مطالعۀ تطبیقی دو اثر از منشآت فارسی «التّوسُّل الی‌التّرسُّل» و «مصباحُ‌الرسایل و مفتاحُ‌الفضایل»
الموضوعات :
1 - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان- ایران
الکلمات المفتاحية: تشابه", تفاوت", مصباحُ‌الرَسایل و مفتاحُ‌الفَضایل", التَّوسُّل الی‌التَّرسُّل", ", سبک",
ملخص المقالة :
التَّوسُّل اِلی‌التَّرسُّل و مصباحُ‌الرَسایل و مفتاحُ‌الفَضایل دو اثر از نوع مکاتیب با سبک فنّی و مزیّن است، که اولی مجموعه‌ای از منشآت و دومی در آداب و رموز انشاست. بی‌گمان آثار موجود با نوع ادبی و دورۀ تاریخی واحد سبک و سیاق همسانی دارد، اما گاه اثری ممتاز پدید می‌آید و مورد پیروی قرار می‌گیرد و یا همانندی دو اثر چنان است که درخور توجه و بررسی می‌شود. التَّوسُّل اّلی‌التَّرسُّل نیز از متون ممتازی است، که مصباحُ‌الرَسایل از کتب ارزشمند منشیانه و از نخستین آثار تحریر شده در ترسّل، شباهتی کم‌نظیر بدان دارد. این جستار در پی آن است تا پیروی موفّقبنمحمّد مجدی (مؤلّف مصباحُ‌الرَسایل...) از سبک بهاءالدین محمّد بغدادی (مؤلّف التَّوسُّل...) و شباهت کم‌نظیر اثر آنان را نشان دهد. بنابراین دو اثر نام‌برده با روش تطبیقی و تحلیلی مقایسه شده، ماحصل آن بر اساس مبانی سبک‌شناسی و ذکر شواهد محرز در این گفتار بیان می‌شود. نتایج به‌دست‌آمده مبین آن است که موفّقبنمحمّد مجدی مراسلات بهاءالدین محمّد بغدادی را سرمشق کار خود نهاده و آداب و اصول انشا را مطابق آیین موجود در مکتوبات او نگاشته است. از رهگذر این پژوهش عوامل تمایز دو اثر مورد نظر نیز آشکار شده، شواهد موجود نشان می‌دهد که تفاوت آن دو برخاسته از موضوع متفاوت این کتب و گاه علایق فردی نویسندگان آن‌هاست.
_||_
