بررسی استفاده از رویکرد تفسیر بالمأثور در تفسیر المیدانی

الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنی

مصطفی عطار آبکناری ¹ , سید محمد علی ایازی ² , کاظم قاضی زاده ³

1 - دانشجوی دکتری گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

تاريخ الإرسال : 23 الثلاثاء , محرم, 1443 تاريخ التأكيد : 09 الجمعة , ربيع الأول, 1443 تاريخ الإصدار : 18 الأربعاء , جمادى الأولى, 1443

الکلمات المفتاحية: تنزیل, المیدانی, تفسیر روایی, تفسیر معارج التفکر و دقائق التدبر,

ملخص المقالة :

تفسیر معارج التفکر به سبک تنزیلی توسط المیدانی از مفسران معاصر اهل سنت به رشته تحریر در آمده است و یکی از ابزارهای مفسر در این تفسیر استفاده از تفسیر بالمأثور می‌باشد. در این پژوهش ضمن تبیین دقیق نحوه بهره‌گیری مفسر از روایات، رابطه این رویکرد با سبک تفسیر تنزیلی مفسر واکاوی شده است. این تحقیق از نوع پژوهش‌های بنیادی بر پایه مطالعات نظری است که به روش تحلیل محتوای توصیفی با بررسی مدارک و اسناد(روش گردآوری کتابخانه‌ای) در صدد آن است با دسته‌بندی روایات مورد استفاده مفسر از حیث محتوای روایات و نیز منبع صدور روایات، تبیین دقیقی از عملکرد المیدانی در حوزه تفسیر بالمأثور صورت گیرد و در نهایت به این نتیجه می‌رسد که عمده نتایج تفسیری مبتنی بر روایات در تفسیر المیدانی حاصلِ توجه به تنزیل نیست و از مبانی غیر تنزیلی مفسر مثل مبانی کلامی و نگرش‌های اعتقادی و ادبی ایشان حاصل شده است. لازم به ذکر است این پژوهش از جهت محتوایی و همچنین از حیث بررسی رابطه رویکرد تفسیر روایی با سبک تنزیلی کاملاً تازگی دارد.

المصادر:

قرآن کریم.

ابن شازان، فضل. 1347ش، الإیضاح، جلال الدین محدث ارموی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

ابن قتیبه، عبدالله. 1406ق، تأویل مختلف الحدیث، بیروت: دار الکتب العلمیه.

ابوریه، محمود. 1389ش، شیخ المضیرة ابوهریره، قم: انصاریان.

إربلی، علی بن عیسی. 1381ش، کشف الغمة فی معرفة الائمة، تبریز: بنی هاشمی.

آلوسی، سید محمود. 1415ق، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دار الکتب العلمیة.

اندلسه، ابو حیان محمد بن یوسف.1420ق، البحر المحیط فى التفسیر، بیروت: دار الفکر.

الأنصاری زنجانی، اسماعیل. بی تا، الموسوعة الکبری عن فاطمة الزهراء، قم: دلیل ما.

بحرانی، سید هاشم بن سلیمان. 1374ش، البرهان فی تفسیر القرآن، قم: مؤسسة البعثة.

بهجت پور، عبد الکریم. 1393ش، همگام با وحی، قم: مؤسسه تمهید.

بهجت پور، عبد الکریم. 1394ش، شناختنامه تنزیلی سوره‌های قرآن، قم: مؤسسه تمهید.

ثعلبی نیشابوری، ابو اسحاق. 1422ق، الکشف والبیان عن تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

جوادی آملی، عبدالله. بی تا، تفسیر موضوعی قرآن: قرآن در قرآن، قم: إسراء.

حر عاملی، محمد بن حسن. 1409ق، وسائل الشیعة، قم: مؤسسة آل البیت.

حر عاملی، محمد بن حسن. 1414ق، هدایة الأمة، مشهد: آستان قدس رضوی.

حمیری، عبدالله بن جعفر. 1377ش، قرب الإسناد، قم: مؤسسة آل البیت.

راوندی کاشانی، فضل الله بن علی. بی­تا، النوادر، قم: دار الکتاب.

رشید رضا، محمد. 1410ق، تفسیر المنار، بیروت: دار المعرفة.

سید بن قطب، ابراهیم شاذلی. 1412ق، فى ظلال القرآن، بیروت- قاهره: دار الشروق.

سیوطی، عبد الرحمن بن ابی بکر. بی تا، جامع الأحادیث، بیروت: دار الفکر.

شوکانی،‌ محمد.1420ق، فتح القدیر، دمشق: دار ابن کثیر.

صدوق: محمد بن علی.1362ش، الخصال، قم: جامعه مدرسین.

طباطبایی، سید محمد حسین. 1417ق، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: جامعه مدرسین.

طبرسی، فضل بن حسن. 1372ش، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصرخسرو.

طبرسی، فضل بن حسن.1390 ش، إعلام الوری بأعلام الهدی، تهران: اسلامیة.

طوسی، محمد بن حسن. 1390ق، استبصار، تهران: دار الکتب الإسلامیة.

طوسی، محمد بن حسن. بی‌تا، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

فخرالدین رازی، محمد بن عمر. 1420ق، مفاتیح الغیب، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

کلینی، محمد بن یعقوب. 1407ق، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة.

کوفی اهوازی، حسین بن سعید. 1402ق، الزّهد، قم: العلمیة.

مجلسی، محمدباقر. 1403ق، بحار الأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

مجلسی، محمدتقی. 1406ق، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره المتقین، قم: مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانبور.

مراغی، احمد بن مصطفی. بی تا، تفسیر المراغی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

معرفت، محمد هادی. 1388ش، تفسیر و مفسران، چاپ پنجم، قم: تمهید.

معرفت، محمد هادی. 1425ق، التمهید فی علوم القرآن، قم: مؤسسه نشر اسلامی.

المیدانی، عبدالرحمن حسن. 1423ق، معارج التفکر ودقائق التدبر، دمشق: دار القلم.

المیدانی، عبدالرحمن حسن.1430ق، قواعد التدبر الأمثل لکتاب الله عز وجل، دمشق- بیروت: دار القلم- دار الشامیة.

نوری، میرزا حسین بن محمدتقی. 1408ق، مستدرک الوسائل، قم: آل البیت.

نویهض، عادل. 1409ق، معجم المفسرین، بی‌جا: مؤسسة نویهض الثقافیة للتألیف والترجمة والنشر.

 

مقالات

ایازی، سیدمحمدعلی. 1389ش، «نقدی بر فواید تفسیر ترتیب نزولی»، پژوهش‌های قرآنی، شماره 62-63، صص125-149.

سعیدی، علی. 1398ش، «حوزه معنایی جهاد و واژه‌های همنشین آن با تکیه بر سیر نزول»، مطالعات قرآنی، سال دهم، شماره 37، صص 81-106.

صدر، سید موسی. 1389ش، «سنجش ادله موافقان و مخالفان تفسیر بر اساس ترتیب نزول»، پژوهش‌های قرآنی، شماره 62-63، صص150-165.

نکونام، جعفر. 1389ش، «نقد و بررسی رویکردهای مختلف تفسیر بر اساس نزول»، پایگاه اینترنتی مدهامتان.

 

Holy Quran.

Ibn Shazan, Fadl. 1968, Illah, Jalal ad-Din Muhaddith Armavi, Tehran: Daneshgah publications, Tehran.

Ibn Qutayba, Abdullah. 1406 BC, Interpretation of the various hadiths, Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiyya.

Abureh, Mahmoud. 2010, Sheikh Al Mudhaira Abu Huraira, Qom: Ansarian.

Erbilly, Ali bin Issa. 2002., Uncovering the Grim in the Knowledge of the Imams, Tabriz: Banu Hashemi.

Alusi, Seyyed Mahmoud. 1415 BC, The Spirit of Meanings in the Interpretation of HolyQuran, Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiyya.

Andalusia, Abu Hayyan Muhammad ibn Yusuf, 1420 BC, The Ocean in Interpretation, Beirut: Dar Al-Fikr.

Al-Ansari Zanjani, Ismail. The Great Encyclopedia on the authority of Fatimah al-Zahra, Qom: Dalil ma

Bahrani, Seyyed Hashem bin Suleiman. 1374 A.M., Al-Burhan fi Tafsir Al-Qur’an, Qom: Mission Institution.

Bahjatpour, Abdul Karim. 1393 , Hamgam ba Wahi, Qom: Tamheed Foundation.

Thalabi Nishapuri, Abu Ishaq. 1422 BC, Revealing and Explaining the Interpretation of Holy Quran, Beirut: House of Revival of the Arab Heritage.

Jawadi Amoli, Abdullah, Objective Interpretation of Holy Quran: Qur’an Dar Qur’an, Qom: Isra’.

Hurr Ameli, Muhammad bin Hassan. 1409 BC, Shiite media, Qom: Aal al-Bayt Foundation.

Hurr Ameli, Muhammad bin Hassan. 1414 BC, Guiding the Nation, Mashhad: Astan Quds Razavi.

Hamiri, Abdullah bin Jaafar. 1377 , near the chain of transmission, Qom: Aal al-Bayt Foundation.

Rawandi Kashani, Fadlullah bin Ali. Bi‌ta, Al-Nawadir, Qom: Dar Al-Kitab.

Rashid Reda, Muhammad. 1410 BC, Interpretation of Al-Manar, Beirut: House of Knowledge.

Syed bin Qutb, Ibrahim Shazly. 1412 BC, In the Shadows of Holy Quran, Beirut - Cairo: Dar Al-Shorouk.

Siouti, Abd al-Rahman ibn Abi Bakr. Jami' al-Ahadith, Beirut: Dar al-Fikr.

Shawkani, Muhammad. 1420 BC, Fath al-Qadir, Damascus: Ibn Kathir House.

Sadouq: Muhammad bin Ali, 1983, Al-Khisal, Qom: Teachers University.

Tabatabai, Seyyed Muhammad Hossain. 1417 BC, The Balance in the Interpretation of Holy Quran, Qom: Teachers University.

Tabarsi, Fadl bin Hassan. 1993, Majma` al-Bayan fi Tafsir al-Qur’an, Tehran: Nasir Khusraw.

Tabarsi, Fadl bin Hassan, 2011, Al-Wari flags with the flags of guidance, Tehran: Islamic.

Tosi, Muhammad bin Hassan,2011, Insight, Tehran: House of Islamic Books.

Tosi, Muhammad bin Hassan. Beta, Al-Tibyan fi Tafsir Al-Qur’an, Beirut: House of Revival of the Arab Heritage.

Fakhruddin Razi, Muhammad bin Omar. 1420 BC, Keys to the Unseen, Beirut: House of Revival of the Arab Heritage.

Kelly, Muhammad bin Yaqoub. 1407 BC, Al-Kafi, Tehran: House of Islamic Books.

Kofi Ahwazi, Hussein bin Saeed. 1402 BC, Al-Zuhd, Qom: Scientific.

Majlis, Muhammad Baqer. 1403 BC, Bihar Al-Anwar, Beirut: House of Revival of the Arab Heritage.

Majlis, Muhammad Taqi. 1406 BC, Rawdat al-Mutaqin in an explanation of the one who does not attend the pious, Qom: Farhangi Islami Foundation, Koshanpur.

Maraghi, Ahmed bin Mustafa. Tafsir Al-Maraghi, Beirut: House of Revival of the Arab Heritage.

Ma’refat, Mohamed Hadi. 2009, Tafsir and two commentators, Qom: Preface.

Ma’refat, Mohamed Hadi. 1425 B.C., Introduction to the Sciences of Holy Quran, Qom: An Islamic Publication Institution.

Al Meydani, Abdul Rahman Hassan. 1423 A.D., The Ascents of Contemplation and the Minutes of Contemplation, Damascus: Dar Al-Qalam.

Al-Maidani, Abd al-Rahman Hassan, 1430 BC, the rules of optimal reflection on the Book of God Almighty, Damascus - Beirut: Dar al-Qalam - Dar al-Shamiya.

Nouri, Mirza Hussain bin Muhammad Taqi. 1408 BC, Mustadrak Al-Wasail, Qom: Aal al-Bayt.

Noueihed, Adel. 1409 BC, Dictionary of Interpreters, Peja: Nuwaid Cultural Foundation for authorship, translation and publication.

 

Articles

Ayazi, Seyed Mohammad Ali 2010, "A Critique of the Benefits of Interpreting the Deductive Order", Quranic Studies, No. 62-63, pp. 125-149.

Saeedi, Ali 1398, "The semantic field of jihad and its companion words based on the course of revelation", Quranic Studies, 10^th Year, No. 37, pp. 81-106.

Sadr, Seyed Musa 2010, "Assessing the arguments of the proponents and opponents of interpretation based on the order of revelation", Quranic Research, No. 62-63, pp. 150-165.

Nekounam, Jafar. 2010, "Critique and review of different approaches to interpretation based on revelation", Madhamtan website.