فاصله در مجمع البیان و بازشناسی گونه‌های پیوند معنایی آن با آیات
الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنی
علی اصغر آخوندی
1
(
استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه صنعتی شاهرود
)
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
فاصله پدیده‌ای قرآنی است که نقش مهمی در زیبایی، نظم بخشی و انسجام آیات دارد و لازم است از جهات گوناگون مورد توجه و بررسی قرار گیرد. از جمله منابع مهم برای بررسی این پدیده، تفاسیر است. به دلیل اهمیت تفسیر مجمع البیان موضوع فاصله و چگونگی نگرش امین الاسلام طبرسی به این مطلب موضوع این مقاله قرار گرفت. در زمینه فاصله، عنوان‌هایی مانند کارکردها و نقش‌های تفسیری، انواع و چگونگی روابط فاصله به‌ویژه گونه‌های پیوند معنایی آن با محتوای آیه از اهمیت بیش‌تری برخوردار است. از کارکردهای تفسیری فاصله در مجمع البیان باید به تقویت و تأیید احتمالات تفسیری، دفع توهم، شبهه و ابهام از آیه و برداشت حکم اشاره کرد. و در ارتباط و پیوند معنایی فاصله با محتوای آیه نیز می‌توان دوازده گونه پیوند معنایی را در این تفسیر بازشناسی کرد که در کم‌تر تفسیری این مسأله مورد توجه قرار گرفته است. در بحث ارتباط فاصله و محتوا در برخی آیات چالش‌هایی وجود دارد که توجیهات طبرسی برای خروج از آن‌ها مورد توجه قرار گرفته است.
کتابنامه
قرآن کریم.
کتب عربی
ابن فارس، احمد بن فارس بن زکریا. 1399/1979، معجم مقاییس اللغة، بیروت: دار الفکر.
ابن منظور، محمد بن مکرم. 1414ق، لسان العرب، بیروت: دار صادر.
ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد. بی تا، مقدمه تاریخ، بی جا.
ابوحسان، جمال محمود. 1431/2010، الدلالات المعنویة لفواصل الآیات القرآنیة، عمان: دار الفتح.
ابوزهره، محمد. بی تا، المعجزة الکبری القرآن، بی جا: دار الفکر العربی.
باقلانی، محمد بن طیب. 1997م، اعجاز القرآن، قاهره: دار المعارف.
حبیشی، فهد بن عبدالله. بی تا، ری الظمآن فی بیان القرآن، بی جا.
حسناوی، محمد. 1406/1986م، الفاصلة فی القرآن، چ دوم، بیروت: المکتب الاسلامی؛ عمّان: دار عمّار.
خضر، سید.1430/2009م، الفواصل القرآنیّة؛ دراسةالبلاغیة، چ دوم، بی جا: مکتبة الآداب.
راغب اصفهانی. بی تا، معجم مفردات الفاظ القرآن، بی جا: دار الکاتب العربی.
رمّانی، علی بن عیسی، خطابی، و عبدالقاهر جرجانی. 1387/1968م، النکت فی اعجاز القرآن، ثلاث رسائل فی اعجاز القرآن، چ دوم، قاهره: دار المعارف.
زرکشی، محمد بن عبدالله. 1415/1994م، البرهان فی علوم القرآن، چ دوم، بیروت: دار المعرفة.
سیوطی، جلال الدین. بی تا، الاتقان فی علوم القرآن، بیروت: دار الجیل.
سیوطی، جلال الدین. 1408/1988م، معترک الاقران فی اعجاز القرآن، چ اول، بیروت: دار الکتب العلمیة.
طبرسی، فضل بن حسن. 1408/1988م، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چ دوم، بیروت: دار المعرفة.
طوسی، محمد بن حسن. 1409ق، التبیان فی تفسیر القرآن، بی جا: مکتب الاعلام الاسلامی.
عباس، فضل حسن. 1991م، اعجاز القرآن الکریم، عمان: بی نا.
فراهیدی، خلیل بن احمد. 1410ق، کتاب العین، قم: انتشارات هجرت.
فیروزآبادی، محمد بن یعقوب. 1426/2005م، القاموس المحیط، چ هشتم، بیروت: موسسة الرسالة.
کوّاز، محمد کریم. 1426ق، الاسلوب فی الاعجاز البلاغی للقرآن الکریم، چ اول، بنغازی: دار الکتب الوطنیة.
لاشین، عبدالفتاح. 1402/1982م، من اسرار التعبیر القرآن، الفاصلة القرآنیة، ریاض: دار المریخ للنشر.
مکی، ابن عقیلة. 1427/2006م، الزیادة والاحسان فی علوم القرآن، چ اول، بی جا: مرکز البحوث والدراسات جامعة الشارقة.
موسی، محمد بن حسن. 1417/1997م، اعجاز القرآن الکریم بین الامام السیوطی والعلماء، دراسة نقدیة ومقارنة، چ اول، جده: دار الاندلس الخضرا.
یاسوف، احمد. 1427/2006م، دراساتٌ فنیةٌ فی القرآن الکریم، چ اول، دمشق: دار المکتبی.
کتب فارسی
جوادی آملی، عبدالله. 1391ش، تسنیم؛ تفسیر قرآن کریم، قم: نشر اسراء.
خرقانی، حسن. 1392ش، زیباشناسی قرآن از نگاه بدیع، چ اول، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
یاسوف، احمد. 1388ش، زیباشناسی واژگان قرآن، ترجمه سید حسین سیدی، چ اول، تهران: سخن.
_||_Bibliography
The Holy Quran.
Abbas, Fazl Hassan. 1991. Ejazo Al-Qurane Al-Karim (The miracle of the Holy Quran). Amman.
Abuhesan, Jamal Mahmoud. 1431 (2010). Al-delalato Al-Manavieh le Favasele Al-Ayato Al-Quranieh. first. Amman: Dar Al Fath.
Abu zohre, Muhammad. n.d .Al-Mojezato Al-Kobra Al-quran (The Great Miracle of the Qur'an). Daro Al-Fekre Al-Arabi.
Azhari, Mohammed bin Ahmed. 2001. Tahzibo Al-Logha . Beirut: Daro Ehyae Al-Toraso Al-Arabi.
Baqalani, Mohammed bin Taib. 1997. Ejazo Al-Quran (The miracle of the Qur'an). Cairo. Dar Al Ma'arif.
Farahidi, Khalil ibn Ahmad. 1410. Ketabo Al-Ayn. Qom: Hijrat Publishing.
Firozabadi, Muhammad ibn Yaqoub. 1426 (2005). Al-Qaamuso Al-Mohit. Eighth. Beirut: Moasesato Al-Resaleh.
Hasnavi, Mohamed. 1406 (1986)). Al-Fasele fi Al-Quran. Second. Beirut: Al-Maktabo Al-Eslami; Amman: Dar Ammar.
Hobibshi, Fahd bin Abdullah. n d. Re Al-Zamaan fi Bayane Al-Quran.
Ibn Fares, Ahmed bin Fares bin Zakaria. 1399 (1979). Mojame Maghaaeiso Al-Loghjat (Dictionary of Language Standards). [Beirut?]: Dar al-Fikr.
Ibn Khaldun, Abdul Rahman bin Mohammed. N d. Al-Muqaddimah.
Ibn Manzoor, Mohammed bin Makram. 1414. Lesano Al Arab. Beirut: Dar Sader.
Ibn Saidah, 'Ali ibn Isma'il. 1421 (2000). Al-Mohkam v Al-Mohito Al-azam. first. Beirut: Dar Al-Kotobo Al-Almiyeh.
Javadi Amoli, Abdolla. 1391. Tasnim, Commentary Of The Noble Qur'an. 11: Isra Publication Center.
Kawwaz, Muhammad Karim. 1426. Al-Oslubo fi Ejaze Al-Balghi le Al-Qurane Al-Karim. first. Benghazi: Daro Al-Kotobe Al-Vatanieh.
Kharqani, Hassan. 1392. Zybashnasi Quran Az nagah Badia. first. mashhad: Uloom Rezavi University.
Khazer, Sayyid. 1430 (2009). Al-Favaselo Al-Quranieh – Derasato Al-Balaghieh .Second. Maktabato Al-Adab.
Lashin, Abdelfattah. 1402 (1982)). Men Asarare Al-Tabire Al-Quran, Al-Fasileto Al-Quranieh. Riyadh: Dar Al-Marikh Publishing.
Makki, ibn Aqila. 1427 (2006). Al-Ziyadto v Al-Ehsan fi Ulome Al-Quran. University of Sharjah Research and Studies Center.
Moussa, Mohamed ibn Hassan (1997). The miracle of the Qur'an between Imam al-Siyuti and scholars, a critical and comparative study. first. Jeddah: House of Andalus al-Khadra.
Ragheb Isfahani. N d. Mojamo Mofardate Alfaze Al-Quran. Daro al_Katebe Al-Arabi.
Rommani, Ali ibn Issa, Khatabi, and Abdulqahir Jorjani. 1387 (1968).Al-Nokat fi Ejaze Al-Quran. Second. Cairo. Dar Al Ma'arif.
Siyouti, Jalal al-Din.n d. Al-Etqan fi Ulome Al-Quran. Beirut: Daro Al-Jayl.
Siyouti, Jalal al-Din.n d.1408 (1988). Motareko Al-Aghran fi Ulome Al-Quran. first. Beirut: Dare Al-Kotobe Al-Elmiyeh.
Tabarsi, Fadl ibn Hassan. 1408 (1988).Majmao Al-Bayan fi Tafsire Al-Qur'an. Second. Beirut: Darl al-Marefah.
Tabatabayi, Sayed Muhammad Hassin. 1370. Tafsiro Al-Mizan. Translated by Sayed Mohammed Baqir Musawi Hamdani. Fourth. Tehran: Beniad Alama Tabatabai.
Toosi, Mohamed Ben Hassan. 1409. Al-Tebyan fi Tafsire Al-Qur'an. Maktabo Al-Alame Al-Eslami.
Yasuf, Ahmed. 1427 (2006). Derasato Al-Faniyeh fi Al-Quran. first. Damascus: Daro Al-Maktabi.
Yasuf, Ahmed. 1388. . Translated by Seyed Hosein Seyedi. first. Tehran: Sokhan.
Zarqshi, Muhammad bin Abdullah. 1415 (1994). Al-Borhan fi Ulome Al-Quran. Second. Beirut: Daro Al-Marefeh.
Zubaidi, Muhammad ibn Muhammad ibn Abd al-Razzaq al-Husayni. N d. Taajo Al-Arus men Javahere Al-Qaamus . Dar al-Hadaya.
