن ناطق، قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

دهخدا، علی‌اکبر. 1377ش، لغتنامه، چاپ دوم، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

رامیار، محمود. 1385ش، تاریخ قرآن، تهران: امیرکبیر.

سلماسی زاده، محمدجواد. 1369ش، تاریخ سیر ترجمه قرآن در جهان، تهران: انتشارات امیرکبیر.

مکارم شیرازی، ناصر و همکاران. 1374ش، تفسیر نمونه، چاپ بیست و دوم، تهران: دار الکتب الاسلامیة.

کتب عربی

ابن­منظور. 1405ق، لسان ‌العرب، قم: نشر ادب حوزه.

جوهری، اسماعیل بن حماد. بی‌تا، صحاح اللغة، تحقیق عبدالغفور عطار، بیروت: دار الکتاب العربی.

درویش، محی­الدین. 1402ق، اعراب القرآن و بیانه، سوریه: دار الإرشاد.

زبیدی، محمدمرتضی. 1385ق، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دار الهدایة.

زرقانی، عبدالعظیم. 1373ق، مناهل العرفان فی علوم القرآن، بیروت: دار الإحیاء مکتب العربیة.

زمخشری، محمود. 1407ق، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتاب العربی.

السرخسی، شمس‌الدین. 1409ق، المبسوط، بیروت: دار المعرفة.

شرتونی، سعید. 1360ش، اقرب الموارد، قم: منشورات مکتبة آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی.

شلتوت، محمود. 1355ق، ترجمة القرآن ونصوص العلماء، قاهره: الأزهر.

طباطبایی، سید محمد حسین. 1417ق، المیزان فی التفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

طبرسی، فضل بن حسن. 1372ش، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات ناصرخسرو.

فیومی، احمد بن محمد. 1405ق، المصباح المنیر، مدینه: مؤسسة دار الهجرة.

قطب، سید ابراهیم شاذلی. 1417ق، فی ظلال القرآن، بیروت: دار الشروق.

مقالات

اقبالی، عباس و زهره زرکار. 1392ش، «نقد ترجمه کنایه در ترجمه‌های فارسی قرآن»، پژوهش دینی، شماره 26، صص 23- 1.

امانی، رضا و یسرا شادمان. 1390ش، «چگونگی معادل‌یابی استعاره‌های قرآنی در فرآیند ترجمه»، مطالعات قرآن و حدیث، سال پنجم، شماره دوم، 168- 139.

پروینی، خلیل و فاطمه اکبری‌زاده. 1392ش، «آسیب‌شناسی و زبان‌شناختی ترجمه‌های قرآن(بررسی موردی ترجمه‌های سوره واقعه)»، پژوهش دینی، شماره 26، صص 56- 29.

تک‌تبار فیروزجائی، حسین. 1394ش، «ترجمه طاهره صفارزاده، ترجمه‌ای ارتباطی از قرآن کریم»، دو فصلنامه مطالعات ترجمه قرآن و حدیث، دوره 2، شماره 3، صص 47-27.

جواهری، سید محمدحسن. 1383ش، «پژوهشی در اصول، مبانی و فرآیند ترجمه قرآن»، نشریه پژوهش و حوزه، سال پنجم، شماره 20- 19، صص 73- 49.

حری، ابوالفضل. 1390ش، «بررسی سطوح ساختاری و کارکردی ترجمه روشن‌گر قرآن کریم»، ماهنامه کتاب دین، شماره 164، صص 54- 69.

رضایی باغ بیدی، حسن. 1384ش، «نگاهی گذرا به ترجمه متون مقدس و ترجمه‌های قرآن»، نشریه معارف، دوره 21، شماره 1، صص 47- 31.

روستایی، زینب. 1389ش، «بررسی استدلال ادبی علامه بلاغی در روایات تحریف»، مطالعات قرآنی، سال اول، ش 4، صص 125- 144.

کریم­نیا، مرتضی. 1375ش، «نقد و بررسی ترجمه قرآن کریم از آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی»، بینات، شماره 11، صص 148- 126.

کهندل جهرمی، مرضیه و همکاران. 1390ش، «گذری بر زیباشناسی اسلوب ندا در قرآن کریم»، مطالعات قرآنی، دوره 2، ش 7، صص 71- 83.

متقی‌زاده، عیسی و سید علاء نقی زاده. 1393ش، «بررسی معانی مختلف حرف لکنّ و نقد ترجمه‌های فارسی آن در قرآن کریم»، دوفصلنامه مطالعات ترجمه قرآن و حدیث، دوره 1، شماره 2، صص 135- 107.

محلاتی، حیدر، صحبت اله حسنوند و زهره ذوالفقاری. 1391ش، «نقد و بررسی مفعول مطلق در قرآن بر اساس ترجمه آقایان بهرام پور، پاینده و پورجوادی»، هفتمین همایش بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی، دانشگاه علامه طباطبایی، صص 181- 160.

ناصری، مهدی. 1393ش، «قرآن کریم با ترجمه محمدعلی رضایی اصفهانی و همکاران، ترجمه معاصر وفادار به زبان فارسی»، دو فصلنامه مطالعات ترجمه قرآن و حدیث، دوره 1، شماره 1، صص 177- 147.

 

References:

 

Persian Books:

 

Bahrampour, Abolfazl. 2004, Translation of the Holy Quran, Tehran: Effat Publications.

Biazar Shirazi, Abdul Karim. 1997, Nategh Quran, Qom: Islamic Culture Publishing Office.

Dehkhoda, Ali Akbar. 1998, Dictionary, Second Edition, Tehran: Tehran University Publishing and Printing Institute.

Ramyar, Mahmoud 2006, History of Quran, Tehran: Amirkabir.

Salmasizadeh, Mohammad Javad 1990, History of Quran Translation in the World, Tehran: Amirkabir Publications.

Makarem Shirazi, Nasser et al. 1995, Sample Interpretation, 22nd Edition, Tehran: Islamic Books House.

Arabic books

Arabic language, Qom: Publication of seminary literature.

Johari, Ismail bin Hamad, Sahah Al-Lingha, Tahiqiq Abdul Ghafoor Attar, Beirut: Dar Al-Kitab Al-Arabi.

Darwish, Mohi al-Din. 1402 AH, The Arabs of the Qur'an and the Statement, Syria: Dar al-Irshad.

Zabidi, Mohammad Morteza 1385 AH, the crown of the bride from the jewel of the dictionary, Beirut: Dar Al-Hedaya.

Zarqani, Abdul Azim 1373 AH, the sources of mysticism in the sciences of the Qur'an, Beirut: Dar Al-Ihyaa Maktab Al-Arabiya.

Zamakhshari, Mahmoud 1407 AH, Al-Kashaf An Haqeeq Ghawamd Al-Tanzil, Beirut: Dar Al-Kitab Al-Arabi.

Al-Sarkhsi, Shamsuddin 1409 AH, extended, Beirut: Dar al-Ma'rifah.

Shertoni, Saeed 1981, Nearest sources, Qom: Publications of the school of Grand Ayatollah Marashi Najafi.

Shaltout, Mahmoud 1355, translation of the Qur'an and the texts of the scholars, Cairo: Al-Azhar.

Tabatabai, Seyed Mohammad Hussein 1417, Al-Mizan Fi Al-Tafsir Al-Quran, Qom: Islamic Publications Office of Qom Seminary Teachers Association.

Tabarsi, Fadl Ibn Hassan 1993, Majma 'al-Bayan fi Tafsir al-Quran, Tehran: Naser Khosrow Publications.

Fayumi, Ahmad ibn Muhammad. 1405, Al-Misbah Al-Munir, Medina: Dar Al-Hijra Foundation.

Qutb, Seyed Ibrahim Shazli. 1417, in the shadow of the Qur'an, Beirut: Dar al-Shorouq.

articles

Eghbali, Abbas and Zohreh Zarkar. 1392, "Critique of irony translation in Persian translations of the Qur'an", Religious Research, No. 26, pp. 23-1.

Amani, Reza and Yasra Shadman. 1390, "How to equate Quranic metaphors in the translation process", Quran and Hadith Studies, Fifth Year, No. 2, 168-139.

Parvini, Khalil and Fatemeh Akbarizadeh. 1392, "Pathology and Linguistics of Quranic Translations (A Case Study of the Translations of Surah Al-Waqi'ah)", Religious Research, No. 26, pp. 56-29.

Takhtbar Firoozjaei, Hussein. 1394, "Translated by Tahereh Saffarzadeh, Communication Translations of the Holy Quran", Bi-Quarterly Journal of Quranic and Hadith Translation Studies, Volume 2, Number 3, pp. 47-27.

Javaheri, Seyed Mohammad Hassan 2004, "Research in the Principles, Foundations and Process of Quran Translation", Journal of Research and Seminary, Fifth Year, No. 19-20, pp. 73-49.

Hari, Abolfazl 1390, "Study of the structural and functional levels of the enlightening translation of the Holy Quran", Book of Religion, No. 164, pp. 54-69.

Rezaei Bagh Bidi, Hassan. 2005, "A brief look at the translation of holy texts and translations of the Qur'an", Journal of Knowledge, Volume 21, Number 1, pp. 47-31.

Rustaei, Zeinab 2010, "A Study of Allameh Bolaghi's Literary Argument in Distorted Narrations", Quranic Studies, First Year, Vol. 4, pp. 125-144.

Karimonia, Morteza. 1996, "Critique and review of the translation of the Holy Quran by the Grand Ayatollah Makarem Shirazi", Baynat, No. 11, pp. 148-126.

Khandel Jahromi, Marzieh et al. 1390, "A Passage on the Aesthetics of Neda's Style in the Holy Quran", Quranic Studies, Volume 2, Issue 7, pp. 71-83.

Mottaqizadeh, Issa and Seyed Ala Naghizadeh. 2014, "Study of different meanings of the letter but and critique of its Persian translations in the Holy Quran", Bi-Quarterly Journal of Quranic and Hadith Translation Studies, Volume 1, Number 2, pp. 135-107.

Mahallati, Haidar, Sohbatollah Hassanvand and Zohreh Zolfaghari. 2012, "Critique and study of the absolute object in the Qur'an based on the translation of Mr. Bahrampour, Payendeh and Pourjavadi", the seventh international conference of the Association for the Promotion of Persian Language and Literature, Allameh Tabatabai University, pp. 181-160.

Naseri, Mehdi 2014, "The Holy Quran translated by Mohammad Ali Rezaei Isfahani et al., A faithful contemporary translation into Persian", Bimonthly Quarterly of Quran and Hadith Translation Studies, Volume 1, Number 1, pp. 177-147.