بررسی اعتبارسنجی بایسته های مفردات پژوهی در قرآن از نگاه امین الخَولی

الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنی

محمد قاسمی‌شوب ¹ (استادیار گروه اندیشه ومطالعات فرهنگی دانشگاه جامع امام حسین (ع))

تاريخ الإرسال : 28 الثلاثاء , رجب, 1443 تاريخ التأكيد : 02 الثلاثاء , ذو الحجة, 1444 تاريخ الإصدار : 09 الأحد , رجب, 1445

الکلمات المفتاحية: واژگان قرآن, مفردات پژوهی, امین الخولی, بایسته های واژه کاوی,

ملخص المقالة :

مفردات‌پژوهی در قرآن، از ارکان بنیادین فهم عبارات قرآن محسوب می‌شود که از زوایا و نگاه‌های گوناگون مورد واکاوی قرار گرفته است و از جمله اندیشمندانی که به این مهم پرداخته، امین‌الخولی- محقق معاصر مصری- است. این جستار با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی، بایسته‌های مفردات‌پژوهی از منظر وی را مورد بررسی قرار داده و بدین رهیافت رسیده است که خولی، مفردات‌پژوهی را در سه گام لازم می‌داند: 1- مفردات‌پژوهی لغوی؛ 2- مفردات‌پژوهی قرآنی؛ 3- تحلیل داده‌های بدست آمده از مراحل قبل با رویکرد عدم ترادف. از منظر خولی، در گام نخست باید به چند بایسته توجه لازم را مبذول داشت که عبارتند از: 1- تطور معنایی واژگان؛ 2- فهم معنای عصر نزولی کلمات؛ 3- تشخیص معرّب یا عربی بودن واژگان؛ 4-محور قرار دادن اصل حسی؛ 5- تحلیل معنا با تکیه بر حس و ذوق عربی. با این حال، نظریه خولی با وجود همه نقاط قوتی که دارد، از سه بُعد با انتقاد مواجه است: 1- استقراء ناتمام شواهد؛ 2-وجود ابهام در برخی از بایسته‌ها؛ 3- عدم احصاء همه بایسته‌ها.