ارتباط عشق، زیبایی و هنرمند از دیدگاه عرفان اسلامی
الموضوعات : شعرمحمد صادق کریمی 1 , ابراهیم مرادی 2 , شاهین حیدری 3
1 - گروه معماری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمانشاه، کرمانشاه، ایران
2 - استادیار باستان شناسی دوره اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام
3 - استاد دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
زیبایی و عشق از مهم‌ترین مفاهیم عرفان اسلامی‌اند که ارتباط عمیقی با مفهوم تجلی حضرت حق دارند. معرفت عشق همراه با زیبایی است. از نظر عرفای اسلامی، زیبایی کشش و جاذبه دارد. آنجا که زیبایی هست، عشق و طلب و کشش وجود دارد. بنابراین این دو مفهوم ترجمان مدارج هستی شناختی و معرفت شناختی عرفان اسلامی هستند. در عرفان اسلامی، هنرمند نمی تواند زیبایی را بیافریند، اما به واسطه قوای ادراکی شهود باطنی و حسی و قلبی، خیال به زیبایی‌های کشف شده در مراتب هستی "حضرات خمس"، صورت محسوس می بخشد و در نهایت هنرمند کاشف و آشکارکننده زیبایی است. بنابراین هنر تجلیگاه عشق هنرمند است و هنرش حاصل روح تزکیه‌شده‌ای است که با شهود باطنی جمال مطلق و عالم خیال را دریافت می شود و از نور معنویت عشق، زیبایی و جمال را در کالبد هنر عرفانی تابانده است. برای دستیابی به اهداف مورد نظر، از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی استفاده شد. بدین منظور نگارنده به نظرات اندیشمندان و مطرح نمودن دیدگاه های آنان پرداخته و در ادامه به تفسیر زیبایی و ارتباط بین عشق، زیبایی و هنرمند اقدام نموده است.
ابن عربی، محی الدین. 1980م، الفتوحات المکیة، بیروت: دار التراث العربی.
آشتیانی، جلال الدین. 1375ش، شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم شیخ اکبر محی الدین ابن عربی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
آملی، عبدالله. 1387ش، تفسیر موضوعی قرآن کریم فطرت در قرآن، قم: مرکز انتشارات اسراء.
برزگر، محمدرضا. 1382ش، شاخ نبات حافظ، تهران: نشر زوار.
بهشتی، محمود. 1374ش، عشق رمز حیات، چاپ دوم، بی جا: انتشارات نورین سپاهان.
پازوکی، شهرام. 1394ش، حکمت هنر و زیبایی در اسلام، تهران: فرهنگستان هنر.
جرجانی، علی بن محمد. 1985م، کتاب التعریفات، بیروت: چاپ ابراهیم ابیاری.
جعفری، محمدتقی. 1363ش، تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی، تهران: دفتر انتشارات اسلامی.
جوادی آملی، عبداله. 1387ش، تفسیر موضوعی قرآن کریم فطرت در قرآن، چاپ پنجم، قم: مرکز نشر اسراء.
خاتمی، محمود. 1390ش، فلسفه‌ای برای هنر ایرانی، تهران: فرهنگستان هنر.
دورانت، ویلیام. 1388ش، لذات فلسفه، ترجمه عباس زریاب خویی، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
رازی، نجمالدین. 1380ش، مرصاد العباد، چاپ دوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
سجادی، سید ضیاء الدین. 1379ش، مقدمه‌ای بر مبانی عرفان و تصوف، تهران: انتشارات سمت.
سعیدی، حسن. 1380ش، عرفان در حکمت اشراق، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
علیخانی، مریم. 1384ش، پژوهشی در اندیشه‌های عرفانی شیخ شهاب الدین سهروردی، تهران: انتشارات ترفند.
مجلسی، محمدباقر. 1386ش، بحار الأنوار، بی جا: انتشارات وزیری.
معین، محمد. 1380ش، فرهنگ فارسی، جلد اول، چاپ هجدهم، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
مهدی حسن زاده. منبع مقاله: سایت راسخون، «محبت در قرآن»(1):
http://rasekhoon.net/article/show/200436/%D9%85%D8%AD%D8%A8%D8%AA-%D8 % AF% D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-(1(/
نراقی، ملا احمد. 1387ش، معراج السعادة، قم: انتشارات آیین دانش.
مقالات
اتونی، بهزاد و بهناز اتونی. 1390ش، «عشق از منظر مولانا و ملاصدرا(با تکیه بر مثنوی معنوی و اسفار اربعه)»، فصلنامه علمی پژوهشی زبان و ادب فارسی(ادب و عرفان)، دوره3، شماره9، صص 56-41.
اسماعیل پور، محمد مهدی. 1394ش، «زیبایی عرفانی در مرصاد العباد»، دوفصلنامه پژوهشنامه عرفان، سال نهم، شماره هفدهم، صص 17-1.
افراسیاب پور، علی اکبر. 1386ش، «عرفان سهروردی و زیبایی پرستی»، فصلنامه تخصصی عرفان، سال4، شماره16، صص 13-31.
براتی، فرج الله و عبادی، سالم. 1395ش، «جایگاه مکتب زیباپرستی در عرفان سهروردی»، فصلنامه تحقیقات جدید در علوم انسانی، شماره هفتم، شماره شاپا: 7018-2476، صص106-95.
پور جوادی، نصرالله. 1355ش، «معنی حسن و عشق در ادبیات عرفانی»، نشریه جاویدان خرد، سال2، شماره 91، صص 51-43.
جعفریها، رضا و انصاری، مجتبی و بمانیان، محمدرضا. 1391ش، «زیباشناسی اسلامی و آموزههای آن در منظر شهر»، فصلنامه اندیشه معماری، دوره 2، شماره 2، صص 29-15.
خانی کلقای، حسین. 1392ش، «بررسی مقوله حب الهی از دیدگاه قرآن کریم»، دوفصلنامه احسن الحدیث، شماره1، صص 76-63.
دانش، اسماعیل. 1391ش، «بررسی تطبیقی حس و عقل در تصورات»، مجله تخصصی انجمن کلام اسلامی. شماره 3، دوره 1، صص 112-75.
ذوقی، سهیلا. 1391ش، «زیبایی شناسی در عرفان زرتشتی و مشترک آن با عرفان مولانا جلال الدین محمد بلخی»، فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی، دوره4، شماره 13، صص 302-283.
ذوقی، سهیلا. 1391ش، «زیبایی شناسی در عرفان زرتشتی و مشترکات آن با عرفان مولانا جلال الدین محمّد بلخی»، فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی(دهخدا)، دوره 4، شماره 13، صص302-283.
زینعلی، سارا و مسعود باوان پوری و الهام ابراهیمی. 1396ش، «مفهوم ذات حق در گلشن راز شبستری»، فصلنامه عرفانیات در ادب فارسی، دوره 8، شماره 30، صص 127-112.
شهید ثالث، فرناز. 1385ش، «هنری در عرفان ابن عربی»، مجله بازتاب اندیشه، شماره 77، صص 97-94.
شیروانی شیری، علی و بابک شمشیری و محمد نجفی و راحله نبوی زاده. 1392ش، «تأملی در معنای حب در قرآن و دلالتهای تربیتی آن»، فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، سال21، دوره جدید، شماره 18، بهار 1392، صص 113-134.
شیروانی شیری، علی و شمشیری، بابک و نجفی، محمد و نبوی زاده، راحله. 1392ش، «تأملی در معنای حب در قرآن و دلالتهای تربیتی آن»، فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، سال21، دوره جدید، شماره 18، بهار 1392، صص 134-113.
عارفی میناآباد، راهب. 1391ش، «صفات جلال و جمال از دید کلامی و عرفان اسلامی»، فصلنامه علمی تخصصی حبل المتین، دوره اول، صص 117-92.
علی‌زمانی، امیرعباس و امیر آقاجانلو. 1389ش، «محبت از دیدگاه علامه طباطبایی و ابوحامد غزالی»، فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز، شماره35، صص 20-1.
عناقه، عبدالرحیم و محمودیان، حمید و صابری زاده، رقیف. 1391ش، «ارتباط عرفان و هنر اسلامی و تجلی آن در معماری آرامگاه»، فصلنامه تخصصی عرفان اسلامی(ادیان الهی)، سال 10 شماره 40، صص 167-143.
فنایی اشکوری، محمد. 1390ش، «معرفت شهودی در عرفان اسلامی»، نشریه پژوهشنامه عرفان، دوره3، شماره5، صص 157-137.
گنجور، مهدی و امامی جمعه، سید مهدی. 1389ش، «زیباشناسی فلسفی و تحلیل نظریه(اصالت زیبایی) در حکمت مطهر»، فصلنامه مطالعات اسلامی: فلسفه و کلام، سال 42، شماره پیاپی 2/84، صص 146-125.
هاشم نژاد، حسین. 1385ش، «درآمدی بر فلسفه هنر از دیدگاه فیلسوفان اسلامی»، فصلنامه قبسات، دوره 11، صص 332-313.
یوسف ثانی، سید محمود و قاسمی، سارا. 1396ش، «بررسی تحلیلی رابطه حسن و عشق در اندیشه عرفانی امام خمینی»، پژوهشنامه متین، سال 19، شماره 77، صص 163-137.
_||_
Barati, Farajullah and Ebadi, Salem (1395), "The position of a beautiful school of wisdom in Suhrawardi's mysticism", Quarterly Journal of the Humanities Research, seventh issue, No. ISSPA (7018-2476), pp. 106-95.
Jafari, Reza and Ansari, Mojtaba and Bomanian, Mohammad Reza (2012), Islamic Aesthetics and its teachings in the perspective of the city, Quarterly Journal of Architecture Andisheh, Volume 2, Issue 2, Pages 29-15.
Khatami, Mahmoud (1390), A Philosophy for Iranian Art, Academy of Art, Tehran.
Pazoki, Shahram (1394), Wisdom of Art and Beauty in Islam, Publishing Art of Ghasestan, Tehran.
Shirvani Shiri, Ali and Shamshiri, Babak and Najafi, Mohammad and Nabvizadeh, Raheleh (1392), "Tamali in the meaning of Habib in the Quran and its educational implications", Quarterly Journal of Research on Islamic Education Issues, the 21st Century , New Volume, No. 18, Spring 1392: Pages 134-113.
Khani Koolikh, Hussein (1392), "The Study of the Divine Religion in the View of the Holy Qur'an," Two Ahsan al-Hadith Quarterly, No. 1, pp. 76-63.
Mehdi Hassanzadeh. The source of the article is Raskhoun website, "Love in the Qur'an (1), http://rasekhoon.net/article/show/200436/%D9%85%D8%AD%D8%A8%D8%AA-%D8%AF% D8% B1-% D9% 82% D8% B1% D8% A2% D9% 86- (1) /
Ali Zamani, Amir Abbas and Amir Aghajanloo (2010), "Love from Allameh Tabatabai and Abu Hamed Ghazali's View", Journal of Religious Studies, Shiraz University, No. 35, pp. 20-1.
Naraghi, Mullah Ahmad (2008), Ma'arez al-Sa'adeh, Ayin Danesh Publications, Qom.
Amoli, Abdollah (2008), "Thematic commentary of the Holy Quran on Nature in the Quran", fifth edition, Isra Publication Center, Qom.
Behzad Autanani and Behnaz Atoni (2011), "Love in the View of Mowlana and Mulla Sadra; (Based on the Masnavi of Spirituality and Asfar Arbia)", Journal of Persian Language and Literature (Literature and Gnosticism), Volume 3, Number 9, Pages 56-41.
Sajjadi, Seyyed Ziauddin (2000), Introduction to the Basics of Sufism and Sufism, Publication of the Party, Tehran.
Barzegar, Mohammad Reza (1382), Hafez hornbeam, Zavar publishing house, Tehran.
Mu'in, Mohammad (1380), Farsi Culture, Vol. 1, Seventeenth Edition, Amir Kabir Publishing House, Tehran.
Ali Shirvani Shiri, Babak Shamshiri, Mohammad Najafi, Raheleh Nabvizadeh (1392), "Tamali in the Meaning of Habib in the Qur'an and its Educational Signs," Quarterly Journal of Research on Islamic Education, 21st Century, New Volume, Number 18, Spring 1392, pp. 113-134.
Beheshti, Mahmoud (1374), The Love of Life, Second Edition, Nourin Sepahan Publications.
(Baharalanvar, 67, p. 254) - Majlesi, Mohammad Bagher (1386), Baharalanvar, Muli Mohammad Baqer bin Muhammad Taqi (1110-1010), Vaziri publications.
Javadi Amoli, Abdolah (2008), Thematic Commentary of the Holy Quran, Nature of Nature in the Qur'an, Center for the Publishing of the Asra, Fifth Edition. Qom. 229.
Razi, Najm al-Din (2001), "Morsad al-'Abad", by Mohammad Amin Riahi, Second Edition, Scientific and Cultural Press, Tehran.
Ibn Arabi, Mohid al-Din (1980), Al-Fuwat al-Maqiya (Bey), Beirut: Dar al-'Arta al-Arabi. "An Analytical Review of the Relationship between Hassan and Love in the Thought of Imam Khomeini," by Seyyed Mahmoud Yousef Sani and Sarah Ghasemi.
Sa'idi, Hasan (1380), Mysticism in the Illumination Wisdom, Shahid Beheshti University Press, Tehran.
Zainali, Sara and Masoud Bavan Puri, Elham Ebrahimi (1396). "The Paper on the Concept of the Essence of Truth in Golshan-e Shabestari", Quarterly Journal of Islamic Folklore in Persian Literature, Vol. 8, No. 30, pp. 127-112.
Shahid Saleti, Farnaz (2006), "An Art Paper in Ibn Arabi's Sufism", Reflection Andesh Journal, No. 77, pp. 97-94.
Fanashi Eshkevari, Mohammad (2011), "Knowledge in Islamic mysticism", Journal of Mysticism, Vol. 3, No. 5, pp. 157-137.
Zoogi, Soheila (2012), "Aesthetics in Zoroastrian Gnosticism and Its Common with Mowlana Jalaluddin Mohammad Balkhi," Quarterly Journal of Persian Language and Literature, Vol. 4, No. 13, Pages 302-283.
Alikhani, Maryam (2005), Research in the mystical thoughts of Sheikh Shahabuddin Sorourdi, Tarbiat Publishing, Tehran.
Ashtiani, Jalal al-Din (1375), "Introduction to Qaisari's Introduction to the Seasons of Al-Hekam Sheikh Akbar Mahbīiddin Ibn Arabi, Islamic Propagation Office, Qom.
Ismailpour, Mohammad Mehdi (1394), "The mystical beauty of Mirsad al-Abad", Two sevenths of the journal of mysticism, ninth year, No. 17, pp. 17-1.
Jorjani Ali ibn Muhammad (1985), The Book of Al-Tarafiyat, Printed by Ibrahim Eribari, Beirut, 1405.
Arefi Minababad, Ra'ab (1391), Jalal and Jamal traits from theological point of view and Islamic mysticism, Quarterly Journal, Special Issue, Habal al-Matin, first period. Pages 117-92.
(Afrasyabpour, Ali Akbar (2007), "Suhrawardi's mysticism and aestheticism", Erfan Specialist Quarterly, Vol. 4, No. 16, pp. 13-31.
Pour Javadi, Nasrallah (1355), "Meaning of Hassan and Love in the Gnostic Literature", Javid Zahr Journal, Second Year, No. 91, p. 5143.
Yousef Sani, Seyyed Mahmood and Ghasemi, Sarah (1396), "An Analytical Study of the Relationship between Hassan and Love in the Mystical Thought of Imam Khomeini (S), Matin Study, 19th, Seventy-Seven Years, pp. 163-137.
Ganjur, Mehdi and Emami Friday, Seyyed Mehdi (2010), "Philosophical Aesthetics and the Analysis of Theory (Beauty Authenticity) in Humane Humor", The Journal of Slavic Studies: Philosophy and Theology, Forty-two Years, The Number Two, 84/84, Pages 146-125.
Durant, William JJames (2009), Philosophical pleasures, translation: Abbas Zaryab Khoyi, Cultural Science Publishing House of Tehran.
Mu'in, Mohammad (1380), Farsi Culture, Volume One. Eighteenth Printing, Amir Kabir Publishing House, Tehran.
Zoogi, Soheyla (2012), "Aesthetics in Zoroastrian mysticism and its commonalities with Mowlana Jalaluddin Mohammad Balkhi", Quarterly journal of Farsi language and literature (Dehkhoda), Volume 4, Issue 13, pp. 302-283.
Sayyedeh, Abdolrahim and Mahmoudian, Hamid and Sabirzadeh, Rafiq (2012), "The Relationship between Mysticism and Islamic Art and Its Manifestation in the Architecture of the Mausoleum," Quarterly Journal of Islamic Sufism (Divine Religions), Tue., No. 40, pp. 167-143. .
Hashem Nezhad, Hussein (2006), "An Introduction to the Philosophy of Art in the Viewpoint of Islamic Philosophers", Chapter Quarterly of the Gnostics, Volume 11, Pages 332-313.
Jafari, Mohammad Taqi (1363), Mathnavi's commentary and critique and analysis of reason and intellect, wise and reasonable, Islamic Publication Office, Tehran.
Knowledge, Ismail (2012), "A Comparative Study of Sense and Reason in Imaginations", Journal: Islamic Magazine. Number: 3 First period, 112-75.
