ابعاد دلالی نقشهای نحوی - بلاغی واژه آخرت در قرآن کریم
الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنی
1 - استادیار گروه زبانها دانشگاه پیام نور
الکلمات المفتاحية: ", قرآن کریم", , ", آخرت", , ", دلالت نحوی آخرت", , ", دلالت بلاغی آخرت", ,
ملخص المقالة :
آخرت از کلماتی است که در قرآن کریم صد و سیزده بار تکرار شده و بنا بر اقتضای حال، در نقشهای متفاوت نحوی همچون مبتدا، خبر، صفت، مفعول پیام الهی را ابلاغ میکند و توجه به این ترکیبهای مختلف، تاثیر بسزایی در معانی برگرفته از آیات دارد.سؤال اصلی این جستار آنست که توجه به مسائل صرفی و نحوی چه تغییری در معناشناسی آخرت ایجاد میکند.روش ما برای رسیدن به پاسخ این سؤال، روش توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر منابع کتابخانهای است ابتدا برخی از آیاتی که کلمه آخرت در آن آمده، استخراج گردید و آنگاه با توجه به تفاسیر و کتب مربوط، تغییرات معنایی و دلالی آن بررسی شد.هدف از این تحقیق آشنایی هر چه بیشتر با واژه آخرت در کلام الهی بود. از جمله مهمترین نتایج پژوهش میتوان به نکات ذیل اشاره داشت:معانی حدوثی آخرت در قرآن کریم با فعل مضارع بیان گشته و دلالتهای ثبوتی آن باجمله اسمیه آمده است.در آیاتی که قصد خداوند حکمی در خصوص آخرت و تاکید بر آنست،آخرت مبتدا آمده؛ زیرا مبتدا محکوم علیه است و در آیاتی که تخصیص آخرت مورد نظر است، به صورت مبتدای مؤخر آمده تا اختصاص را نشان دهد.در آیات مذکور، مقصود از نعت آخرت غالبا توضیح موصوف است و آخرت در نقش مضاف الیهی آن، برای نشان دادن معانی ملکی و ظرفی و تعظیم مضاف است که این معانی با نقش وصفی افاده نمیگردد. آخرت در نقش مفعولی، مسند رامقید نموده وفایده کلام را افزون میکند وآمدن اسامی گوناگون پروردگار در این آیات، متناسب با ترکیب معنایی آیات است.