بررسی محدوده‌ی شمول عبارت "إنّه لا یحبّ المسرفین" با تکیه بر آراء مفسران فریقین

رقیه صادقی نیری ¹ (دانشگاه شهید مدنی آذربایجان)
محمدحسین نقی زاده ² (قرآن و حدیث، الاهیات، ادبیات، شهید مدنی آذربایجان، تبری، ایران)

تاريخ الإرسال : 17 الثلاثاء , جمادى الأولى, 1443 تاريخ التأكيد : 12 الثلاثاء , ذو الحجة, 1445

الکلمات المفتاحية: اسراف, تفسیر تطبیقی, شرک, افتراء, ,

ملخص المقالة :

از میان مصادیق متعدّدی که در قرآن برای "اسراف" ذکر شده است، تنها در دو مورد از آیات، عبارت "إنّه لا یُحِبُّ المُسرِفینَ" به کار رفته است. با توجّه به این مطلب که عبارت "إنّه لا یُحِبُّ" بر نهایت دور بودن افراد از رحمت خدا اشاره داشته و در قرآن در مورد مصادیق خطیری چون "کفر" به کار رفته است، این سؤال ایجاد می‌گردد که آیا عبارت "إنّه لا یُحِبُّ المُسرِفینَ"، مطلق بوده و به معنای نهایت دور بودن تمام اسرافکاران در حدّی از اسراف، دورترین افراد از رحمت الهی می‌باشند؟ نگارندگان این سطور، سعی بر آن گماشته‌اند تا با ترتیب دادن این پژوهش و با روش توصیفی-تحلیلی، و با بهره‌گیری از آراء مفسّران، به این پرسش، پاسخ دهند. بر اساس یافته‌های پژوهش حاضر، عبارت "إنّه لا یُحِبُّ المُسرِفینَ"، فقط در آیات 141 سوره‌ی انعام و 31 سوره‌ی اعراف به کار رفته است که این دو آیه، در دو سیاق مشابه به کار رفته‌، و اسلوب ساختاری خاصی را دنبال می‌کنند؛ بدین شکل که در هر دو سیاق، از شرک و دروغ بستن بر باری تعالی، سخن به میان آمده است. وجود عباراتی مشابه در سیاق هر دو آیه، احتمال پیروی هر دو آیه از ساختار واحد را تقویت می‌کند. بنابراین، هرچند هر اسرافی در هر حدّ و مصداق، نزد خداوند ناپسند بوده و به دوری از رحمت او می‌انجامد، امّا وجود این عبارت به طور خاص در این دو آیه، این مطلب را می‌رساند که اسرافکاران مورد بحث این دو آیه که افارد مشرک و دروغ‌پرداز به خدا هستند،