بررسی اندیشه‌های هستی‌گرایانه در شعر شاملو بر اساس آرای نیچه

الموضوعات :

پیمان پاسبان ذوقی ¹ (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد خدابنده، دانشگاه آزاد اسلامی، خدابنده، ایران)
لیدا نامدار ² (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی و ادبیات تطبیقی، واحد خدابنده، دانشگاه آزاد اسلامی، خدابنده، ایران)
جواد طاهری ³ (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ابهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران)
غلامرضا حیدری ⁴ (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ابهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران)

تاريخ الإرسال : 20 الجمعة , ذو الحجة, 1442 تاريخ التأكيد : 29 الخميس , ربيع الأول, 1443 تاريخ الإصدار : 18 الأربعاء , جمادى الأولى, 1443

الکلمات المفتاحية: وجود, فردیت, شعر, نیچه, هستی‌گرائی,

ملخص المقالة :

اگزیستانسیالیسم یا هستی‌گرایی از مفاهیم محوری اندیشه نیچه است که در شعر معاصر به‌ویژه در شعر شاملو نمود روشنی دارد. مصادیق برجسته آن از جمله تقدم وجود بر ماهیت، تعهد و مسئولیت، فردیت، گزاف بودن زندگی و جهان، مرگ و نیستی، آزادی، دلهره و اضطراب، وانهادگی و تنهایی در شعر شاملو با هنرمندی تمام بازنمایی شده است جستار حاضر به روش توصیفی- تحلیلی بر اساس گزاره‌های مکتب امریکایی ادبیات تطبیقی که به بررسی رابطه ادبیات با دیگر شاخه‌های علوم انسانی می‌پردازد. در پی پاسخ به این پرسش است که اندیشه‌های هستی‌گرایانه چگونه در ذهن و زبان شاملو پرورانده شده و نگاه او به هستی بر چه اندیشه و فلسفه‌ای متمرکز بوده است؟ تبیین و ترسیم هستی شناسی در شعر شاملو با توجه به آرای نیچه هدف اصلی این نوشتار است. یافته های پژوهش نشان می دهد شاملو پیوند عمیقی با مباحث و اندیشه‌های هستی‌شناسانه داشته، مفاهیم و دغدغه‌های وجودی به صورت تأمل برانگیز و بسامد بسیار بالایی در سروده هایش سایه انداخته است. این مفاهیم با آرای هستی‌گرایانه نیچه نقاط تلاقی بسیاری دارد.

المصادر:

احمدی، بابک. 1380ش، ساختار و تأویل متن، چ پنجم، تهران: مرکز.

احمدی، بابک. 1385ش، معمای مدرنیته، چ چهارم، تهران: مرکز.

استرن، ج.پ. 1373ش، نیچه، ترجمه عزت­الله فولادوند، چ دوم، تهران: طرح نو.

بارت، ویلیام. 1362ش، اگزیستانسیالیسم چیست، ترجمه منصور مشکین‌پوش، چ دوم، تهران: آگاه.

باقی نژاد، عباس. 1394ش، انسان‌گرایی در شعر شاملو، ارومیه: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی ارومیه.

پاشایی، علی. 1378ش، نام همه شعرهای تو، زندگی و شعر احمد شاملو، تهران: ثالث.

حریری، ناصر. 1385ش، درباره هنر و ادبیات، چ پنجم، تهران: نگاه.

حمید، حمید. بی تا، درآمدی بر فلسفه غرب، چ دوم، تهران: زوار.

سیدحسینی، رضا. 1387ش، مکتب‌های ادبی، ج دوم، تهران: نگاه.

شاملو، احمد.1380ش، مجموعه آثار احمد شاملو دفتر یکم، به کوشش نیاز یعقوب‌شاهی، چ دوم، تهران: انتشارات نگاه.

شمیسا، سیروس. 1383ش، راهنمای ادبیات معاصر(شرح و تحلیل گزیده شعر فارسی)، تهران: نشر میترا.

شمیسا، سیروس. 1390ش، مکتب‌های ادبی، چ چهارم، تهران: قطره.

صدری، محمود. 1392ش، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.

گنجی، محمدحسین. 1384ش، کلیات فلسفه، تهران: سمت.

نیچه، فردریش. 1355ش، دجال، ترجمه عبدالعلی دستغیب، تهران: آگاه.

نیچه، فردریش. 1377ش، حکمت شادان، ترجمه جمال آل احمد، تهران: جامی.

نیچه، فردریش. 1386ش، چنین گفت زرتشت، ترجمه مسعود انصاری، چ هشتم، تهران: جامی.

نیچه، فردریش. 1392ش، غروب بت‌ها، ترجمه داریوش آشوری، تهران: آگه.

یالوم، آروین. 1381ش، وقتی نیچه گریست، ترجمه مهشید میرمعزی، تهران: نشر نی.

 

مقالات و پایان‌نامه‌ها

اکوان، محمد و محبوبه رمضانی. 1389ش، «مرگ و زندگی از دیدگاه نیچه و کرکگور»، مطالعات نقد ادبی، شماره 18، بهار، صص 84-57. 

دانیاری، کیانوش. 1390ش، «تحلیل دیوان ناصرخسرو با تأکید بر مکتب اگزیستانسیالیسم»، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه لرستان.

رضازاده، حسن و محمدرضا رحمانی اصل. 1392ش، «مقایسه معنای زندگی از دیدگاه محمدتقی جعفری و فریدریش نیچه»، دوفصلنامه انسان پژوهی دینی، سال 10، شماره 30، پاییز و زمستان، صص 134-115.

عبدالکریمی، بیژن. 1398ش، «غلبه رویکرد مفهومی بر رویکرد وجودشناسانه و پیامدهای تربیتی آن در دوره معاصر»، غرب‌شناسی بنیادی، سال دهم، شماره اول، بهار و تابستان، صص 117-91.

فرزاد، عبدالحسین و یونس مرادی جعفرلو و سمیه مرادی جعفرلو. 1399ش، «نگاهی تطبیقی به مفهوم آزادی در شعر احمد شاملو و احمد مطهر»، مطالعات ادبیات تطبیقی، سال چهاردهم، شماره 56، زمستان، صص 165-145.

کریمی والا، محمدرضا و محمدعلی کمالی نسب. 1395ش، «تحلیل خودباختگی انسان در اندیشه انتخاب خود محور و غیر محور اگزیستانسیالیستی»، دو فصلنامه انسان‌ پژوهی دینی، سال 13، شماره 36، پاییز و زمستان، صص 111-91.

محمودی، حسین. 1387ش، «انسان، انتخاب، تنهایی(مبانی اخلاق از منظر فلسفه‌های اگزیستانس)»، بازتاب اندیشه، ش 101، شهریور، صص 529-526.

نصرتی، یحیی. 1386ش، «بررسی پدیده رنج در مسیحیت با رویکرد اگزیستانسیالیستی کرکگور»، پایان‌نامه، آذربایجان، دانشکده تربیت معلم آذربایجان.

 

Ahmadi, Babak 2001, Text Structure and Interpretation, Tehran: Markaz Press.

Ahmadi, Babak 2006, The Mystery of Modernity, 4^th edition, Tehran: Markaz Press.

Stern, J.P. 1994, Nietzsche, translated by Ezatollah Fooladvand, Tehran: Tarh e No Press

Barrett, William. 1983, What is Existentialism, translated by Mansour Meshkinpoosh, Tehran: Agah.

Baghi Nejad, Abbas. 2015, Humanism in Shamloo’s Poetry, Urumia: Islamic Azad University of Urumia Publications.

Pashaei, Ali 1999, The names of all your poems, life and poetry of Ahmad Shamloo, Tehran: Saales.

Hariri, Nasser 2006, On Art and Literature, Tehran: Negah.

Hamid, Hamid, An Introduction to Western Philosophy, Tehran: Zavar.

Seyyed Hosseini, Reza, Literary Schools, Volume II, Tehran: Negah.

Shamloo, Ahmad. 2001, Collection of works by Ahmad Shamloo, Book One, due to the efforts of Yaghoubshahi, Tehran: Negah Publications.

Shamisa, Sirus. 2004, Guide to Contemporary Literature (Description and Analysis of Selected Persian Poetry), Tehran: Mitra Publishing.

Shamisa, Sirus. 1390, Literary Schools, Tehran: Qatreh.

Sadri, Mahmoud 2013, The Great Islamic Encyclopedia, Tehran: The Great Islamic Encyclopedia Center.

Ganji, Mohammad Hossein 2005, Generalities of Philosophy, Tehran: SAMT Press.

Nietzsche., Friedrich. 1976, The Antichrist, translated by Abdol Ali Dastgheib, Tehran: Agah Press

Nietzsche, Friedrich. 1998, The Gay Science, translated by Jamal Al-Ahmad, Tehran: Jaami.

Nietzsche, Friedrich. 2007, Thus Spoke Zarathustra, translated by Massoud Ansari, Tehran: Jaami.

Nietzsche, Friedrich. 1392, Twilight of the Idols, translated by Dariush Ashouri, Tehran: Agah Press

Yalom, Arvin. 2002, When Nietzsche Wept, translated by Mahshid Mir Moazi, Tehran: Ney Publishing.

 

Articles and Theses

Akwan, Mohammad and Mahboubeh Ramezani. 2010, "Death and Life from the perspective of Nietzsche and Kierkegaard", Literary Criticism Studies, No. 18, Spring, pp. 57-84.

Daniari, Kianoosh 2011, "Analysis of Naser Khosrow's Divan with Emphasis on the Existentialism School ", Master Thesis, Lorestan University.

Rezazadeh, Hassan and Mohammad Reza Rahmani Asl. 1392, "Comparison of the meaning of life from the perspective of Mohammad Taghi Jafari and Friedrich Nietzsche", Bi-Quarterly Journal of Religious Anthropology, Volume 10, Number 30, Fall and Winter, pp. 115-134.

Abdol Karimi, Bijan 2019, "Conversion of the conceptual approach to the Existentialism Approach and its educational consequences in the contemporary period", Basic Western Studies, Year 10, First Edition, Spring and Summer, pp. 91-117.

Farzad, Abdolhossein and Younes Moradi Jafarloo and Somayeh Moradi Jafarloo. 2020, "A Comparative Look at the Concept of Freedom in Ahmad Shamloo’s Poetry and Ahmad Motahar", Comparative Literature Studies, Fourteenth Year, No. 56, Winter, pp. 145-165.

Karimi Vala, Mohammad Reza and Mohammad Ali Kamali Nasab. 2016, "Analysis of human self-loss in the thought of self-centered and non-centered existentialist choice", Bi-Quarterly Journal of Religious Anthropology, Volume 13, Number 36, Fall and Winter, pp. 91-111.

Mahmoudi, Hossein 2008, "Man, Choice, Loneliness (Fundamentals of Ethics from the Perspective of Existential Philosophies)", Reflection of Thought, Vol. 101, September, pp. -526-529.

Nusrati, Yahya 2007, "Study of the Phenomenon of Suffering in Christianity with the Existentialist Approach of Kierkegaard", Thesis, Azerbaijan, Azerbaijan Teacher Training College.