بررسی نقش همخوان‌ها در آفرینش فضای حزن و گریه(مقایسه اشعار اخوان ثالث با شاملو)

الموضوعات :

نیّره ثابت ¹ (کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین، ایران)
حمید طاهری ² (دانشیار و عضو هیأت علمی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین، ایران)

تاريخ الإرسال : 25 الأربعاء , جمادى الثانية, 1441 تاريخ التأكيد : 25 الأربعاء , جمادى الثانية, 1441 تاريخ الإصدار : 26 الثلاثاء , جمادى الأولى, 1441

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

در اشعار کلاسیک فارسی، بیش از همه، وزن‌های عروضی بودند که سبب تهییج عواطف شده و احساسات خواننده را برمی‌انگیختند و او را در فضای مورد نظر قرار می‌دادند و بدین گونه، تصویر و خیال را برجسته می‌کردند. ولی در شعر معاصر به‌ویژه شعر نیمایی، با دخل و تصرف در وزن‌های عروضی، از طریق موسیقی درونیِ حاصل از ترکیب، تکرار و نحوه پراکندگی آواهاست که القای احساسات و فضا، صورت می‌گیرد؛ زیرا هر آوا با طنین خاص خود و بسته به واجگاه و نحوه تولیدش در اندام‌های گفتار، تأثیر روانی و موسیقایی ویژه‌ای بر خواننده می‌گذارد و احساس و در نتیجه فضای خاصی را تداعی می‌کند. تسلط مهدی اخوان ثالث بر زبان فارسی و تلفیق واژه‌های کهن، امروزی و محاوره در آثارش و قافیه اندیشی او، اشعار وی را نمونه خوب و متمایزی برای بررسی تأثیر آواها و موسیقی آن‌ها در آفرینش فضا، بدل نموده است. در این مقاله نقش همخوان‌ها در آفرینش فضای شعری آثار نیمایی این شاعر برجسته بررسی شده است. همچنین برای تبیین بیش‌تر مطلب، مقایسه‌ای با همخوان‌های مؤثر در فضاسازی اشعار شاملو نیز به عمل آمده است.

المصادر:

اخوان ثالث، مهدی. 1390ش، زمستان، چاپ بیست و هفتم، تهران: نشر زمستان.

اخوان ثالث، مهدی. 1389ش، آخر شاهنامه، چاپ بیست و دوم، تهران: نشر زمستان.

اخوان ثالث، مهدی. 1389ش، از این اوستا، چاپ هجدهم، تهران: نشر زمستان.

پورنامداریان، تقی. 1390ش، سفر در مه، چاپ سوم، تهران: نشر سخن.

ثمره، یدالله. 1393ش، آواشناسی زبان فارسی، چاپ یازدهم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

حق شناس، علی محمّد. 1392ش، آواشناسی، چاپ دهم، تهران: نشر آگاه.

حقوقی، محمّد. 1370ش، شعر زمان ما(2)، تهران: انتشارات نگاه.

شاملو، احمد. 1385ش، هوای تازه، تهران: انتشارات نگاه.

شاملو، احمد. 1396ش، مجموعه آثار احمد شاملو، تهران: انتشارات نگاه.

شفیعی کدکنی، محمّد رضا. 1368ش، موسیقی شعر، تهران: نشر آگاه.

قویمی، مهوش. 1383ش، آوا و القا، چاپ اول، تهران: هرمس.

محمّدی آملی، محمّد رضا. 1377ش، آواز چگور، تهران: نشر ثالث.

یوسفی، غلامحسین. 1341ش، فرخی سیستانی، تهران: باستان.

 

مقالات و پایان‌نامه‌ها

اسلامی ندوشن، محمّد علی. 1342ش، «تأمل در حافظ شاعر داننده راز»، مجله یغما، مرداد، شماره 181.

متحدین، ژاله. 1354ش، «تکرار، ارزش صوتی و بلاغی آن»، مجله جستارهای ادبی، پاییز، شماره 43.

وحیدیان کامیار، تقی. 1369ش، «موسیقی حروف و واژه‌ها»، نشر دانش، مهر و آبان، شماره 60.

یوسفی، غلامحسین. 1357ش، «موسیقی کلمات در شعر فردوسی»، مجله ادبستان، تابستان، شماره 12.

طاهرخانی، سحر. 1392ش، «فضاسازی در شعر حافظ»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان.

Akhavan Sales, Mehdi.(1389). The ending of Shahnameh, twenty-second edition,Tehran,Zemestan publication.

Akhavan Sales, Mehdi.(1389).From this Avesta,eighteenth edition,Tehran,Zemestan publication.

Akhavan Sales, Mehdi.(1390).Winter,twenty-seventh edition,Tehran,Zemestan publication.

Haqshenas,Ali Mohammad.(1392). Phonetics,tenth edition,Agah publication.

Hoquqi,Mohammad.(1370). Modern Poetry(2),Tehran, Negah publication.

Mohammadi Amoli,mohammadreza.(1377). The singing of chogur,Tehran,Sales publication.

Pour namdarian,Taqi.(1390).Travel in Fog,third  edition,Tehran,Sokhan publication.

Qoveimi,Mahvash.(1383). Phone & Association,first edition,Tehran,Hermes.

Samareh,Yadollah.(1393). Persian language's phonetics,eleventh edition, Tehran, center of academic publication.

Shafiei kadkani,Mohammadreza.(1368). The Music of Poetry,Tehran,Agah publication.

Shamloo,Ahmad.(1385). Fresh air,Tehran,Negah publication.

Shamloo,Ahmad.(1396). The collection of Shamloo's works,thirteenth edition,Tehran,Negah publication.

Yousefi,Qolamhossein.(1341). Farrokhi Sistani,Tehran,Bastan publication.

Articles & Theses

Islami nodushan,Mohammad Ali.(1342). "Thinking in Hafiz who knows the mystery", Journal of Yaqma,Mordad,number181.

Motahedin,Jaleh.(1354). "Repetition & its phonetic & rhetorical value",  Journal of Jostarhaye adabi,autumn,number 43.

Vahidian Kamyar,Taqi.(1369). "The music of letters  & words",Danesh publication, Mehr & Aban,number 60.

Yusefi,Qolamhossein.(1357). "The Music of words in Ferdosi poetry", Journal of Adabestan,summer, number 12.

Taherkhani,Sahar.(1392).  "The Creation atmosphere in Hafiz poetry",master thesis, Factuly of Humanities, Islamic Azad university,Takestan