بررسی تطبیقی روابط بینامتنی قرآن کریم و سروده‌های عربی خاقانی و سعدی

الموضوعات :

فرزانه ولی زاده خیرآبادی ¹ , ایرج مهرکی ²

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
2 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

تاريخ الإرسال : 23 الأربعاء , ربيع الأول, 1441 تاريخ التأكيد : 23 الأربعاء , ربيع الأول, 1441 تاريخ الإصدار : 24 الأربعاء , صفر, 1441

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

از میان تمام منابع پیشامتنی در ادبیات فارسی و عربی، قرآن کریم به واسطه الهی بودن و تمایز ذاتی با آثار ساخته‌شده توسط انسان‌ها و اشتمال بر آیات و مضامین و قصص غنی و بی همتای خود کامل ترین سرچشمه برای الهام گیری شاعران و نویسندگان مسلمان به شمار می‌رود. برقراری روابط بینامتنی با قرآن مجید مستلزم تسلط بر زبان عربی و انس و آشنایی با قرآن کریم است. خاقانی و سعدی دو شاعر نامور زبان فارسی هستند که به لطف دارا بودن دو مزیت مذکور، علاوه بر اشعار پارسی به زبان تازی نیز اشعار شیوا و غرّایی سروده اند. این دو شاعر در تازی سروده های خود نیز مانند اشعار فارسی روابط بینامتنی متعدد مشتمل بر تلمیح، اقتباس، تضمین و تحلیل با قرآن کریم داشته اند. در این مقاله که بر اساس روش تحلیلی و تطبیقی فراهم آمده، کوشیده ایم تا با ذکر نمونه هایی از اشعار عربی هر دو شاعر و ترجمه آن ها، شیوه های روابط بینامتنی میان قرآن کریم و اشعار عربی آنان را بررسی و چگونگی و بسامد کارکرد این شیوه ها را تبیین نماییم و مقایسه ای تطبیقی از این دیدگاه میان سروده‌های عربی آنان به عمل آوریم. با توجه به اینکه تا کنون مقاله ای به طور اخص به این موضوع نپرداخته است، انتظار می رود این پژوهش راهگشای تحقیقاتی از این دست باشد.

المصادر:

قرآن مجید.

انصاری، قاسم. 1368ش، شرح و توضیح مناجات‌نامه خواجه‌ عبدالله انصاری‌هروی، تهران: انتشارات طهوری.

بندر ریگی، محمد. 1368ش، ترجمه منجد الطلاب(فرهنگ عربی به فارسی)، چاپ ششم، تهران: انتشارات اسلامی.

حلبی، علی‌اصغر. 1375ش، تأثیر قرآن و حدیث در‌ ادبیات‌ فارسی‌، تهران: انتشارات اسـاطیر.

راستگو، محمد. 1386ش، تاثیر قرآن و حدیث در شعر پارسی، قم: انتشارات دار الاسلام.

سجادی، ضیاء الدین. 1391ش، شرح و توضیح دیوان خاقانی، تهران: انتشارات زوار.

فروغی، محمدعلی. 1372ش، کلیات سعدی، چاپ هفتم، تهران: نشر محمد.

کاظمی، شهاب. 1370ش، آفرینش هنری در داستان ابراهیم(ع)، چاپ اول، قم: انتشارات أحسن الحدیث.

همایی، جلال الدین. 1363، فنون بلاغت و صناعات ادبی(دوره دو جلدی)، تهران: انتشارات توس.

 

مقالات

حسینی وردنجانی، سید محسن و عبدالله رادمرد. 1396ش، «تازی سروده­های خاقانی»، متن‌شناسی ادب فارسی، شماره 2، صص84-67.

 

Holy Quran, translated by Mohammad Mehdi Fouladvand.

Ansari, Qasem,1368, Explaining and explaining the prayers of Khajeh Abdullah Ansariyraudi, Tehran, Taheri Publishing.

Bandar Rigi, Mohammad,1368, Translation of Manjid al-Talab (Arabic to Persian), Sixth edition, Tehran, Islamic publication.

Halabi, Aliasghar,1375, Effect of the Qur'an and hadith in Persian literature, Tehran, Isfahan.

Truthful, Muhammad,2007, Effect of the Qur'an and hadith in Persian poetry, Qom, Dar al-Islam.

Sajjadi, Zia al-Din,1391, Explanation of Divan Khaghani, Tehran, Zavar Publishing.

Foroughi, Mohammad Ali,1390, Generalate Sadi, Seventh Printing, Tehran, Mohammad Publishing.

Kazemi, Shahab,1370, Artistic creation in the story of Ibrahim (AS), First edition, Qom, Ahsan al-Hadith publications.

Homayi, Jalal al-Din,1363, Techniques of Rhetoric and Literature (two-volume course), Tehran, Toos Publishing.

Articles

Hosseini Vardanjani, Seyyed Mohsen, Radmard, Abdullah,1396, Shi'a Khaghani Poems, Textbook of Persian Literature, No.2, pp.67- 84.