افساد فی الأرض از وصف جزایی تا جرمی مستقل با تکیه بر آموزه‌های قرآنی

الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنی

محمدابراهیم مجاهد ¹ (دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان،‌ ایران)
احمد عابدینی نجف آبادی ² (عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران)
جواد پنجه پور ³ (استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران)

تاريخ الإرسال : 24 الأحد , رمضان, 1441 تاريخ التأكيد : 24 الثلاثاء , شوال, 1441 تاريخ الإصدار : 18 الأربعاء , جمادى الأولى, 1443

الکلمات المفتاحية: مصادیق قانونی, افساد فی الأرض, استقلال, مستندات فقهی,

ملخص المقالة :

یکی از مهم‌ترین جرایم ذو ابعاد و امنیتی افساد فی الأرض می‌باشد. با نگاهی به متون فقهی و تاریخچه قانونگذاری نتیجه می‌گیریم که علی‌رغم مستندات و استحکام مبانی فقهی به خاطر شمول مفهومی و مصادیق فراوان تا کنون قانونگذار از ورود به جرم‌انگاری مستقل برای افساد فی الأرض اجتناب نموده است. ایراداتی از جمله شمول مفهومی از یک سو و اصول حاکم بر سیاست کیفری مانند اصل تفسیر مضیق از سوی دیگر مانع از جرم انگاری مستقل آن شده بود. همینطور مناقشه وحدت یا ثنویت دو عنوان محاربه و افساد فی الأرض که در این پژوهش نیز تا حدودی به آن پرداخته‌ایم مزید بر آنچه گفتیم سد راه استقلال جرم افساد بود. البته خواهد آمد که آیه 33 سوره مبارکه مائده مفهومی واحد داشته و شأن صدور آیه شریفه با عنایت به نظر مفسران و قول مشهور فقها متمرکز بر موضوع محاربه است و نه افساد فی الأرض. در واقع افساد قید توضیحی برای محاربه بوده و ناظر به تعلیل مجازات‌های چهارگانه است.

المصادر:

آیت اﷲ العظمی صافی گلپایگانی. 1388ش، گنجینه استفتائات قضایی(نرم افزار)، قم: مرکز تحقیقات قوه قضائیه.

آیت اﷲ نوری همدانی. 1389ش، گنجینه استفتائات قضایی(نرم افزار)، قم: مرکز تحقیقات فقهی حقوقی قوه قضائیه.

حلبی، ابن زهره. 1417ق، غنیة النزوع إلی علمی الأصول والفروع، چاپ اول، قم: مؤسسه امام صادق.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد. 1412ق، مفردات ألفاظ القرآن، چاپ اول، یک جلدی، لبنان- سوریه: دار العلم- الدار الشامیة.

سبزواری، عبدالأعلی. 1419ق، مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن، ج11، بیروت: اهل البیت.

شیخ صدوق. 1422ق، عیون أخبار الرضا، ج2، قم: مدرسه امیرالمؤمنین.

شیخ مفید، محمّد بن محمد بن نعمان عکبری. 1413ق، المقنعة، چاپ اول، یک جلدی، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.

طبرسی، امین الاسلام فضل بن حسن. 1410ق، المؤتلف من المختلف بین أئمة السلف، چاپ اول، ‌ج2، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة.

طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن. 1400ق، النهایة فی مجرد الفقه والفتاوی، چاپ دوم، یک جلدی، بیروت: دار الکتاب العربی.

طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن. 1407ق، الخلاف، شش جلدی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن. 1407ق، تهذیب الأحکام، چاپ چهارم، ده جلدی، تهران: دار الکتب الإسلامیة.

فاضل لنکرانی، آیت الله محمد. 1422ق، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة(کتاب الحدود)، قم: چاپخانه علمیه.

قمی، محمد مؤمن. 1415ق، کلمات سدیدة فی مسائل جدیدة، یک جلدی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

کیدری، قطب الدین محمد بن حسین. 1416ق، إصباح الشیعة بمصباح الشریعة، چاپ اول، یک جلدی، قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام.

مجیدی، محمود. 1386ش، حقوق کیفری اختصاصی، جرایم علیه امنیت، تهران: نشر میزان.

محقق حلی. 1412ق، نکت النهایة، ج3، چاپ اول، قم: انتشارات اسلامی.

میر محمد صادقی، حسین. 1392ش، جرائم علیه امنیت و آسایش عمومی، تهران: نشر میزان.

نعناکار، مهدی. 1387ش، افساد فی الأرض در فقه و حقوق موضوعه، تهران: انتشارات مرسل.

ولیدی، محمدصالح. 1388ش، حقوق جزای عمومی، ج4، تهران: نشر داد.

نجفی، محمد حسن. 1424ق، جواهر الکلام، ج34، چاپ هفتم، بیروت: دار التراث العربی.

 

مقالات

بای، حسین علی. 1384ش، «سیری در مستندات فقهی جرم افساد فی الأرض»، مجله فقه و حقوق ش7.

حبیب زاده، محمدجعفر. 1387ش، «بررسی جرم محاربه و افساد فی الأرض»، ویژه نامه کیهان هوایی، ش10.

صالحی، مهدی و محمدجعفر هرندی. زمستان1398ش، «مجازات‌های بدنی در اسلام و چالش‌های حقوق بشری»، فصلنامه مطالعات قرآنی دانشگاه آزاد جیرفت، سال دهم، ش 40.

فخر، حسین و سمیرا یزدان شناس. بهار و تابستان 1391ش، «بررسی جرم انگاری افساد فی الأرض در نظام حقوقی ایران»، علامه، سال دوازدهم، ش39.

فرح زادی، علی اکبر و محمد رحمتی و محمد امین ثابت سروستانی. 1391ش، حقوق جزا و جرم‌شناسی، سال اول، ش2.

گلدوزیان، ایرج و ابوالفضل احمدزاده. بهار 1388ش، «بررسی تعریف جرم محاربه و افساد فی الأرض در فقه و حقوق با رویکردی به لایحه پیشنهادی قانون مجازات اسلامی»، فصلنامه حقوق، دوره39، ش1.

Ayatollah Safi Golpayegani. 2009, Treasury of Judicial Referendums (Software), Qom: Judiciary Research Center.

Ayatollah Nouri Hamedani. 2010, Treasury of Judicial Referendums (Software), Qom: Judicial Jurisprudence Research Center.

Halabi, Ibn Zahra. 1417 BC, Rich in tendency to the sciences of origins and branches, Qom: Imam Sadeq Foundation.

Ragheb Isfahani, Hussein bin Mohammed. 1412 B.C., Vocabulary of Holy Quran’s Words, Yak Jeddi, Lebanon - Syria: Dar Al-Ilm - Dar Al-Shamiya.

Sabzwari, Abdelali. 1419 BC, Talents of the Most Merciful in the Interpretation of Holy Quran, Part 11, Beirut: Ahl al-Bayt.

Sheikh Sadooq. 1422 B.C., Oyoun Akhbar Al-Rida, Volume 2, Qom: Amir Al-Momineen School.

Sheikh Mufid, Muhammad bin Muhammad bin Noaman Akbari. 1413 B.C., Al-Muqana'a, Yak Jaladi, Qom: Kangarh Jahani Hazara Sheikh Mufid.

Tabarsi, Amin al-Islam Fadl bin Hassan. 1410 B.C., Al-Mutakalif Al-Dakhlaf among the Imams of the Salaf, Volume 2, Mashhad: Islamic Research Academy.

Tosi, Abu Jaafar Muhammad bin Hassan. 1400 BC, The End in Just Jurisprudence and Fatwas, Yek Jeldi, Beirut: Dar Al-Kitab Al-Arabi.

Tosi, Abu Jaafar Muhammad bin Hassan. 1407 B.C., Al-Khilafa, Shish Leather, Qom: An Islamic publication book, published by the Teachers’ University, Qom Seminary.

Tosi, Abu Jaafar Muhammad bin Hassan. 1407 BC, Tahdheeb al-Ahkam, Deh-Jeddi, Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyyah.

Fazel Lankarani, Ayatollah Muhammad. 1422 BC, Detailing the Shariah in the Explanation of Tahrir al-Wasila (Kitab al-Hudud), Qom: Elmieh Press.

Qomi, Muhammad Moamen. 1415 B.C., Sound Words on New Issues, Qom: An Islamic book of publications, compiled by the University of Teachers, the Seminary of Qom.

Kedari, Qutbuddin Muhammad bin Hussein. 1416 B.C., Shi'ite morning light with the light of Sharia, Awal, Yak Geddi, Qom: The founder of Imam Sadiq,

Mir Muhammad Sadeghi, Hussein. 1392, Crimes against him, Tehran: Mizan Publishing.

Na’nakar, Mahdi. 1387 A.M., Corruption in the Land of Jurisprudence and Rights, its subject, Tehran: Mursal publications.

Najafi, Muhammad Hassan. 1424 BC, Jawahir al-Kalam, Volume 34, Beirut: House of Arab Heritage.

Ayatollah Nouri Hamedani. 2010, Treasury of Judicial Referendums (Software), Qom: Judicial Jurisprudence Research Center.

Majidi, Mahmoud 2007, Exclusive criminal law, Crimes against security, Tehran: Mizan Publishing.

Mir Mohammad Sadeghi, Hussein 2013, Crimes against public security and comfort, Tehran: Mizan Publishing.

 

Articles

Bai, Hussein Ali. 2005, "A look at the jurisprudential documents of the crime of corruption on earth", Journal of Jurisprudence and Law, No. 7.

Habibzadeh, Mohammad Jafar 2008, "Investigation of the crime of moharebeh and corruption on earth", special issue of Kayhan Havaie, vol. 10

Salehi, Mehdi and Mohammad Jafar Harandi. Winter 2017, "Corporal Punishment in Islam and Human Rights Challenges", Quarterly Journal of Quranic Studies, Jiroft Azad University, Year 10, No. 40

Fakhr, Hossein and Samira Yazdanshenas. Spring and Summer 2012, "Investigation of criminalization of corruption on earth in the Iranian legal system", Allameh, 12^th year, No.39.

Farahzadi, Ali Akbar, Mohammad Rahmati and Mohammad Amin Sabet Sarvestani. 2012, Criminal Law and Criminology, First Year, No.2.

Goldozian, Iraj and Abolfazl Ahmadzadeh. Spring 2009, "Study of the definition of the crime of moharebeh (enmity) and corruption on earth in jurisprudence and law with an approach to the proposed bill of the Islamic Penal Code", Law Quarterly, Volume 39, No.1.