سوره شناسی مسبّحات

الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنی

سیّده زهرا اعتصامی ¹ ()
سوسن آل رسول ² ()

تاريخ الإرسال : 19 الثلاثاء , رمضان, 1433 تاريخ التأكيد : 19 الثلاثاء , رمضان, 1433 تاريخ الإصدار : 17 السبت , جمادى الأولى, 1431

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

برخی از سوره‌های قرآن کریم دارای سرآغاز مشترک اند، به‌گونه‌ای که با همان نام شناخته می‌شوند. سور هفتگانة مسبّحات، از این جمله است. مسئلة این تحقیق، یافتن مشترکات هفت سورة مسبّحات، یعنی سوره‌های اسراء، حدید، حشر، صف، جمعه، تغابن و اعلی است که همة آنها با تسبیح آغاز شده‌اند. در این نوشتار سعی شده است ضمن خوشه‌چینی از خرمن فضل و اندیشة مفسران و صاحب‌نظران علوم قرآنی، برخی مضامین مشترک موجود در این سور مبارکه نمایان شود. از جمله مضامین مشترک اصلی در این هفت سوره، تسبیح، اسماءالحسنی و رسالت است. از طرفی آیات سور مسبّحات گویای اصول پنجگانة دین است. این آیات با تکیه بر پنج اصل توحید، نبوت، عدل، امامت و معاد، فروع دین را نیز معرفی و وظایف اخلاقی شخص را نسبت به خدا، خود، افراد جامعه و خانواده‌اش بیان می‌دارد.

المصادر:

قرآن کریم، ترجمة محمد مهدی فولادوند. 1415ق. تهران: دارالقرآن کریم

آلوسی، ابی‌الفضل شهاب الدین سیّدمحمود. 1415ق. روح‌المعانی فی تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دارالکتب العلمیه

ابن عاشور، محمّدبن طاهر. بی‌تا. التحریر و التنویر. بی جا: بی‌نا

ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمر. 1419ق. تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دارالکتب العلمیه

ابوالفتوح رازی، حسین‌بن علی. 1408ق. روض‌الجنان و روح‌الجنان فی تفسیرالقرآن. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی

انیس، ابراهیم. 1367ش. معجم‌الوسیط. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی                                     

بازرگان، عبدالعلی. 1372ش. نظم قرآن. تهران: قلم

بحرانی، سید هاشم. 1416ق. البرهان فی تفسیر ‌القرآن. تهران: بنیاد بعثت

بقاعی، ابراهیم بن عمر. 1415ق. نظم الدرر. بیروت: دارالکتب العلمیه       

حوی، سعید. 1414ق-1993م. الاساس فی التفسیر. مصر: دارالسلام

راغب اصفهانی، حسین بن محمد. 1412ق. المفردات فی غریب ‌القرآن. دمشق، بیروت: دارالقلم، دارالشامیه

زحیلی، وهبة بن مصطفی. 1418ق. التفسیر المنیر. دمشق: دارالفکر المعاصر بیروت

زرکشی، محمدبن عبدالله. 1422ق. البرهان فی علوم‌ القرآن. بیروت: دارالکتب العلمیه

سیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمن بن ابی‌بکر. 1425ق. الاتقان فی علوم‌ القرآن. بیروت: دارالکتاب العربی

                                                . 1404ق. الدر المنثور فی تفسیر المأثور. قم: مکتبه آیةالله العظمی ‌المرعشی النجفی

شحّاته، عبدالله محمود. 1374ش. اهداف و مقاصد سوره‌های قرآن کریم، ترجمة سیدمحمدباقر حجتی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی

صدرالدین شیرازی، محمد‌بن ابراهیم. 1419ق. تفسیر القرآن‌الکریم. بیروت: دارالتعارف للمطبوعات

طباطبایی، سید محمد حسین. 1374ش. تفسیر المیزان، ترجمة سید محمد باقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی

طبرسی، فضل‌بن حسن.1360ش. مجمع ‌البیان فی تفسیر القرآن، ترجمة گروهی از مترجمان. تهران: فراهانی

طبری، ابوجعفر محمدبن جریر.1412ق. جامع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دارالمعرفه

طوسی، محمد‌بن حسن. بی‌تا. التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دارالاحیاء التراث العربی

عروسی الحویزی، عبدعلی بن جمعه. 1415ق. تفسیر نورالثقلین. قم: اسماعیلیان

فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمدبن عمر. 1420ق. مفاتیح ‌الغیب. بیروت: دارالاحیاء التراث العربی

فرات کوفی، ابوالقاسم.1410ق. تفسیر فرات الکوفی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی

قرشی، سیدعلی اکبر.1371ش. قاموس قرآن. تهران: دارالکتب الاسلامیه

قرطبی، محمدبن احمد. 1364ش. الجامع لاحکام القرآن. تهران: ناصرخسرو

قطب، سیدبن ابراهیم.1412ق. فی ظلال ‌القرآن. بیروت، قاهره: دارالشروق

قمی مشهدی، محمدبن محمدرضا. 1368ش. کنزالدقائق و بحرالغرائب. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی

کلینی رازی، محمدبن یعقوب.1383ش. صحیح الکافی، تصحیح محمدباقر بهبودی. تهران: سنا

مراغی، احمدبن مصطفی. بی‌تا. التفسیر المراغی. بیروت: دارالاحیاء التراث العربی

مکارم شیرازی، ناصر.1374ش. تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه

موسوی بجنوردی، سیدکاظم. 1380ش. دایرۀ المعارف بزرگ اسلامی. تهران: مرکز دایرۀ المعارف بزرگ اسلامی

واحدی، علی بن احمد.1411ق. اسباب نزول القرآن. بیروت: دارالکتب العلمیه