جلوه‌های جبر و اختیار در لزومیات معرّی و مثنوی مولوی
الموضوعات :سیدمهدی مسبوق 1 , حدیثه فرزبود 2
1 - عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
2 - دانش آموخته زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلی سینا، همدان.
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
جبر و اختیار از دیرپاترین و مناقشه‌انگیزترین مسائلی است که همواره مورد بحث و جدال متکلمان و اندیشمندان اسلامی بوده است. از جمله این متفکران در ادب عربی ابوالعلاء معرّی شاعر و فیلسوف بنام سده چهارم و پنجم هجری است که اندیشه‌های خود را پیرامون قضا و قدر و سرنوشت آدمی در دیوان لزومیات که حاصل نزدیک به نیم قرن عزلت شاعر است گرد آورده است. در ادب فارسی نیز مولوی شاعر و عارف نام‌آور سده هفتم هجری در مثنوی از جبر و اختیار و مسائل مربوط به آن سخن گفته است. نوشتار حاضر بر آن است که در چشم‌اندازی تطبیقی به بررسی هم‌گونی‌ها و ناهمگونی‌های دیدگاه این دو شاعر نامی به مسأله جبر و اختیار در دیوان‌های لزومیات و مثنوی بپردازد. روش پژوهش کتابخانه‌ای است و داده‌ها با روش تحلیل محتوا بررسی و تحلیل شده است.
قرآن کریم.
برونیل، بییر، و کلود بیشوا و أندریه میشیل روسو. 1996، ما الأدب المقارن، ترجمه غسان السید، دمشق: منشورات دار علاءالدین.
جعفری، محمدتقی. 1379، مولوی و جهان بینیها، بیجا: مؤسسه تدوین آثار علامه جعفری.
جعفری، محمدتقی. بیتا، جبر و اختیار، قم: انتشارات دار التبلیغ اسلامی.
حسین، طه. 1963، مع أبیالعلاء فی سجنه، القاهره: دار المعارف.
الخطیب، حسام. 2001م، الأدب المقارن من العالمیة إلی العولمة، دمشق: المجلس الوطنی للثقافة و الفنون و الآداب.
زمانی، کریم. 1384، شرح جامع مثنوی معنوی، تهران: اطلاعات.
سعفان، کامل. 1993م، فی صحبة أبیالعلاء بین التمرّد والإنتماء، القاهره: دار الأمین.
عبدالرحمن، عایشه. 1944، الحیاة الإنسانیة عند أبیالعلاء، القاهره: مطبعة المعارف.
علوش، سعید. 1987م، مدارس الأدب المقارن، بیروت: المرکز الثقافی العربی.
معرّی، أبوالعلاء. 2001م، لزوم ما لا یلزم، شرح کمال الیازجی، بیروت: دار الجیل.
مولوی، جلال الدین محمد بلخی. 1384، کلیات شمس تبریزی، بر اساس تصحیح بدیعالزمان فروزانفر، تهران: شرکت مطالعات نشر کتاب پارسه.
مقالات
رادفر، ابوالقاسم. 1386، «ادبیات معاصر فارسی در ترازوی ادبیات تطبیقی»، فصلنامه ادبیات تطبیقی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت، سال اول، شماره 4، زمستان.
