بازتاب مضامین «نی‌نامه» مولانا در شعر معاصر عرب(با تکیه بر دیوان شش شاعر نام‌آور)

الموضوعات :

امیر مقدم متقی ¹ (عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، آذربایجان، ایران(دانشیار).)
پرویز احمدزاده ² (عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، آذربایجان، ایران(استادیار).)
حلیمه زبرجد ³ (کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، آذربایجان، ایران.)

تاريخ الإرسال : 30 السبت , ربيع الثاني, 1438 تاريخ التأكيد : 30 السبت , ربيع الثاني, 1438 تاريخ الإصدار : 22 الجمعة , ربيع الثاني, 1438

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

بررسی تأثیرپذیری از اندیشه‌های متعالی مولانا جلال‌الدین محمد بلخی در ادبیات ملل این امکان را فراهم می‌آورد که بتوان انعکاس آثار عرفانی او را در آیینه اشعار دیگران دید و بر کمال و نقص آن واقف شد. جستار حاضر در صدد است تا جلوه‌هایی از مضامین نی‌نامه مولانا را که عمده‌ترین محور بحث آن جدایی نی از نیستان و اشتیاق بازگشت به سوی آن هست، در شعر جبران خلیل جبران، خلیل حاوی، عبدالوهاب بیاتی، ابراهیم ناجی، حسین مجیب مصری و محمود درویش بررسی قرار دهد و میزان تشابه و یا تباین آن‌ها را تبیین سازد. پرسش اصلی مقاله این است که شاعران مذکور، به هنگام سخن گفتن از نی، تا چه حدودی به معانی و مضامین نی‌نامه نزدیک می‌شوند و آن‌ها را چگونه بیان می‌دارند؟

المصادر:

قرآن کریم.

اسوار، موسی. 1380ش، از سرود باران تا مزامیر گل سرخ(پیشگامان شعر امروز عرب)،چ1، تهران: سخن.

بیاتی، عبدالوهّاب. 1995م، الأعمال الشعریة، ج1، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات والنشر.

بیضون، حیدر توفیق. 1991م، محمود درویش شاعر الأرض المحتلة، ط1، بیروت: دار الکتب العلمیة.

جعفری تبریزی، محمدتقی. 1373ش، تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی جلال الدین محمد بلخی، تهران: اسلامی.

جبر، جمیل. 1983م، جبران فی عصره وآثاره الادبیّة والفنیة، ط1، بیروت: مؤسسه نوفل.

جبران، جبران خلیل. 1994م، المجموعة الکاملة المؤلّفات، تقدیم جمیل جبر، ط1، بیروت: دار الجیل.

حاوی، خلیل. 1993م، المجموعة الکاملة، ط1، بیروت: دار العودة.

درویش، محمود. 1983م، دیوان، ج2، بیروت- لبنان: دار العودة.

دسوقی، شتا ابراهیم. 1996م، مثنوی جلال الدین مولوی، ج1، قاهره: المجلس الأعلی الثقافیة.

دهخدا، علی اکبر. 1383ش، امثال و حکم، تهران: امیرکبیر.

زرین‌کوب، عبدالحسین. 1386، نردبان شکسته، چ3، تهران: سخن. 

زمانی، کریم. 1377ش، شرح جامع مثنوی معنوی، چ4، ج1، بی‌جا: اطلاعات.

شفیعی کدکنی، محمّدرضا. 1380ش، شعر معاصر عرب، چ1، تهران: سخن.

شیمل، آنه ماری. 1386ش، شکوه شمس سیری در افکار مولانا، ترجمه حسن لاهوتی، چ1، تهران: علمی و فرهنگی

عزام، عبدالوهّاب. 1946م، فصول من المثنوی، قاهره: موسسه هنداوی للتّعلیم والثّقافة.

عنایت خان. 1998م، ید الشّعر؛ خمسة شعراء متصوّفة من فارس، ترجمة عن الانکلیزیة وقدّم له د. عیسی علی العاکوب، دمشق: دار الفکر.

فروزانفر، بدیع الزّمان. 1375ش، شرح مثنوی شریف، چ7، تهران: زوّار.

کفافی، محمد عبدالسلام. 1966م، مثنوی جلال الدّین الرومی شاعر الصوفیّة الاکبر، بیروت: المکتبة العصریة.

مجیب المصری، حسین. 1955م، دیوان شمعة وفراشة، قاهره: مکتبة الجامعة.

مولوی بلخی. 1365ش، مثنوی معنوی، تصحیح رینولد نیکلسون، چ4، ج1، تهران: مولی.

ناجی، ابراهیم. 1980م، دیوان، بیروت: دار العودة.

 

مقالات

بهجت، أحمد. 1395ق، «مثنوی جلال الدّین الرومی»، مجلة منبر الاسلام، العدد 7، صص181-179.

بهیج علی غریب. 1977م، «شخصیّات عربیة: ابراهیم ناجی شاعر الحبّ والاطلال»، مجلة الجدید،العدد127، صص21-19.

پروینی، خلیل. 1389ش. «نظریه ادبیات تطبیقی اسلامی»، مجله انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی،صص 80-55.

عابدی جزینی، مهدی. صیف 1393ش، «تأثیر الرمزیّة الشّعر الفارسی وأنماطه الشّکلیّة فی شعر حسین مجیب المصری»، مجلة اضاءات نقدیة، السنة الرابعة، العدد14، صص 135-115.

عبد الموجود، عبد الحافظ. 1367ق)، «دراسات التحلیلیة: جلال الدین رومی»، مجلة الرسالة، العدد 795، صص1097-1095.

عقّاد، عامر. 1383ق، «صوفی شاعر و شاعر صوفی لحظات مع صاحب المثنوی»، مجلة منبر الاسلام، العدد1، صص 129-127.

مقدم متقی، امیر. 1390ش، «ظاهرة الغاب فی الشعر العربی الرومانسی»، مجلة الجمعیة الایرانیة للغة العربیة وآدابها، العدد20، صص 61-84.