اعتبارسنجی جایگاه نقل و عقل در تفسیر مقتنیات الدرر و ملتقطات الثمر سید علی حائری تهرانی
الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنی
سید سجاد غلامی
1
(استادیار گروه الهیات دانشگاه یاسوج نویسنده مسئول)
ابوالحسن مومن نژاد
2
(استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه یاسوج)
راضیه اکبری
3
(کارشناس ارشد ادبیات عرب)
صادق محمدی پور
4
(دکترای علوم قرآن و حدیث)
الکلمات المفتاحية: روش تفسیری, مقتنیات الدرر و ملتقطات الثمر, روایات, عقل, اجتهاد.,
ملخص المقالة :
تفاسیر قرآن پیوسته از ابعاد متفاوت مورد مطالعه و بررسی قرار می‌گیرند، کاوش در هر یک از این رویکردها، در بهره‌گیری صحیح از تفاسیر و اعتبارسنجی مؤلفه‌های اثرگذار در روش تفسیری سودمند است. در این پژوهش با تأکید بر تقسیم‌بندی آیت‌الله معرفت از تفاسیر قرآن، دو مؤلفه مهمِ نقل و عقل در تفسیر«مقتنیات الدرر و ملتقطات الثمر سید علی حائری تهرانی» از مفسران قرن 14 (ق) شیعه، مورد اعتبارسنجی قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد اساس این تفسیر مبتنی بر روش تفسیری اجتهادی و روش «قرآن به سنت» است و در تبیین آیات قرآن از روایات معصومین (ع)، اقوال صحابه و تابعین و همچنین آیات دیگر قرآن استفاده شده است. در حوزه نظری، بهره‌گیری از عقل نیز تبیین شده و در حوزه عملی، گونه‌های مختلف اجتهادات تفسیری مانند تبیین مفردات، تقیید مطلق، تبیین مباحث صرفی و نحوی و بلاغی، قابل دستیابی است. نظرات حائری در باب علوم قرآنی؛ مانند: قراءات، نسخ، محکم و متشابه، اسباب نزول و مکی و مدنی اکثراً موافق با سایر علما است ولی در برخی موارد نیز نظرات خاص خود را دارد. نحوه تعامل با نظرات سایر مفسرین، استفاده از سیاق و مناقشه با اسرائیلیات در قصص قرآنی، از مهمترین شاخصه‌های مقتنیات الدرر است که آن را از سایر تفاسیر متمایز می‌کند.
