بررسی تطبیقی تأثیرگذاری مضامین قرآنی در مورد مسیحیت در اشعار احمد شوقی

الموضوعات :

سیفعلی زاهدی فر ¹ (استادیار دانشگاه شهید مدنی آذربایجان گروه علوم قرآن و حدیث)
آمنه موسوی شجری ² (دانش آموخته زبان و ادبیات عرب)

تاريخ الإرسال : 26 الأحد , شعبان, 1441 تاريخ التأكيد : 26 الأحد , شعبان, 1441 تاريخ الإصدار : 25 الجمعة , رجب, 1441

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

نوشتار حاضر به موضوعاتی در زمینه مسیحیت همچون القاب و صفات بارز حضرت عیسی علیه السلام، ولادت و معجزات آن حضرت، پرداخته است. همچنین مسأله به صلیب کشیده شدن حضرت عیسی(ع) و عروج ایشان و اناجیل معتبر در میان مسیحیان که از کانونی‌ترین مسائل آیین مسیحیت به شمار می‌آید، مورد بحث واقع شده است. تفرقه در مسیحیت، اصحاب عیسی(ع) و مراتب روحانیت مسیحی از دیگر مطالب مورد گفت‌وگو در این مقاله است. این پژوهش بر آن است که هر یک از مضامین مورد بحث در اشعار شوقی را با تأکید بر آیات قرآن کریم، مورد بررسی قرار دهد و در صورت لزوم مقایسه ای با متون مسیحی و اسلامی انجام دهد و نحوه اثرپذیری شاعر از آن متون را بیان کند.

المصادر:

قرآن کریم.

کتاب مقدس.

ابن سیده، ابوالحسن علی بن اسماعیل. 1317ق، المخصّص، الطبعة الأولی، مصر: مطبعة الکبری الامیریه ببولاق مصر.

ابن سیده، ابوالحسن علی بن اسماعیل. 1968م، المحکم والمحیط الأعظم فی اللغة، تحقیق عبدالستار احمد فراج، الطبعة الأولی، مصر: بی نا.

ابن عاشور، محمد الطاهر. 1420ق، تفسیر التحریر والتنویر المعروف بتفسیر إبن عاشور، الطبعة الأولی، بیروت: مؤسسة التاریخ.

ابن عباد، الصاحب اسماعیل. 1994م، المحیط فی اللغة، تحقیق محمدحسن آل یاسین، الطبعة الأولی،‌بی جا: بی نا.

ابن هائم، شهاب الدین احمد بن محمد. ۱۴۲۳ق، التبیان فی تفسیر غریب القرآن، الطبعة الأولی، بیروت: دار الغرب الإسلامی.

آشتیانی، جلال­الدین. 1368ش، تحقیقی در دین مسیح، چاپ­اول، تهران: نشر نگارش.

البدری، سامی. 1423ق، السیرة النبویة، قم: دار الفقه.

بلاغی، صدرالدین. 1354ش، قصصقرآن، چاپ نهم، تهران: امیرکبیر.

توفیقی، حسین. 1385ش، آشنایی با ادیان بزرگ، چاپ نهم، قم: مؤسسه فرهنگی طه مرکز جهانی علوم اسلامی.

الجیوسی، سلمی الخضراء. 2001م، الإتجاهاتوالحرکاتفیالشعرالعربیالحدیث، ترجمه عبدالواحد لؤلؤه، الطبعة الأولی، بیروت: مرکز الدراسات العربیة.

الخوئی، أبو القاسم. 1975م، البیان فی تفسیر القرآن، الطبعة الرابعة، بیروت: بی نا.

الراغب الاصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد بن فضل. 1375ش، مفردات الفاظ قرآن، سید غلامرضا خسروی حسینی، چاپ دوم، بی جا: انتشارات مرتضوی.

زکریا، ابوالحسین احمد بن فارس. 1404ق، معجم مقاییس اللغة، عبدالسلام هارون، بی جا: مرکز النشر مکتب الأعلام الأسلامی.

الزیات، أحمد حسن. 1978م، تاریخ الأدب العربی، الطبعة الثامنة والعشرون، بیروت: دار الثقافة.

زیبایی نژاد، محمد رضا. 1382ش، مسیحیت شناسی مقایسه­ای، تهران: سروش انتشارات صدا و سیما.

سبحانی، جعفر. 1360ش، منشور جاوید، قم: انتشارات توحید.

السبحانی، جعفر. 1412ق، الالهیات فی الکتاب والسنة، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.

سلیمانی اردستانی، عبد الرحیم. 1384ش، مسیحیت، چاپ دوم، قم: آیت عشق.

سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر. 1404ق، الدرّ المنثور فی التفسیر بالمأثور، قم: کتابخانه حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی(ره).

الشرتونی اللبنانی، سعید. 1416ق، أقرب الموارد فی فصح العربیة والشوارد، الطبعة الأولی، بی جا: دار الاسوة.

شوقی، أحمد بک. 1993م، الشوقیّات، قدّم لها بدراسة الدکتور علی عبدالمنعم عبد الحمید، الطبعة الأولی، قاهره: ضبط إدارة النشر العربی، الشرکة المصریة العالمیة للنشر لونجمان.

الضیف، شوقی. 1997م، الأدب العربی المعاصر فی مصر، الطبعة الثانیة، بیروت: دار الثقافة.

طباطبایی، سید محمد­حسین. 1366ش، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه استاد محمدرضا صالحی کرمانی و سید محمد خامنه، چاپ سوم، بی جا: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی، مرکز نشر فرهنگی رجاء.

الطبرسی، أبوعلی الفضل بن الحسن، 1408ق، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، حققه لجنة من العلماء والمحققین، بیروت: مؤسسه الأعلمی المطبوعات.

الطبرسی، فضل بن حسن. 1377ش، تفسیر جوامع الجامع، تهران: نشر دانشگاه تهران.

الطبری، محمد بن جریر. 1420ق، جامع البیان فی تأویل القرآن، بی جا: مؤسسه الرسالة.

الطریحی، فخر الدین. 1375ش، مجمع البحرین، چاپ سوم، تهران: بی نا.

الطنطاوی، سیدمحمد. 1422ق، تفسیر الوسیط للقرآن الکریم، الطبعة الأولی، دمشق: دار الفکر.

الطوسی، محمد بن حسن. لا تا، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

الفاخوری، حنّا. 2005م، الجامع فی تاریخ الأدب العربی؛ الأدب الحدیث، بیروت: دار الجیل.

الفراهیدی، خلیل بن احمد. 1410ق، کتاب العین، چاپ دوم، قم: انتشارات هجرت.

فیروزآبادی، مجدالدین محمد بن یعقوب. لا تا، القاموس المحیط، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

فیض الکاشانی، محسن. 1415ق، تفسیر الصافی، الطبعة الثالثة، بی جا: المطبعة آرمان.

قرشی، سیدعلی­اکبر. 1384ش، قاموس قرآن، چاپ دهم، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

الکلینی الرازی، ابوجعفر محمد بن یعقوب. 1372ش، اصول کافی، ترجمه محمدباقرکمره‌ای، بی جا: انتشارات اُسوه.

ماسون، دنیز. 1385ش، قرآن و کتاب مقدس، ترجمه فاطمه سادات تهامی، تهران: نشر سهروردی.

المجلسی، محمد­باقر. 1403ق، بحار الأنوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار(ع)، الطبعة الثالثة، بیروت: دار احیاء التراث.

المصطفوی، حسن. 1360ش، التحقیق فی کلمات القرآن، تهران: انتشارات نشر کتاب.

معرفت، محمد هادی. 1388ش، نقد شبهات پیرامون قرآن کریم، چاپ دوم، قم: نشر تمهید.

مکارم شیرازی، ناصر. 1368ش، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

مولند، اینار. 1368ش، جهان مسیحیت، ترجمه محمدباقر انصاری و مسیح مهاجری، چاپ اول، تهران: امیرکبیر.

میشل، توماس. 1387ش، کلام مسیحی، ترجمه حسین توفیقی، قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.

ویور، مری جو. 1381ش، درآمدی بر مسیحیت، ترجمه حسن قنبری، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.

 

کتب انگلیسی

Rabin soon, Neil, Christ, Encyclopaedia of the Quran, Leide: 2006.

 

 

 

Holy Quran.
Bible.
Ashtiani, Jalal al-Din, Researchers of Christ, Tehran, Publish Negaresh, First edition, 1368.
Balaghei, Sadr al-Din, Ghesase Quran, enteshrate Amir Kabir, Ninth edition, 1354.
Tawfighi, Hossein, Introduction to the Great Religions, Qom, Taha Cultural Institute, Islamic Center of the Islamic Sciences, Ninth Edition, 1385.
Zibaei nejad, Mohammad Reza, Comparative Christianity, Tehran, Soroush Publication of Seda and Sima, 1382.
Sobhani, Jafar, manshore Javid, Qom, Tohid Publishing, 1360.
Soleimani Ardestani, Abdul Rahim, Christianity, Qom, Ayate Eshg, Second Edition, 1384.
Tabatabaei, Seyed Mohammad Hossein, the translation of Al-Mizan, translation Professor Mohammad Reza Salehi Kermanie Va syyed Mohamad khameneh, scientific and intellectual foundation of Allameh Tabatabaei, Center Raja Culture Publications, Third Edition, 1366.
Ghorashi, Seyyed Ali-Akbar, Qamas of the Qur'an, Tehran, Dar al-Koutob Islamic, Tenth  Edition, 1384.
Mason, Denesis, The Holy Quran and Bible, Transformation of fatemeh sadate tahamei, Tehran, Publication sohravardei , 1385.
Murafat, Mohammad Hadi, A Critique of Beliefs about the Holy Qur'an, Qom, Publication tamheid , secend Edition, 2009.
Makarem Shirazi, Nasser, tafseire nomoneh, Tehran, Dar al-Kotobul Eslamyyeh, 1368.
Mowland, Inar, Christian World, Translation by Mohammad  Baqir Ansari and Christian Mohajeri, Tehran, Amir Kabir, First edition, 1368.
Michel, Thomas, kalame masihey, Hossen tofiqi, Qom, Publications of the University of Religions and Religions, 1387.
Weaver, Mary Joe, "An Introduction to Christianity," translated by Hasan Ghanbari, Qom, Center for Religious Studies and Research, 1381.
Ibne Seyyedah, Abolhassan Ali IBn Ismail, Al Mokhassas, mesr, Maktabat Al-kobra Al-Amiriyahbe boulaghe mesr first edito, 1317.
Ibn Seyyedeh, Abolhassan Ali  IBn Ismail, Almohkam V Almoheitelazam fei Alloghat, Research by Abdul Sattar Ahmed Faraj, mesr, Altabat Alola, 1968.
Ibn Ebad, Al-Saheb Esma'il, Al-Muhit fei Al-Loghah, tahgheighe Mohammad Hassan Al-yasin, 1994.
Ibn Ashour, Mohammad Taher, tafseirealtahreir v Altnvyr al marvf  B tafseir Ibn Ashour, Tarikh Institute, Beirut, first edito, 1420  .
Ibn Hayem, Shahab al-Din Ahmad ibn Muhammad, Al-Tibayan fei tafseir ghareb al-Quran, Beirut, Daro al-gharb  Al-Islami, first editon , 1423 .
Jayousi, Salma Khadra, al ettejahat v alharakat fe alsher alarabi al-Hadith, translation  abdolAlvahd Lvlvh, Beirut, Mrkz Drasat Arabic first editon, 2001.
Al-Khouei, Abu Al-Qassim, Al-Bayan Fei Tafsir al-Quran, Beirut, Al-Taba Al-Raba'ta, 1975.
Al-Raghboal-Isfahani, Abolqasem Hossein Ibn Mohammad Ibn Fadl, mofradate alfaz  Al-Quran, Seyyed Gholamreza Khosravi Hosseini, Mortazavi Publication, Second Edition, 1375.
Zakaria, Abu al-Hussein Ahmad ibn Fars, Moujame Maghaeiso Al-Loughat, Abdul Salam Haroun, Al-Nashr al-A'lam al-Aslami school, 1404.
Al-Zayyat, Ahmad Hassan,  tareikh Al-Adab Al-Arabi, Beirut, Dar al-Seghafah, 1978.
Alsobhani, Ja'far, Allahyyat Fiyalbekab Va alsonat, Qom, World Center of Islamic Sciences, 1412.
Siouti, Abdurrahman ibn Abi bakrar, Al-Dor al-Mansour, Phi-al-tafsir Balmathur, Qom, The Library of the Grand Ayatullah Marashi Najafi (RA), 1404 AD.
Al-Shertouni Al-lobnani, Saeid, Aghra al-Muwared, Phi-Faosh al-Arabiyah and Alshward, Dar al-oswah , first Edition , 1416.
Shoghi, Ahmad  Beck, Alshvqyat , moghadameye Aldktour Ali abdalmonem abdoul hamid, Zbt adarh Alnshr Alrby, Alshrkh Almsryah  al alamyyah,first Edition 1993.
Al-Dhif, Shoghi, Al adab alarab almoaser fei mesr, Beirut, Daro al-seghafah, second Edition, 1997.
Al-Tasbi, Fazl IBn-Hassan, Tafseir javameol Aljame, Tehran, Tehran University, 1377.
Altabarsy, Abu Ali al-Fazl  IBn  Alhassan   majmaol  Bayan fi Tafsir al-Qur'an, Beirut, moasesat Alalamei Al matbouat, 1408.
Al-Tabayi, Mohammad Ibn Jarir, Jame al-Bayan, Fei taveil  Al-Quran, Ahmad Mohammad Shaker, moasesat Al resalah, 1420.
Al-Tantawi, Seyyed Mohammad, tafseir al vaseit le Holy Quran, Dameshg , first Edition, 1422 .
Al-Tusi, Muhammad ibn Hassan, Al-Tebayan fei al-Tafsir al-Quran, Beirut, Dar al-ehya al-toras al-Arabi, d.t.
Alfakoori, hanna, al-jame fei Attarekh  Aladab Al arabi  Al adab al-Hadith, Beirut, Dar al-Jeil, 2005.
Al-Rahehidi, Khalil Ibn Ahammad, Book Al-Ain, Qom, Hijrat Publishing, second Edition, 1410.
Firoozabadi, Majd Al din Mohammad bin Yaqoub, Al-Qamuss almoheit, Beirut, Dar-e Haya'Altrath al-Arabi, d.t.
Feyz al-kashani, Mohsen, Tafsiro Al-Safi, al-Matbat arman, second Edition, 1415.
Alkoline-Al-Arazii, Abu Ja'far Mohammad Ibn Yaqoub, OsoaL Kafei, Translated by Mohammad Bukhremkhamraei, Oswah  , 1372.
Almajlesei, Mohammad Baqer, Behar Alanvar Aljameh  Le dorare Akhbar alaemah Alathar (AS), Beirut, Dar  ehya Altras, second Edition ,1403 AH.
Al-Moustafavi, Hassan, Al-Tahghig Fei kalemat al-Quran, Tehran, Book Publishing, 1360.
Al-Tarihei, Fakhr Aldin, majma Al-Bahrain, Tehran, Third Edition, 1375.
Al-Badri, Sami, al-Seyrt al-Nabaveyah, Qom, Dar al-Feqh, 1423.
English sources:
Robinson, Neil ,Christ, Encyclopaedia of the Quran, Leiden. 2006.