تطبیق «لامیة العرب» و «لامیة العجم» در ترسیم هنجارهای اخلاقی

الموضوعات :

عباس اقبالی ¹ (عضو هیأت علمی گروه عربی دانشگاه کاشان(دانشیار).)
معصومه حسین‌پور ² (دانشجوی دکتری ادبیات عربی دانشگاه کاشان.)

تاريخ الإرسال : 26 الثلاثاء , صفر, 1437 تاريخ التأكيد : 26 الثلاثاء , صفر, 1437 تاريخ الإصدار : 16 السبت , شوال, 1436

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

شعر به مثابه رسانه دیرین ادبی، بسیاری از هنجارهای اخلاقی را بازگو می‌کند. در پیشینه این رسانه دو قصیده مشهور لامیة العرب و لامیة العجم بازتاب‌دهنده فرهنگ؛ هنجارها و ناهنجاری‌های رفتاری دو نسل و دو جامعه متفاوت یعنی دوره جاهلی و عصر عباسی است. در این جستار معلوم گشته که لامیة العرب در پردازش هنجارها، بیش‌تر تصویری هنری از خلق و خوی حاکم بر جامعه جاهلی و شخصیت شنفری است، ولی لامیة العجم آیینه حکمت‌های برگرفته از آموزه‌های دینی و مثل‌های رایج عصر طغرایی است، و استدلال و برهان قراردادن حکمت‌ها وجه امتیاز سروده طغرایی بر قصیده شنفری را ثابت می‌کند.

المصادر:

قرآن کریم.

نهج البلاغه.

آمدی، محمد. 1366، شرح غرر الحکم و درر الکلم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

ابن عمر البغدادی، عبدالقادر. بی‌تا، خزانة الادب، بیروت: دار صادر.

البستانی، فؤاد أفرام. 1968م، المجانی الحدیثة، بیروت: دار المشرق.

بیهقی، احمد بن حسین. 1424ق، السنن الکبری، بیروت: دار الکتب العلمیة.

سجادی، سید جعفر. 1369ش، نقد تطبیقی ادبیات ایران و عرب، تهران: آرین.

الشایب، بی‌تا، تاریخ الشعر السیاسی إلی منتصف القرن الثانی، بیروت: دار القلم.

الشنفری،عمر بن مالک. 1417ق، دیوان الشنفری، جمعه و حققه و شرحه إمیل بدیع یعقوب، الطبعة الثانیة، بیروت: دار الکتاب المغربی.

صفدی، الشیخ صلاح الدین خلیل بن ایبک. 1990م، الغیث المسجم فی شرح لامیة العجم، الطبعة الثانیة، بیروت: دار الکتب العلمیة.

الفاخوری، حنا. 1378، تاریخ الأدب العربی، تهران: انتشارات طوس.

الکاشانی، فیض. 1989م، الحقائق فی محاسن الأخلاق، بیروت: دار البلاغه.

الماغوسی، ابی جمعه سعید. 2009م، ایضاح المبهم فی لامیة العجم، دراسه و تحقیق الدکتور محمد مسعود جبران، الطبعة الاولی، بیروت: دار المدار الاسلامی.

مروه، محمدرضا. 1998م، الصعالیک فی العصر الجاهلی اخبارهم و اشعارهم، بیروت: دار الکتب العلمیه.

معالیقی، منذر. 1408ق، ادب عرب الجاهلیه و الاسلام، الطبعة الاولی، بیروت: دار الکتاب العربی.

هاشملو، محمدرضا. 1383ش، بررسی و نقد اشعار صعالیک، چاپ اول، انتشارات دانشگاه گیلان.

 

مقالات

اکبری بیرق، حسن و رقیه خانمحمدزاده. «تأثیرپذیری تفکر اخلاقی صادق هدایت از فلسفه نیچه»، مجله مطالعات ادبیات تطبیقی، سال هشتم، شماره 29، بهار 1393، صص 87.

ممتحن، مهدی و محبوبه بهمنی. «بررسی تطبیقی اندیشه‌های اقبال لاهوری و امیرالشعرا شوقی»، مجله مطالعات ادبیات تطبیقی، سال ششم، شماره 24، زمستان 1391، صص:7-30.