عقل و عشق از دیدگاه مولانا و حافظ
الموضوعات :
ریحانه کمانه
1
(دانشجوی دکتری، فلسفه تعلیم و تربیت،دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان(خوراسگان))
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
عشق در خلق شاهکارهای ادبی نقش بسزایی داشته و خود نیز در این آثار جلوه‌های گوناگونی یافته است. مقاله حاضر به بررسی نظریه مولوی و حافظ درباره عقل و عشق است. طنازی شنیدنی و خاطر نوازی مکرر که ذائقه فرد را شیرین می‌کند. در این مقاله به شیوه تطبیقی، عشق در غزلیات دو شاعر بررسی و بر مبنای گزینش برخی غزلیات آنان، ابیات حاوی نظرات مشترک و متفاوت بیان شده است. اگرچه می‌توان گفت عشق زمینی و آسمانی دو رنگ اصلی عشق هستند و عشق به قدمت عمر و گستردگی‌اش، وسیع و مبهم است اما تطبیق عقاید بزرگان ادبیات همچون مولانا و حافظ درباره عشق می‌تواند در روشنگری پیچیدگی‌های این موضوع جهانشمول مؤثر باشد. همچنین با بررسی دیدگاه آنان علت شهرت هر یک در گونه‌ای از غزل عاشقانه مشخص خواهد شد. بحث عقل و عشق از مباحث بسیار مهم و کلیدی شعر مولانا و حافظ است. لذا در این نوشتار به بحث و تفحص در خصوص عقل و عشق در این دو اثر پرداخته شده است.
استعلامی، محمد. 1369ش، شرح مثنوی، تهران: انتشارات زوار.
امینی، عبدالحسین. 1390ش، الغدیر،ترجمه محمدتقی واحدی، جلد 2، چاپ پنجم، تهران: بنیاد بعثت.
آیینه‌وند، صادق. 1359ش، ادبیات انقلاب در شیعه، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
بشّار بن برد. 1991م، دیوان، تصحیح مهدی محمّد شمس الدّین، الطبعة الأولی، بیروت: دار الکتب العلمیّة.
جعفری، محمد تقی. 1363ش، تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی، جلد 1و7و10و15، تهران: انتشارات اسلامی.
جعفری، محمد تقی. 1374ش، ترجمه و تفسیر نهج البلاغه، تهران: انتشارات دفتر فرهنگ و اندیشه اسلامی.
ریاحی. پری. 1384ش، عقل از دیدگاه مولانا، تهران: مؤسسه پژوهش حکمت و فلسفه ایران.
زمانی، کریم. 1378ش، شرح جامع مثنوی معنوی، دفتر چهارم، چاپ سوم، تهران: اطلاعات.
زمانی، کریم. 1381ش، شرح جامع مثنوی معنوی، دفتر پنجم، تهران: اطلاعات.
زمانی، کریم. 1383ش، شرح جامع مثنوی معنوی، دفتر اول، چاپ چهارم، تهران: اطلاعات.
زمانی، کریم. 1385ش، شرح جامع مثنوی معنوی، دفتر سوم، تهران: اطلاعات.
زمانی، کریم. 1386ش، شرح جامع مثنوی معنوی، دفتر دوم، تهران: اطلاعات.
سروش، عبدالکریم. 1379ش، قمار عاشقانه، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
فروزانفر، بدیع الزمان. 1371ش، شرح مثنوی شریف، تهران: انتشارات زوار.
نیکلسون، رینولد. 1374ش، شرح مثنوی معنوی مولوی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
همایی، جلال الدین. 1354ش، مولوی نامه، تهران: شورای عالی فرهنگ و هنر.
همایی، جلال الدین. 1385ش، مولوی نامه، چاپ دهم، تهران: نشر هما.
مقالات
ابراهیمیان، سید حسن. 1378ش، «اتحاد طریقه معرفت عرفانی و معرفت عقلانی از دیدگاه مولوی و حافظ»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران.
حیدرپور، مسیح و عبدالرضا باقی. 1391ش، «ارتباط عقل و ایمان در مثنوی»، فصلنامه درّ دری (ادبیات غنایی، عرفانی)، دانشگاه آزاد نجف آباد، شماره سوم، تابستان.
ماحوزی، رضا. «عقل جزئی و کلی در اندیشه مولانا»، مجله همایش بین المللی اندیشه‌های جهانی مولانا.
نوری، ابراهیم. 1395ش، «سنجش و سازش عقل، نقل و عشق در هرم معرفتی مولانا»، پژوهشنامه ادب غنایی دانشگاه سیستان و بلوچستان، شماره 26.
_||_
Estelami, Mohammad, 1990, Describing Masnavi, Tehran: Zavar Publications.
Amini, Abdul Hussein 2011, Al-Ghadir, translated by Mohammad Taghi Vahedi, Volume 2, Fifth Edition, Tehran: Besat Foundation.
Aiyneh Vand, Sadegh. 1980, Revolutionary Literature in Shia, Tehran: Islamic Culture Publishing Office.
Bashar Bin Bard. 1991, Diwan, edited by Mehdi Mohammad Shams al-Din, first edition, Beirut: Dar al-Ketab al-Elmiya
Jafari, Mohammad Taqi 1984, Interpretation, Critique and Analysis of Masnavi, Volumes 1, 7, 10 and 15, Tehran: Islamic Publications.
Jafari, Mohammad Taqi 1995, Translation and Interpretation of Nahjul Balagha, Tehran: Publications of the Office of Islamic Culture and Thought.
Riahi. Pari. 2005, Wisdom from the Viewpoint of Movlana, Tehran: Research Institute of Iranian Wisdom and Philosophy.
Zamani, Karim. 1999, Comprehensive Description of Masnavi Manavi, Fourth Office, Third Edition, Tehran: Ettelaat.
Zamani, Karim. 2002, Comprehensive Description of Masnavi Manavi, Fifth Office, Tehran: Etelaat. Zamani, Karim. 2004, Comprehensive Description of Masnavi Manavi, First Office, Fourth Edition, Tehran: Etelaat.
Zamani, Karim. 2006, Comprehensive Description of Masnavi Manavi, Third Office, Tehran: Etelaat. Zamani, Karim. 2007, Comprehensive Description of Masnavi Manavi, Second Office, Tehran: Etelaat. Soroush, Abdul Karim 2000, Romantic Gambling, Tehran: Sarat Cultural Institute.
Forouzanfar, Badi 'al-Zaman. 1992, Describtion of Masnavi Sharif, Tehran: Zavar Publications. Nicholson, Reynolds. 1995, Description of Movlavi's MasnaviManavi, Tehran: Scientific and Cultural Publications.
Homayi, Jalaluddin 1975, Movlavi Nameh, Tehran: Supreme Council of Culture and Arts.
Homayi, Jalaluddin 2006, Movlavi Nameh, 10th edition, Tehran: Homa Publishing.
Articles
Ebrahimian, Seyed Hassan 1999, "Unity of Mystical Knowledge and Rational Knowledge from the Perspective of Movlavi and Hafez", Journal of the Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran.
Heidarpour, Masih and Abdolreza Baghi. 2012, "The Relationship between Reason and Faith in Masnavi", Dar Dori Quarterly (Lyrical, Mystical Literature), Najafabad Azad University, No. 3, Summer Mahouzi, Reza "Partial and General Reason in Movlana's Thought", Journal of International Conference on World Thoughts of Movlana
Nouri, Ibrahim 2016, "Assessment and Compromise of Reason, Narration and Love in Movlana's Epistemological Pyramid", Journal of Lyrical Literature, Sistan and Baluchestan University, No. 26
