بررسی و نقد روایات داستان آدم(ع) با درونمایه اسرائیلیات در رویکرد تفسیری منهج الصادقین
الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنیمینا شمخی 1 , محمد جواد نجفی 2
1 - استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز
2 - دانشیار دانشگاه قم
الکلمات المفتاحية: مفسران شیعی, نقد سندی, اسرائیلیات, تحلیل دلالی, منهج الصادقین,
ملخص المقالة :
با آغاز عصر تدوین تفسیر، اسرائیلیات فراوانی که وارد حوزه فرهنگ اسلامی شده بود به تفاسیر راه یافت که تفاسیر شیعه نیز از این پدیده پیراسته نبودند. پرسمان نخست در این جستار آن است که شیوه رویارویی مفسران شیعی و ریشه‌های آن چه بوده است. می‌توان گفت رویکرد مفسران شیعی به روایات اسرائیلی، یکسان نبوده است. ریشه‌های پیدایش رویکرد تفسیری پذیرش روایاتی از این دست، می‌تواند: یکی، پرهیز از بررسی سندی روایات و دیگری پرهیز از تحلیل دلالی و عرضه آن‌ها بر دلایل قطعی نقلی و عقلی باشد. پژوهش حاضر مطالعه‌ای کتابخانه‌ای است که با رویکرد کیفی و با استفاده از روش‌های تحلیل سندی و متنی این موضوع را بر پایه قرآن و احادیث بررسی نموده است. تفسیر شیعی منهج الصادقین فی إلزام المخالفین توسط ملا فتح الله کاشانی به رشته نگارش در آمده و به باور برخی محققان، بعد از تفسیر ابوالفتوح رازی، بهترین و جامع‌ترین تفسیر فارسی تألیف شده تا آن زمان است. در تفسیر مذکور، روایات اسرائیلی به چشم می‌خوردکه بر رسیده می‌شود.
قرآن کریم. ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای.
کتاب مقدس.
ابن ابی حاتم، عبدالرحمن بن محمد. 1419ق، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق اسعد محمد الطیب، چاپ سوم، عربستان: مکتبة النزار مصطفی الباز.
ابن تیمیه، احمد. 1392ق/1972م، مقدمة فی اصول التفسیر، به کوشش عدنان زرزور، بیروت: بی نا.
ابن حنبل، احمد. بی تا، المسند، بیروت: دار الکتب الاسلامیة و دار الصادر.
ابن عساکر، علی بن حسن. بی تا، تاریخ دمشق، بیروت: دار الفکر.
ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر. 1419ق، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق محمد حسین شمس الدین، چاپ اول، بیروت: دار الکتب العلمیه.
ابوعزیز، سعد یوسف. بی تا، الإسرائیلیات والموضوعات فی کتب التفاسیر قدیما وحدیثا، قاهره: مکتبة التوفیقیة.
آغا بزرگ تهرانی، محمد محسن. 1403ق، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، چاپ سوم، بیروت: دار الأضواء.
افندی اصفهانی، عبدالله بن عیسی بیک. 1401ق، ریاض العلماء وحیاض الفضلاء، تحقیق احمد الحسینی، بی جا: مکتبة آیة الله مرعشی.
آلوسی، سید محمود. 1415ق، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق عبدالباری عطیه، چاپ اول، بیروت: دار الکتب العلمیه.
امین، سید محسن. 1998م، أعیان الشیعة، تحقیق حسن امین، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
الاوسی، علی. 1370ش، روش علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، ترجمه سیدحسین میرجلیلی، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
ایازی، محمدعلی. 1414ق، المفسرون، حیاتهم ومنهجهم، طهران: مؤسسۀ الطباعۀ والنشر، وزارۀ الثقافۀ والارشاد الاسلامی.
بحرانی، سید هاشم. 1416ق، البرهان فی تفسیر القرآن، چاپ اول، تهران: بنیاد بعثت.
بروجردی، سید حسین. 1399ق، جامع أحادیث الشیعة، قم: المطبعة العلمیة.
بستانی، قاسم. 1386ش، معیارهای شناخت احادیث ساختگی، چاپ اول، اهواز: نشر رسش.
بغوی، حسین بن مسعود. 1420ق، معالم التنزیل فی تفسیر القرآن، چاپ اول، بیروت: دار احیاء التراث العربیة.
بی آزار شیرازی، عبدالکریم. 1380ش، باستانشناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن، چاپ سوم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
ثعلبی نیشابوری، احمد بن ابراهیم. 1422ق، الکشف والبیان عن تفسیر القرآن، تحقیق امام ابی محمد بن عاشور، چاپ اول، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ثقفی تهرانی، محمد. 1398ق، روان جاوید، چاپ سوم، تهران: انتشارات برهان.
جواهری، محمد حسن نجفی. 1367ش، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تحقیق و تعلیق محمود قوچانی، چاپ دوم، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
حر عاملی، محمد بن حسن. 1364ش، الجواهر السنیة فی الأحادیث القدسیة، ترجمه زین العابدین کاظم خلخالی، قم: مؤسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان.
حرانی، حسن بن شعبه. 1384ق، تحف العقول، تهران: انتشارات کتابفروشی اسلامی.
حسینی شاه عبدالعظیمی، حسین بن احمد. 1363ش، تفسیر اثنا عشری، چاپ اول، تهران: انتشارات میقات.
حلی، یوسف بن مطهر. 1417ق، خلاصة الأقوال، تحقیق جواد قیومی، چاپ اول، بی جا: مؤسسة نشر الفقاهة.
خلف الله، محمد احمد. 1999م، الفن القصصی فی القرآن، بیروت: مؤسسۀ الانتشارات العربی.
دیاری، محمدتقی. 1383ش، پژوهشی در باب اسرائیلیات در تفاسیر، چاپ دوم، تهران: سهرودی.
ذهبی، محمد حسین. 1382ق/1963م، میزان الاعتدال، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت: بی نا.
ذهبی، محمد حسین. 1405ق، الاسرائیلیات فی التفسیر والحدیث، الطبعة الثانیة، دمشق: دار الایمان.
رازی، ابوالفتوح. 1356ش، روض الجنان وروح الجنان فی تفسیر القرآن، تصحیح میرزا ابوالحسن شعرانی، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
رافعی، مصطفی صادق. 1394ش، تاریخ آداب العرب، الطبعة الرابعة، بیروت: دار الکتاب العربی.
رشید رضا، محمّد. بیتا، تفسیر القرآن الحکیم(المنار)، چاپ دوّم، بیروت: دار المعرفة.
زمخشری، محمود. 1407ق، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، چاپ سوم، بیروت: دار الکتب العربیة.
سیوطی، جلال الدین.1440ق، الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، قم: کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی.
شبستری، عبد الحسین. 1418ق، الفائق فی رواة وأصحاب الامام الصادق(ع)، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
شریف لاهیجی، محمد بن علی. 1373ش، تفسیر شریف لاهیجی، چاپ اول، تهران: دفتر نشر داد.
شریف، ملا حبیب الله. بی تا، لباب الألباب فی الألقاب الأطیاب فی معرفة احوال رجال من علماء الشیعة، بی جا: بی نا.
شوکانی، محمد بن علی. بی تا، فتح القدیر، دمشق: دار ابن کثیر.
صدر جوادی، احمد. 1366ش، دائرة المعارف تشیّع، تهران: بنیاد اسلامی طاهر.
صدوق، محمد بن علی. 1385ش، علل الشرائع، با مقدمه سید محمد صادق بحر العلوم، نجف: منشورات المکتبة الحیدریة ومطبعتها.
صنعانی، عبدالرزاق. 1410ق، تفسیر القرآن(تفسیر صنعانی)، تحقیق هاشم رسولی، چاپ اول، ریاض: مکتبة الرشد.
طباطبایی، سیدمحمدحسین. 1417ق، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه.
طبرسی، احمد بن علی. 1386ش، الاحتجاج، تحقیق و تعلیق سید محمد باقر الخرسان، نجف: دار النعمان للطباعة والنشر.
طبرسی، فضل بن حسن. 1360ش، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مترجمان، چاپ اول، تهران: انتشارات فراهانی.
طبری، ابن جریر. 1356ش، تفسیر طبری، مترجمان، چاپ دوم، تهران: انتشارات توس.
طوسی، محمد بن حسن. بی تا، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ظفر الاسلام. 1369ش، نقل و نگرشی بر تلمود، مترجم محمدرضا رحمتی، چاپ اول، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
عقیلی، محمد بن عمر. 1418ق، الضعفاء الکبیر، تحقیق عبدالمعطی امین قلعجی، چاپ دوم، بیروت: دار الکتب العلمیة.
عینی، محمود بن احمد. بی تا، عمدة القاری، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
فخر رازی، محمد بن عمر. 1420ق، مفاتیح الغیب، چاپ سوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
فیض کاشانی، ملا محسن. 1415ق، تفسیر الصافی، تحقیق حسین اعلمی، چاپ دوم، تهران: انتشارات الصدر.
قرطبی، محمد بن احمد. 1405ق، الجامع لأحکام القرآن، تحقیق ابراهیم اطفیش، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
قمی مشهدی، محمد بن محمد رضا. 1368ش، تفسیر کنز الدقائق وبحر الغرائب، تحقیق حسین درگاهی، چاپ اول، تهران: وزارت ارشاد اسلامی.
قمی، شیخ عباس. بی تا، الفوائد الرضویة فی أحوال علماء المذهب الجعفریة، بی جا: بی نا.
کاشانی، ملا فتح الله. 1336ش، منهج الصادقین فی إلزام المخالفین، تهران: کتابفروشی محمد حسن علمی.
کحّاله، عمر رضا. بی تا، معجم المؤلفین، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
کلینی، محمد بن یعقوب. 1363ش، الکافی(فروع)، با تصحیح و تعلیقه علی اکبر غفاری، چاپ پنجم، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
متقی هندی، علی بن حسام الدین. بی تا، کنز العمال، بیروت: مؤسسة الرسالة.
مجلسی، محمدباقر. 1403ق، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، چاپ دوم، بیروت: مؤسسة الوفاء ودار احیاء التراث العربی.
محمد قاسمی، حمید. 1383ش، اسرائیلیات و تأثیر آن بر داستان‌های انبیاء در تفاسیر قرآن، چاپ دوم، تهران: سروش.
مصاحب، غلامحسین. بی تا، دائرة المعارف فارسی، تهران: مؤسسه انتشارات فرانکلین.
مظفر، محمدرضا. 1408ق، اصول الفقه، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
معرفت، محمد هادی. 1418ق، التفسیر والمفسرون فی ثوبه القشیب، چاپ اول، مشهد: الجامعة الرضویة للعلوم الاسلامیة.
مغنیه، محمد جواد. 1424ق، الکاشف، چاپ اول، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
مکارم، ناصر و همکاران. 1374ش، تفسیر نمونه، چاپ اول، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
ملکی میانجی، محمدباقر. 1377ش، نگاهی به علوم قرآنی، چاپ اول، قم: نشر خرم.
موسوی بجنوردی، کاظم. 1374ش، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران: مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی.
موسوی، سید محمد باقر و علی اکبر غفاری. 1370ش، تاریخ انبیاء، تهران: نشر صدوق.
نمازی شاهرودی، علی. 1415ق، مستدرکات علم رجال الحدیث، چاپ اول، قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الاسلامی.
نوبختی، ابو محمد حسن بن موسی. بی تا، فرق الشیعة، قم: مکتبة الفقیه.
نوری، حسین بن محمدتقی. 1407ق، مستدرک الوسائل، قم: مؤسسه آل البیت.
وجدی، محمد فرید. 1917م، دایرة المعارف القرن العشرین، الطبعة الثالثة، بیروت: دار المعرفة.
مقالات
پهلوان، منصور و ابراهیم اقبال و اکبر توحیدلو. 1391ش، «احادیث انبیاء و اسرائیلیات»، فصلنامه مطالعات قرآنی، دوره3، شماره12، صص19-7.
خادم پیر، علی. 1383ش، «روش شناسی تفسیر منهج الصادقین فی إلزام المخالفین»، حدیث اندیشه، شماره 1.
شمخی، مینا و نصره باجی و عصمت منصورزاده. 1396ش، «نقد و بررسی اسرائیلیات قصص انبیاء در تفسیر منهج الصادقین»، نشریه تفسیرپژوهی، دوره4، شماره7، صص102-71.
کرد، صفی الله و هاشم اندیشه و ولی الله نقی‌پورفر. 1396ش، «نگاهی نو به عصمت حضرت آدم(ع)، از منظر فریقین با رویکردی به آیه 121سوره طه»، فصلنامه مطالعات قرآنی، دوره8، شماره31، صص165-139.
_||_
Holy Quran Translated by Mahdi Elahi Qomshei.
Bible.
Ibn Abi Hatim, Abdul Rahman bin Muhammad. 1419 BC, Interpretation of Holy Qur’an, Edited by Asaad Muhammad Al-Tayeb, Saudi Arabia: Al-Nizar Mustafa Al-Baz Library.
Ibn Taymiyyah, Ahmad, 1972 AD, Introduction to the Origins of Interpretation, by Adnan Zarzour attempt, Beirut.
Ibn Hanbal, Ahmad. Al-Musnad, Beirut: Dar al-Kutub al-Islamiyyah and Dar al-Sadr.
Ibn Kathir, Ismail bin Omar. 1419 BC, Interpretation of Holy Qur’an, investigated by Muhammad Husayn Shams al-Din, Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiyya.
Abu Aziz, Saad Youssef. Israeli women and topics in the books of interpretations, ancient and modern, Cairo: Al-Tawfiqia Library.
Agha Bozorg Tehrani, Muhammad Mohsen. 1403 BC, The Pretext for the Classifications of the Shiites, Beirut: Dar Al-Adwaa.
Effendi Isfahani, Abdullah bin Issa Bey. 1401 B.C., Riyadh Al-Ulama and Hayyad Al-Fadla, Edited by Ahmed Al-Husseini, Ayatollah Marashi Library.
Alusi, Seyyed Mahmoud. 1415 BC, The Spirit of Meanings in the Interpretation of HolyQuran, edited by Abdel Bari Attia, Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiyya.
Amin, Syed Mohsen. 1998 AD, Shia notables, investigated by Hassan Amin, Beirut: Dar al-Ta'arif for publications.
Al-Awsi, Ali. 1991. Allama Tabatabai, Dar Tafsir al-Mizan, translated by Seyed Hossein Mirjalili, Tehran: Sazman Teblighat Islami.
Ayazi, Muhammad Ali. 1414 B.C., Interpreters, Their Lives and Approach, Tehran: Founders of Printing and Publishing, Ministry of Culture and Islamic Guidance.
Bahrani, Seyyed Hashem. 1416 B.C., Al-Burhan fi Tafsir Al-Qur’an, Tehran: Baniyad Ba’ath.
Borujerdi, Seyyed Hossein. 2020, Collector of Shiite hadiths, Qom: Elmi Press.
Baghwi, Hussein bin Masoud. 1420 BC, Download Milestones in the Interpretation of Holy Quran, Beirut: Arab Heritage Revival House.
Thalabi Nishapuri, Ahmed bin Ibrahim. 1422 BC, Revealing and clarifying the interpretation of Holy Quran, investigated by Imam Abi Muhammad bin Ashour, Beirut: House of Revival of Arab Heritage.
Jawahery, Muhammad Hassan Najafi. 1988 Jawahir al-Kalam in explaining the laws of Islam, investigated and commented by Mahmoud Kochani, Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyya.
Hurr Ameli, Muhammad bin Hassan. 1364 , Sunni Jewels in Holy Hadiths, translated by Zain Al-Abidin Kazem Khalkhali, Qom: Farhangi Foundation and informed by Rasani Tebian.
Harani, Hassan bin Shubah. 2005, Tahtof Al-Aqoul, Tehran: An Islamic Bookstore publication.
Hosseini Shah Abdul Azimi, Hussein bin Ahmed. 1363 A.D., Tafsir Ithnaashari, Tehran: Ansharat Miqat.
Helli, Yusuf bin Mutahhar. 1417 BC, Summary of Sayings, Investigated by Jawad Qayyumi, Foundation for the Publishing of Jurisprudence.
Khalaf Allah, Muhammad Ahmad. 1999 AD, Narrative Art in Holy Quran, Beirut: Founders of the Arab Distributions.
Zahabi, Muhammad Hussain. 2003, The Balance of Modesty, by Ali Muhammad Bedjawi attempt, Beirut:
Zahabi, Muhammad Hussain. 1405 BC, The Israelites in Interpretation and Hadith, second edition, Damascus: Dar Al-Iman.
Razi, Aboul Fotouh. 1977, Rawd al-Jinan and the Spirit of Heaven in the interpretation of Holy Quran, Edited by Mirza Abul-Hassan Shaarani, Tehran: An Islamic Bookstore
Rafei, Mustafa Sadiq. 1394 A.M., History of Arab Literatures, fourth edition, Beirut: Dar Al-Kitab Al-Arabi.
Rashid Reda, Muhammad. Beta, Interpretation of the Wise Qur’an (Al-Manar), Beirut: Dar Al-Maarifa.
Zamakhshari, Mahmoud. 1407 BC, Uncovering the Truths of Mysteries by Download, Som, Beirut: Arab Book House.
Al-Suyuti, Jalal Al-Din. 1440 BC, Al-Durr Al-Manthur in Tafsir Bal-Mathur, Qom: Books by Ayatollah Marashi Najafi.
Shabestari, Abdul Hussein. 1418 BC, Al-Fateeq in the narrators and companions of Imam Al-Sadeq, Qom: Institution of Islamic Publication.
Sharif Lahiji, Muhammad bin Ali. 1373 , Tafsir Sharif Lahiji, Tehran: Dad Publication Book.
Sharif, Mullah Habibullah. Bab Al-Ayyab in Knowing the Conditions of Men from Shiite Scholars
Shawkani, Muhammad bin Ali. Fath al-Qadir, Damascus: Ibn Kathir House.
Sadr Jawadi, Ahmed. 1987 Department of Knowledge. Shiites, Tehran: Baniyad Islami Taher.
Sadouq, Muhammad bin Ali. 1385 , Ilal Al-Shari`, with introduction by Seyyed Muhammad Sadeq Bahr Al-Ulum, Najaf: Al-Haidari Library publications and press.
Sanani, Abdul Razzaq. 1410 B.C., Interpretation of Qur’an (Tafsir al-Sana’ani), investigated by Hashem Rasouli, , Riyadh: Al-Rushd Library.
Tabatabai, Seyyed Mohammad Hossein. 1417 B.C., Al-Mizan fi Tafsir Al-Qur’an, Qom: An Islamic Distribution Book, Teachers’ University, Hawza.
Tabarsi, Ahmed bin Ali. 1386 , Al-Ettijaj, investigation and commentary by Sayyid Muhammad Baqir Al-Khursan, Najaf: Dar Al-Numan for printing and publishing.
Tabarsi, Fadl bin Hassan. 1360 , Majma` al-Bayan fi Tafsir al-Qur’an, two translators, Tehran: Farahani publications.
Tabari, Ibn Jarir. 1356 , Tafsir Tabari, two translators, Tehran: Toos publications.
Tosi, Muhammad bin Hassan. Al-Tibyan fi Tafsir Al-Qur’an, Beirut: House of Revival of the Arab Heritage.
Zafar Islam. 1369 A.D., Nuqul wa Nagrashi Bar Talmud, translated by Muhammad Reza Rahmaty, Qom: An Islamic Communications Book.
Aqili, Muhammad bin Omar. 1418 B.C., Al-Du’afa Al-Kabeer, Edited by Abdel-Moati Amin Kalajy, Beirut: Dar Al-Kutub Al-Ilmia.
Ainy, Mahmoud bin Ahmed. Umdat al-Qari, Beirut: House of Revival of Arab Heritage.
Fakhr Razi, Muhammad bin Omar. 1420 BC, Keys of the Unseen, Beirut: House of Revival of the Arab Heritage.
Fayez Kashani, Mullah Mohsen. 1415 B.C., Tafsir Al-Safi, Edited by Hussein Alami, Tehran: An-Nisarat Al-Sadr.
Qurtubi, Muhammad bin Ahmed. 1405 BC, The Collector of the Provisions of Holy Quran, achieved by Ibrahim Tfayesh, Beirut: House of Revival of the Arab Heritage.
Qumi Mashhadi, Muhammad bin Muhammad Rida. 1368 A.M., Explanation of the Treasure of Minutes and the Sea of Strangeness, Investigated by Hossein Dargahi, Tehran: The Ministry of Islamic Guidance.
Qomi, Sheikh Abbas. Razavi benefits in the conditions of the scholars of the Ja`fari school of thought,
Kashani, Mulla Fathullah. 1336 , The Approach of the Truthful Ones in Obligating the Violators, Tehran: Kitab Farooshi Muhammad Hassan Alami.
Kahala, Omar Reza, Dictionary of Authors, Beirut: House of Revival of the Arab Heritage.
Kelly, Muhammad bin Yaqoub. 1984, Al-Kafi (Far’a), with a correction and commentary on Akbar Ghafari, najm, Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyya.
Mottaki Hindi, Ali bin Hossam Al-Din. Treasures of Workers, Beirut: Al-Resala Foundation.
Majlis, Muhammad Baqer. 1403 B.C., Bihar Al-Anwar Al-Jami’a, Ladurar News of the Immaculate Imams, Beirut: Al-Wafa Foundation and the House of Reviving the Arab Heritage.
Muzaffar, Muhammed Reza. 1408 B.C., Usul al-Fiqh, Qom: Ismailian Institution.
Ma’refat Mohamed Hadi. 1418 B.C., Tafsir and Commentators in His Dress Al-Qushayb, Mashhad: Razavi University of Islamic Sciences.
Mughniyeh, Muhammad Jawad. 1424 BC, Al-Kashef, Tehran: House of Islamic Books.
Namazi Shahroudi, Ali. 1415 B.C., Mustadrakat Ilm Rijal Al-Hadith, Qom: The Teachers’ Group in the Seminary of Qom, Islamic Publication Institution.
Nobakhti, Abu Muhammad Hassan bin Musa. Shi'a teams, Qom: Al-Faqih Library.
Nouri, Hussein bin Muhammad Taqi. 1407 BC, Mustadrak Al-Wasail, Qom: Aal al-Bayt Foundation.
Wagdy, Muhammad Farid. 1917 AD, Dar al-Maarif, the twentieth century, third edition, Beirut: Dar al-Maarifa.
Bostani, Qasim 2007, Criteria for recognizing fabricated hadiths, first edition, Ahvaz: Rashesh Publishing.
Bi Azar Shirazi, Abdul Karim. 2001, Archeology and Historical Geography of Quran Stories, Third Edition, Tehran: Islamic Culture Publishing Office.
Saghafi Tehrani, Mohammad 1398 AH, Ravan Javid, third edition, Tehran: Borhan Publications.
Diyari, Mohammad Taqi 2004, A Research on Israelism in Interpretations, Second Edition, Tehran: Sohroudi
Makarem, Nasser et al. 1995, Sample Interpretation, First Edition, Tehran: Islamic Bookstore.
Maliki Mianji, Muhammad Baqir 1998, A Look at Quranic Sciences, First Edition, Qom: Khorram Publishing.
Mousavi Bojnord, Kazem. 1995, The Great Islamic Encyclopedia, Tehran: The Great Islamic Encyclopedia Center.
Mousavi, Seyed Mohammad Baqer and Ali Akbar Ghaffari. 1991, History of the Prophets, Tehran: Sadough Publishing.
Articles
Pahlavan, Mansour and Ebrahim Iqbal and Akbar Tohidloo. 2012, "Hadiths of the Prophets and the Israelites", Quarterly Journal of Quranic Studies, Volume 3, No. 12, pp. 7-19
Khadem Pir, Ali. 2004, "Methodology of interpreting the method of the righteous in compelling the opponents", Hadith Andisheh, No. 1.
Shamekhi, Mina and Nasreh Baji and Esmat Mansourzadeh. 1396, "Critique and Study of the Israelites' Stories of the Prophets in the Interpretation of the Methodology of the Righteous", Journal of Interpretation, Volume 4, No. 7, pp. 71-102.
Kurd, Safiullah and Hashem Andisheh and Valiullah Naqi Pourfar. 2017, "A New Look at the Infallibility of Prophet Adam, from the Perspective of the Sects with an Approach to Verse 121 of Surah Taha", Quarterly Journal of Quranic Studies, Volume 8, No. 31, pp. 139-165.
