رویکرد استعمارستیزی در اشعار حافظ ابراهیم و میرزاده عشقی

الموضوعات :

معصومه نعمتی قزوینی ¹ (عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، گروه زبان و ادبیات عربی(استادیار).)
سهیلا اصغرزاده ² (دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.)

تاريخ الإرسال : 30 الأربعاء , شعبان, 1436 تاريخ التأكيد : 30 الأربعاء , شعبان, 1436 تاريخ الإصدار : 09 الإثنين , صفر, 1436

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

رقابت دولت استعمارگر بریتانیا با آغاز قرن نوزدهم در ایران و اواخر آن در مصر آغاز شد. این رویداد که با هدف غارت ثروت ملی دو کشور بود، بازتابی وسیع در ادبیات داشت. در این پژوهش دیدگاه‌های میرزاده عشقی و حافظ ابراهیم در باب استعمارستیزی به صورت مقایسه‌ای مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به اینکه هر دو شاعر در دوره زمانی تقریباً هم‌سانی می‌زیسته‌‌‌‌اند، اشتراکات زیادی میان افکار آن‌ها دیده می‌شود. این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی و بر پایه مکتب آمریکایی، اشعار این دو شاعر را مورد تحلیل قرار داده و به این نتیجه رسیده است که مبارزه با استعمار در اشعار هر دو شاعر، در قالب محورهایی هم‌چون وطن‌دوستی، هجو بیگانگان و آگاهی‌دادن به مردم مطرح شده است. افزون بر این اشعار ضداستعماری دو شاعر در عین شباهت در مضامین، از جهت سبکی دارای برخی تفاوت‌ها است.

المصادر:

کتب فارسی

آجودانی، ماشاءالله. 1382، یا مرگ یا تجدد، چاپ اول، تهران: نشر اختران.

آرین پور، یحیی. 1382، از صبا تا نیما، ج2، چاپ هشتم، تهران: زوار.

آرین پور، یحیی. 1382، از نیما تا روزگار ما، چاپ چهارم، ج3، تهران: زوار.

آشوری، داریوش. 1358، فرهنگ سیاسی، تهران: مروارید.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1380، شعر معاصر عرب، تهران: سخن.

عشقی، سیدمحمدرضا. 1344، کلیات مصور عشقی، به کوشش علی اکبر مشیر سلیمی، چاپ چهارم، تهران: امیرکبیر.

عشقی، سیدمحمدرضا. 1344، میرزاده عشقی، به کوشش علی اکبر مشیر سلیمی، چاپ پنجم، تهران: امیرکبیر.

قائد، محمد. 1377، میرزاده عشقی، تهران: طرح نو.

موثقی، سید احمد. 1374، جنبش اسلامی معاصر، تهران: سمت.

کتب عربی

ابراهیم، حافظ. بی تا، دیوان، بیروت: دار العوده.

ضیف، شوقی. 1991م، دراسات فی الشعر العربی المعاصر، مصر: دار المعارف.

ضیف، شوقی. بی تا، الأدب العربی المعاصر فی مصر، الطبعة الثانیة، مصر: دار المعارف.

الفاخوری، حنا. 1361، تاریخ الأدب العربی، ترجمه عبدالمحمد آیتی، چاپ پنجم، تهران: توس.

 

مقالات

فلاح، مرتضی. 1387، «بیگانه ستیزی در اشعار میرزاده عشقی»، مجله دانشکده علوم انسانی دانشگاه سمنان، سال 7، شماره 22.