واکاوی فرآیند هویت و توسعه در تاریخ بیهقی و کلیله و دمنه

الموضوعات :

لیلا کامرانی ¹ (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران)
پروانه عادل زاده ² (دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران)
کامران پاشایی فخری ³ (دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز ، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران)

تاريخ الإرسال : 26 الخميس , شوال, 1441 تاريخ التأكيد : 24 الأربعاء , ذو القعدة, 1441 تاريخ الإصدار : 21 الأحد , شوال, 1443

الکلمات المفتاحية: تاریخ بیهقی, توسعه‌ی, ادبیات بینا رشته ای, هویت ایرانی- اسلامی, کلیله و دمنه,

ملخص المقالة :

درک کامل و عمیق آثار ادبی منوط به بررسی هر یک از آن‌ها از جنبه‌های مختلف است. تاریخ بیهقی ازآنجایی‌که حاوی پیام‌هایی در حوزه‌ی تاریخ، حکمت و سیاست است پیش از هر چیزی غالباً از منظر اوضاع اجتماعی و جریانات حکومتی و سیاسی موردبررسی و پژوهش قرارگرفته است اما این کتاب غیر از مؤلفه‌های مربوط به سیاست، حکومت و تاریخ، طیف وسیعی از موضوعاتی را که غالباً دارای هویتی جدا از تاریخ و سیاست مُدن هستند شامل می‌شود.در این مقاله، با تعمق در روایـت تـاریخی بیهقـی بـا بهره‌گیری از گفتمـان فرکلاف به دنبال دستیابی بـه واکاوی فرآیند هویت و توسعه مؤلف هستیم و در ورای زبـان مولف، نگرشی که شالوده اصلی هویت و توسعه اوست جستجومی کنیم.همچنین کتاب کلیله و دمنه از آنجایی که حاوی پیام هایی در حوزه ی تاریخ، حکمت و سیاست است پیش از هر چیزی غالباً از منظر اوضاع اجتماعی و جریانات حکومتی و سیاسی مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته است و با تمامی قدرو ارزشی که می توان برای تحقیقات به عمل آمده قائل شد بایستی توجّه داشت که مفاهیمی از قبیل توصیه به رعایت اخلاق، توسعه ی اقتصادی، مفاهیم اعتقادی و مذهبی و .. از نظرها دور مانده است. کلمات کلیدی: تاریخ بیهقی،کلیله و دمنه،ادبیات بینا رشته ای، هویت ایرانی- اسلامی، توسعه‌ی ایرانی- اسلامی

المصادر:

ابن مقفّع، عبدالله «روزبه» (1375)، ادب الکبیر وادب الصغیر، مترجم محمّد وحید گلپایگانی، تهران، نشر بلخ، چاپ اوّل.

اته، تاریخ ادبیات فارسی، ترجمه صادق رضازاده شفق، تهران، نشر باستان، چاپ سوم، 1337.

آشنا، حسام الدین و روحانی، محمّدرضا (1389)، « هویت فرهنگی ایرانیان از رویکردهای نظری تا مؤلفه‌های بنیادی»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره سوم، صص: 178-150.

ابن مقفّع، عبدالله «روزبه» (1375)، ادب الکبیر وادب الصغیر، مترجم محمّد وحید گلپایگانی، تهران، نشر بلخ، چاپ اوّل.

اته، تاریخ ادبیات فارسی، ترجمه صادق رضازاده شفق، تهران، نشر باستان، چاپ سوم، 1337.

آشنا، حسام الدین و روحانی، محمّدرضا (1389)، « هویت فرهنگی ایرانیان از رویکردهای نظری تا مؤلفه‌های بنیادی»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره سوم، صص: 178-150.

انژابی نژاد، رضا، گزیده کلیله و دمنه ، تهران، انتشارات جام، چاپ پنجم، 1380.

بشیریّه، حسین (1395)، موانع توسعه‌ی سیاسی در ایران، تهران، انتشارات گام نو، چاپ دهم.

بیهقی ، ابوالفضل محمّد بن حسین (1371)، تاریخ بیهقی، به کوشش خطیب رهبر، تهران: نشر مهتاب، چاپ هشتم.

بیهقی، علی بن زید (1396)، تاریخ بیهقی، به کوشش عبدالکریم جربزه دار، تهران، نشر اساطیر، چاپ اوّل.

بیهقی، ابوالفضل محمّد بن حسین (1371)، تاریخ بیهقی، به تصحیح علی اکبر فیّاض، تهران: نشر علمی، چاپ سوم.

پناهی، محمّدحسین (1394)، «توسعه‌ی فرهنگی ضرورت توسعه‌ی اقتصادی، اجتماعی و سیاسی»، فصلنامه برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره‌ی 22،صص 75_74.

تاجیک، محمّدرضا ( 1376)، «کلمه نهانی (شکل‌گیری گفتمان‌های هویت در ایران)»، نامه پژوهش، سال دوم، شماره ی 7. صص: 123-105.

حسن‌زاده، اسماعیل (1382)، «هویت ایرانی در تاریخ‌نگاری بیهقـی و جوینی»، فصـلنامه مطالعـات ملـی،ص84.

خلیلیان اشکذری، محمّدجمال (1384)؛ شاخص‌های توسعه‌ی اقتصادی از دیدگاه اسلام، قم: انتشارات مؤسّسه‌ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره، چاپ دوّم.

زرکلی،خیرالدین، (1989)، الاَعلام، بیروت: دارالعلم للملایین.

جنکینز، ریچارد (1381)، هویت اجتماعی، ترجمه تورج یاراحمدی، تهران: نشر و پژوهش شیراز.

سریع القلم، محمود (1371) «مبانی عقلی توسعه، تهران»، نشریه فرهنگ توسعه، شماره ی 3، ص103.

سعادت، عوضعلی (1389)، نقش اسلام در توسعه‌ی فرهنگی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر و ارتباطات.

طبری ، محمدبن جریر (1362)، تاریخ طبری، تهران: انتشاران اساطیر، چاپ دوّم .

طبری، احسان (1394)، ابوالفضل بیهقی و جامعه‌ی غزنوی، تهران: انتشارات فردوس، چاپ اول.

طفوش، محمّد سهیل (1386)، دولت امویان، ترجمه‌ی حجّت الله جودکی، قم: پژوهشگاه حوزه دانشگاه.

طوسی، نظام الملک (1383)، سیرالملوک، به اهتمام هیو برت دارک، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ هفتم.

فراهانی راد، سعید (1381)، سیاست‌های اقتصادی در اسلام، تهران: مؤسّسه‌ی فرهنگی دانش و اندیشه‌ی معاصر، چاپ دوّم.

مسکوب، شاهین (1379)، هویت ایرانی و زبان فارسی، تهران: نشر فرزان، چاپ اوّل.

وفایی، خسرو (1393)، «توسعه‌ی سیاسی و سیاست مدرن»، فصلنامه تخصّصی علوم سیاسی، سال دهم، شماره‌ی 29، ص21.

وکیلی، سیامک (1377)، «ادبیات معاصر و تراژدی هویت»، نشر روزگار، شماره ی 49. صص: 70-53.

یوسفی ، غلامحسین (1372)، دیداری با اهل‌قلم، تهران: انتشارات علمی، چاپ چهارم