نقد اجتماعی «همسایه‌ها» و مقایسه آن با نظریه لوکاچ
الموضوعات :الهه پلوئی 1 , منیره احمد سلطانی 2 , محمد همایون سپهر 3
1 - گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: ملی شدن نفت, نقد اجتماعی, نقد سیاسی, گئورگ لوکاچ, شخصیت پردازی,
ملخص المقالة :
دوره حکومت محمدرضا پهلوی میزان فروش نفت به کشورهای دیگر افزایش پیدا می‌کند و شرایط مالی کشور به نسبت قبل بهتر می‌شود و به تبع آن خرید کاغذ، نشر کتاب و... افزایش می‌یابد. از سویی سختگیری و سانسور به نسبت دوره رضاشاه کم‌تر است. از این رو در دوره حکومت پهلوی دوم داستان نویسی رواج بیش‌تری دارد و نویسندگان متأثر از شرایط جامعه دست به خلق داستان‌هایی می‌زنند که شرایط جامعه و حوادث تاریخی آن دوره را بیان می‌کند. یکی از این داستان‌ها، همسایه‌ها است که اوضاع جنوب ایران در زمان ملی شدن نفت را بیان می‌کند. در این کتاب، شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم بر آن دوره، زندگی مردم و افکار و اندیشه و آرزوها و مشکلات آن‌ها، فقر مالی و فرهنگی و حتی لایه‌های پنهان زندگی و فکر انسان‌ها بیان می‌شود و به صورت غیر مستقیم به نقش حزب توده در ایجاد این نهضت سیاسی اشاره شده است.
پارکینسون، جی. 1375ش، لوکاچ و جامعه شناسی ادبیات، ترجمه هاله لاجوردی، چاپ اول، تهران: نشر ارغنون.
پرهام، سیروس. 1362ش، رئالیسم و ضد رئالیسم در ادبیات، چاپ هفتم، تهران: نشر آگاه.
توانایان فرد، حسن. 1364ش، توطئه‌های اقتصادی امپریالیسم در ایران، ج1، چاپ اول، تهران: نشر سازمان انتشارات کتاب.
ژاک دولونه، ژان میشل شارلیه. 1369ش، اسرار نفت، ترجمه ژاله عالیخانی، چاپ اول، تهران: نشر خامه.
سید حسینی، رضا. 1371ش، مکتب‌های ادبی، ج1، چاپ دهم، تهران: نشر نگاه.
شیلابلر، جاناتان بلوم. 1390ش، هنر و معماری اسلامی، ج2، ترجمه یعقوب آژند، چاپ چهارم، تهران: نشر فرهنگستان هنر.
علوی کیا، محمد علی و سیروس غفاریان. 1394ش، تاریخ ایران و جهان2، چاپ پانزدهم، تهران: نشر کتاب‌های درسی ایران.
فاتح، مصطفی. 1335ش، پنجاه سال نفت، چاپ اول، تهران: نشر کاوش.
گلدمن، لوسین. 1371ش، جامعه شناسی ادبیات، ترجمه محمد پوینده، چاپ اول، تهران: نشر هوش و ابتکار.
محمود، احمد. 1357ش، همسایه‌ها، چاپ چهارم، تهران: نشر سپهر.
میرصادقی، جمال. 1360ش، ادبیات داستانی، چاپ اول، تهران: نشر ماهور.
هال، جیمز. 1383ش، فرهنگ نگاره‌ای نمادها در هنر شرق و غرب، ترجمه رقیه بهزادی، چاپ دوم، تهران: نشر فرهنگ معاصر.
مقالات
رادفر، ابوالقاسم. زمستان 1386ش، «ادبیات معاصر فارسی در ترازوی ادبیات تطبیقی»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، دوره 1، شماره 4، صص 79-91.
_||_Parkinson, J. 1996, Lukács and the Sociology of Literature, translated by Haleh Lajevardi, First Edition, Tehran: Arghanoon Publishing.
Parham, Sirous. 1983, Realism and Anti-Realism in Literature, Seventh Edition, Tehran: Agah Publishing.
Tavanayan Fard, Hassan. 1985, Economic Conspiracies of Imperialism in Iran, Vol. 1, First Edition, Tehran: Book Publishing Organization.
Jacques de Louanay, Jean Michel Charlier, 1990, Secrets of Oil, translated by Jaleh Alikhani, first edition, Tehran: Khameh Publishing.
Seyed Hosseini, Reza 1992, Literary Schools, Volume 1, Tenth Edition, Tehran: Negah Publishing.
Sheila Blair, Jonathan Bloom. 2011, Islamic Art and Architecture, Volume 2, translated by Yaghoub Azhand, fourth edition, Tehran: Academy of Arts Publishing.
Alavi Kia, Mohammad Ali and Sirus Ghaffarian. 2015, History of Iran and the World 2, Fifteenth Edition, Tehran: Publication of Iranian Textbooks.
Fateh, Mostaf, 1956, Fifty Years of Oil, First Edition, Tehran: Kavosh Publishing.
Goldmann, Lucien. 1992, Sociology of Literature, translated by Mohammad Pooyandeh, first edition, Tehran: Hoosh & Ebtekar Press.
Mahmoud, Ahmad 1978, Neighbors, fourth edition, Tehran: Sepehr Publishing.
Mirsadeghi, Jamal 1981, Fiction, First Edition, Tehran: Mahour Publishing.
Hall, James. 2004, Dictionary of Symbols in East and West Art, translated by Roghayeh Behzadi, second edition, Tehran: Farhang e Moa’ser Press.
Articles:
Radfer, Abol Qasem Winter 2007, "Contemporary Persian Literature in the Scale of Comparative Literature", Quarterly Journal of Comparative Literature Studies, Volume 1, Number 4, pp. 79-91
