رابطه کاربردشناختی اختتام آیات با متن آن؛‌ مطالعه موردی لطِیفٌ خَبِیر

الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنی

عفت طاهری ¹ (دانشجوی دکتری رشته علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران)
مهدی مطیع ² (دانشیار، مدیر گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان، اصفهان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه علوم قرآن و حدیث)
مهدی حبیب اللهی ³ (استادیار، مدیر گروه آموزشی زبان‌ دانشگاه اصفهان، اصفهان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه علوم قرآن و حدیث)

تاريخ الإرسال : 28 الثلاثاء , ذو الحجة, 1441 تاريخ التأكيد : 01 الجمعة , صفر, 1442 تاريخ الإصدار : 18 الأربعاء , جمادى الأولى, 1443

الکلمات المفتاحية: کاربردشناسی, کارگفت, لطیف خبیر, اختتام آیات, بافت درون‌زبانی,

ملخص المقالة :

بحث اسماء و صفات الهی از دیرباز تا کنون مورد توجه متکلمان و مفسران بوده است. در جای جای قرآن مجید این اسماء قابل شهود است و در این میان بخش قابل توجهی از آیات به یک یا دو اسم و صفت خداوند ختم شده‌اند. اینکه مراد جدی گوینده این آیات چه می‌باشد و در لایه‌های بافتی آن؛ یعنی بافت درون‌زبانی، مسائلی چون همنشینی و ارجاعات و در بافت برون‌زبانی، مخاطب، فضای نزول، مقام سخن، حتی لحن کلام با چه کنشی مورد نظر گوینده چه بوده است، قابل بررسی می‌باشد. با توجه به تفاسیر مختلف ارتباط بین اسماء الهی در اختتام آیات با محتوای همان آیه و با آیات قبل و بعد آن احساس می شود، ما را بر آن داشت که با روش کاربردشناسی با تکیه بر منابع تفسیری از طریق مشخص نمودن مؤلفه‌ها و عناصر کارگفت، ارتباط دو اسم لطیف خبیر در کنار هم و در اختتام آیات با متن آیه و آیات دیگر را بررسی کنیم.

المصادر:

قرآن کریم.

ابراهیمی دینانی، غلامحسین. 1381ش، اسماء و صفات حق، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

ابن عاشور، محمد بن طاهر. 1420ق، التحریر والتنویر، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

ابن عربی، ابو عبدالله محی الدین محمد. 1422ق، تفسیر ابن عربی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

ابن فارس، احمد. 1404ق، معجم مقاییس اللغة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.

ابن منظور، محمد بن مکرم. 1414ق، لسان العرب، بیروت: دار صادر.

ابو حیان، محمد بن یوسف. 1420ق، البحر المحیط فی التفسیر، بیروت: دار الفکر.

ابو زهره، محمد. بی تا، زهرة التفاسیر، بیروت‏: دار الفکر.

ازهری، محمد بن احمد. بی تا، تهذیب اللغة، بیروت: بی نا.

امین، نصرت‏بیگم‏. 1389ش، مخزن العرفان در تفسیر قرآن‏، اصفهان: گلبهار.

بابایی، علی اکبر و غلامعلی عریزی کیا و مجتبی روحانی راد. 1392ش، روش شناسی تفسیر قرآن، تدوین توسط محمود رجبی، تهران: سمت.

بقاعی، ابراهیم بن عمر. 1427ق، نظم الدرر فی تناسب الآیات والسور، بیروت: دار الکتب العلمیه.

بهجت­پور، عبدالکریم. 1394ش، شناختنامه تنزیلی سوره‌های قرآن کریم، قم: تمهید.

بیضاوی، عبدالله بن عمر. 1418ق، أنوار التنزیل وأسرار التأویل‏، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی‏.

حسینی همدانی، محمد. 1404ق، انوار درخشان در تفسیر قرآن، تهران: لطفی.

حقی برسوی، اسماعیل بن مصطفی. بی تا، تفسیر روح البیان‏، بیروت‏: دار الفکر.

رازی، فخرالدین. 1420ق، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد. 1412ق، المفردات فی غریب القرآن، بیروت: الدار العلم- الدار الشامیة.

زمخشری، محمود بن عمر. 1407ق، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل وعیون الأقاویل فی وجوه التأویل‏، بیروت‏: دار الکتاب العربی‏.

سرل، جان آر. 1385ش، افعال گفتاری، جستاری در فلسفه زبان، ترجمه محمد علی عبداللهی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.

سعیدی روشن، محمدباقر. 1383ش، تحلیل زبان قرآن، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

شحاته، عبدالله محمود. 1421ق، تفسیر القرآن الکریم‏، مصر- قاهره‏: دار غریب.

صانعی پور، محمد حسن. 1390ش، مبانی تحلیل کارگفتی در قرآن کریم، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).

صدوق، محمد بن علی. 1432ق، الإعتقادات، بیروت: دار الجوادین.

صفوی، کوروش. 1390ش، از زبان شناسی به ادبیات، تهران: انتشارات سوره مهر.

صفوی، کوروش. 1391ش، آشنایی با زبان‌شناسی در مطالعات ادب فارسی، تهران: نشر علمی.

صفوی، کوروش. 1391ش، نوشته‌های پراکنده، دفتر اول معنی شناسی، تهران: نشر علمی.

طباطبایی، محمد حسین. 1407ق، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: انتشارات جامعه مدرسین.

طبرسی، فضل بن حسن. 1372ش، مجمع البیان لعلوم القرآن، تدوین توسط محمد جواد بلاغی، تهران: انتشارات ناصرخسرو.

طبرسی، فضل بن حسن. 1375ش، تفسیر جوامع الجامع، ترجمه: علی عبدالحمیدی، اکبرغفوری، مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی.

طریحی، فخرالدین. 1375ش، مجمع البحرین، تدوین توسط سید احمد حسینی، تهران: کتابفروشی مرتضوی.

طوسی، محمد بن حسن.‏ بی تا، التبیان فی تفسیر القرآن‏، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی.‏

فولادوند، محمدمهدی. 1418ق، ترجمه قرآن‏، تهران‏: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی‏.

قرشی بنابی، علی‏اکبر. 1375ش، تفسیر أحسن الحدیث‏، تهران‏: بنیاد بعثت.

قطب، سید. 1425ق، فی ظلال القرآن‏، بیروت‏: دار الشروق‏.

قونوی، اسماعیل بن محمد. 1422ق، حاشیة القونوی علی تفسیر الإمام البیضاوی ومعه حاشیة ابن التمجید، بیروت: دار الکتب العلمیة.

لاشین، عبدالفتاح. 1402ق/1982م، من أسرار تعبیر القرآن، الفاصلة القرآنیة، ریاض: دار المریخ للنشر.

مصطفوی، حسن. 1416ق، التحقیق لکلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت ارشاد اسلامی.

مغنیه، محمدجواد. 1378ش، تفسیر کاشف‏، قم: بوستان کتاب قم.

مکارم شیرازی، ناصر. 1371ش، تفسیر نمونه، قم: دار الکتب الاسلامیه.

میبدی، احمد بن محمد. 1371ش، کشف الأسرار وعدة الأبرار، تهران‏: امیرکبیر.

همدانی درودآبادی، سید حسین. 1388ش، شرح الأسماء الحسنی، ترجمه لطیف راشدی، چاپ دوم، قم: صبح پیروزی.

کتب انگلیسی

David Crystal (2003). Englishas a global language. Language in Society (Cambridge university press), no.5.

Saeed,John.(2003) semantics.oxford:blakwell

 

Holy Quran.

Ebrahimi Dinani, Gholamhossein. 2002, Names and Attributes of Almighty Allah, Tehran: The Ministry of Farhang va Ershad e Eslami

Ibn Ashour, Muhammad Ibn Taher. 1420 BC, Liberation and Enlightenment, Beirut: House of Revival of Arab Heritage.

Ibn Arabi, Abu Abdullah Mohieddin Muhammad. 1422 BC, Tafsir Ibn Arabi, Beirut: House of Revival of the Arab Heritage.

Ibn Faris, Ahmed. 1404 B.C., Dictionary of Language Measures, Qom: Islamic Media Office.

Ibn Manzoor, Muhammad Ibn Makram. 1414 BC, Lisan Al-Arab, Beirut: Dar Sader.

Abu Hayyan, Muhammad bin Yusuf. 1420 BC, The Sea of ​​the Ocean in Interpretation, Beirut: Dar Al-Fikr.

Abu Zahra, Muhammad. Zahrat Al-Tafsir, Beirut: Dar Al-Fikr.

Azhari, Muhammad bin Ahmed. Tahdheeb Al-Lughah, Beirut:

Amin, Nusrat Begum. 2010, Makhzan Al Erfan, ed. Interpretation of Holy Quran, Isfahan: Golbahar.

Babaii, Ali Akbar and Gholamali Arezi Kiya and Mojtaba Rouhani Rad. 2013, Interpretation of Holy Quran, transcribed by Mahmoud Rajabi, Tehran: Samt Press

Bukai, Ibrahim bin Omar. 1427 A.D., Nizam Al-Durar in proportion to verses and surahs, Beirut: Dar Al-Kutub Al-Ilmiyya.

Bahjat-pour, Abdul Karim. 2015, Shenakhtnameh, Holy Qur'an, Qom: Tamhid Press

Baidawi, Abdullah bin Omar. 1418 BC, The Lights of Revelation and the Secrets of Interpretation, Beirut: House of Revival of Arab Heritage.

Hosseini Hamedani, Muhammad. 1404 B.C., Anwar Derakhshan, ed. Interpretation of Holy Quran, Tehran: Lotfi.

Haqqi Barsavi, Ismail bin Mustafa. Interpretation of the spirit of the statement, Beirut: Dar Al-Fikr.

Razi, Fakhruddin. 1420 BC, Keys to the Unseen, Beirut: House of Revival of the Arab Heritage.

Ragheb Isfahani, Hussein bin Mohammed. 1412 BC, Vocabulary of Holy Quran, Beirut: Dar Al-Ilm - Al-Dar Al-Shamiya.

Zamakhshari, Mahmoud bin Omar. 1407 BC, Al-Kashf about the facts of the mysteries of revelation and the eyes of gossip in the faces of interpretation, Beirut: Dar Al-Kitab Al-Arabi.

Shahatah, Abdullah Mahmoud. 1421 BC, Interpretation of the Noble Qur’an, Egypt - Cairo: Dar Gharib.

Saneipur, Muhammad Hassan. 2011, Kargafti Analysis Buildings of the Noble Qur’an, Tehran: The Daneshgah publications of Imam Sadeq

Sadouq, Muhammad bin Ali. 1432 B.C., Al-Etiqalat, Beirut: Dar Al-Jawadeen.

Tabatabai, Muhammad Hussain. 1407 BC, The Balance in the Interpretation of Holy Quran, Qom: Publications of the University of Teachers.

Tabarsi, Fadl bin Hassan. 1372 , Al-Bayan Complex for the Sciences of Holy Quran, transcribing the mediation of Muhammad Javad Balaghi, Tehran: Nasir Khusraw publications.

Tabarsi, Fadl bin Hassan. 1375 A.M., Tafsir of Jami’ Mosques, translated by: Ali Abdel Hamidi, Akbarghfuri, Mashhad: Astan Quds Razavi,.

Turaihi, Fakhruddin. 2006, Bahrain Complex, codification of the mediation of Seyed Ahmed Hosseini, Tehran: Book by Farooshi Mortazavi.

Tosi, Muhammad bin Hassan. Al-Tibyan fi tafsir al-Qur’an, Beirut: House of Revival of Arab Heritage

Qureshi Benabi, Ali Akbar. 2006., Tafsir Ahsan Al-Hadith, Tehran: Baniyad Ba’ath.

Qutb, sir. 1425 BC, In the shadows of Holy Quran, Beirut: Dar Al-Shorouk.

Qonavi, Ismail bin Muhammad. 1422 BC, Al-Qunawi's footnote on the interpretation of Imam Al-Baydawi and with him the footnotes of Ibn Al-Tamjid, Beirut: Dar Al-Kutub Al-Ilmiyya.

Lashin, Abdel Fattah. 1402 BC from the secrets of the expression of Holy Quran, Riyadh: Dar Al Marikh Publishing.

Mostafawi, Hassan. 1416 BC, The Investigation of the Words of the Noble Qur’an, Tehran: The Ministry of Islamic Guidance.

Mughniyeh, Muhammad Jawad. 1999., Tafsir Kashif, Qom: Bustan Book of Qom.

Makarim Shirazi, Nasser. 1991, Tafsir Namouna, Qom: House of Islamic Books.

Mebdi, Ahmed bin Mohammed.1992, Kashf al-Asrar wa'l-i-Rudrar, Tehran: Amir Kabir.

Hamedani Darodabadi, Seyyed Hossein. 2009, Explanation of Asma Al-Husani, translated by Latif Rashidi, Qom: Subh Pirozi.

Babaei, Ali Akbar and Gholam Ali Arizi Kia and Mojtaba Rouhani Rad. 2013, Methodology of Quran Interpretation, edited by Mahmoud Rajabi, Tehran: Samt Press

Hosseini Hamedani, Mohammad 1404 AH, Anvar Derakhshan in Tafsir Quran, Tehran: Lotfi.

Searle, John R. 2006, Speech Verbs, Research in the Philosophy of Language, translated by Mohammad Ali Abdollahi, Qom: Research Institute of Islamic Sciences and Culture.

Saeedi Roshan, Mohammad Baqir 2004, Quran Language Analysis, Tehran: Research Institute of Islamic Culture and Thought.

Safavid, Cyrus. 2011, From Linguistics to Literature, Tehran: Surah Mehr Publications.

Safavid, Cyrus. 2012, Introduction to Linguistics in Persian Literature Studies, Tehran: Elmi Publishing.

Safavid, Cyrus. 2012, scattered writings, the first book of semantics, Tehran: Elmi publication.

English Books

David Crystal (2003). Englishas a global language. Language in Society (Cambridge university press), no.5.

Saeed,John.(2003) semantics.oxford:blakwell