سنجش میزان آلودگی فلز جیوه در بافت عضله ماهی کپور ( Cyprinus carpio) و اردک ماهی (Esox lucicus) تالاب انزلی و همبستگی آن با وزن، سن و رژیم غذایی
الموضوعات :
نادر بهرامی فر
1
,
معصومه خسروی
2
,
احسان عطاران
3
1 - گروه محیط زیست دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس،تهران، ایران.
2 - کارشناس ارشد مهندسی محیط زیست آلودگی‌ها، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
3 - مهندس صنایع و کارشناس تحلیل آماری، شرکت طراحی مهندسی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: آلودگی, جیوه, ماهی, تالاب انزلی,
ملخص المقالة :
فلزات سنگین و شبه فلزات از جمله عناصر پایدار و مقاوم به تجزیه_ای هستند که در صورت وجود غلظت های بالا در بافت آبزیان، سلامت آنها و انسان ها را تهدید می کنند. این تحقیق در سال 1396با هدف سنجش میزان آلودگی فلز جیوه دربافت خوراکی ماهی های کپور و اردک تالاب انزلی، مقایسه آن با حد مجاز استانداردهای جهانی و همچنین بررسی همبستگی میان عوامل سن، وزن و رژیم غذایی با میزان آلودگی این عنصر سمی انجام شده است. نمونه های ماهی از سه بخش شرق، مرکز و غرب تالاب انزلی جمع آوری شدند. اندازه گیری جیوه با دستگاه پیشرفته آنالیز جیوه ( مدل Leco AMA 254 ) با دقت بسیار مطابق روش استاندارد سازمان EPA6722D- انجام شد. میانگین کل غلظت این فلز در بافت عضله ماهیان کپور و اردک به ترتیب 5398/0 و 7662/0 میکروگرم برگرم وزن خشک اندازه گیری شد. همبستگی مثبت خطی معنی داری (001/0p <) میان تجمع جیوه با عوامل سن و وزن دو گونه مورد بررسی مشاهده شد. تفاوت معنی داری میان غلظت جیوه در بافت عضله دو گونه مذکور وجود داشت، به طور کلی میزان جیوه در بافت عضله ماهیان صیاد به طور معناداری نسبت به ماهیان غیر صیاد بیشتر بود. بیشترین غلظت جیوه در نمونه های بخش شرقی مشاهده شد. مقایسه بین میزان غلظت جیوه در دو ماهی با حد آستانه مجاز استاندارد سازمان غذا و دارو آمریکا برای جیوه (1 میکرو گرم بر گرم ) نشان می دهد که نتایج از حد آستانه کمتر می باشد، در حالیکه از حد آستانه مجاز تعیین شده توسط سازمان بهداشت جهانی و سازمان غذا و کشاورزی(FAO) بیشتر می باشد.
1- Adel, M.; Dadar, M.; Fakhri, Y.; Oliveri Conti, G. andFerrante, M., 2016. Heavy metal concentration in muscle ofpike (Esox lucius) from Anzali international wetland,southwest of the Caspian Sea and their consumption risk assessment. Toxin reviews, Vol. 35, No. 3-4, pp. 217-223.
2- ملوندی حسن و همکاران، سنجش غلظت جیوه در Esox lucius (اردک ماهی) و ارزیابی ریسک بالقوه سلامت انسان به واسطه مصرف آن، تالاب انزلی، مجله بوم شناسی آبزیان، 1398،جلد۱،شماره ۹، صفحات. ۱۴۵تا150.
3- National Academy of Sciences (NAS), Toxicological effects of methylmercury.Washington, D.C, National Academy Press,2000.
4- ملازاده نسترن و نوذری محبوبه، بررسی تجمع جیوه در برخی بافت‌های اردک ماهی (Esox lucius) تالاب انزلی و ارتباط آن با طول بدن و جنسیت . اکوبیولوژی تالاب، فصلنامه اکوبیولوژی تالاب، 1393،جلد6، شماره3، صفحات. 49 تا 58.
5- اسماعیلی ساری عباس، آلاینده ها ، بهداشت و استاندارد در محیط زیست،انتشارات نقش مهر تهران، 1381،ص. 67 -79.
6- موفق بهنام،معصومه و همکاران، انباشتگی فلزات جیوه و روی در عضله چهار گونه ماهیان دریای خزر (مطالعه موردی: سواحل محمودآباد- نوشهر، فصلنامه محیط زیست جانوری، 1399،دوره12، شماره3، صفحات. 183 تا 188.
7- Harakeh, S.,. Sabra, N., Kassak, K., Doughan, B., Sukhan, C., 2003.Mercury and Arsenic Levels Among Lebanese Dentists a Call for Action. Bulletin of Environmental Contamination and Toxicology, Vol.70,(4):pp. 629-35.
8- امینی، م،«جیوه، فلزی سمی و خطرناک در محیط زیست»، اولین همایش بین المللی و دومین همایش ملی کشاورزی،محیط زیست و امنیت غذایی،1395-جیرفت-ایران.
9- Canli, M., Atli, G.,2003. The relationships between heavy metal (Cd, Cr, Cu, Fe, Pb, Zn) levels and the size of six Mediterranean fish species. Environ Pollut, Vol. 121(1): pp.129-136.
10- Telmer, K, Costa, M., Simões Angélica, R., Araujo, ES., Maurice, Y.,2006. The source and fate of sediment and mercury in the Tapajós River, Pará, Brazilian Amazon: Ground- and space-based evidence. J Environ Manage, Vol. 81(2),pp. 101-113.
11- احمدی، مینا و همکاران، اندازه گیری و مقایسه غلظت فلزات سنگین کادمیوم ، نیکل و روی در بافت خوراکی عضله اردک ماهی (Esox lucius) تالاب انزلی، مجله علمی شیلات ایران ،1393،جلد 24 ، شماره،1،صفحات. 75 تا 82.
12- منوری مسعود،« بررسی اکولوژیک تالاب انزلی»، نشر گیلان، 1369، صفحه. 105.
13- Ruelle, DR., Henry, C., Life history observation and contaminant evaluation of Pallid sturgeon , Final report. U.S. Fish and Wildlife Service Region 6 , Contaminants Program ,1994.
14- WHO. Safety; International Programme on Chemical Environmental Health Criteria 118 for Inorganic Mercury. W. H. O. Geneva; 1991.
15- سلیمی،لیدا و همکاران، تعیین فلزات سنگین آرسنیک، سلنیم، وانادیم ، مولیبدن، جیوه، نیکل، کادمیوم ، سرب و آهن در بافت عضله اردک ماهی ( Esox lucius )تالاب انزلی، مجله پژوهش های علوم و فنون دریایی، 1393،دوره 9، شماره2، صفحات. 57 تا 82 .
16- Scerbo, R., Ristori, T., Stefanini, B., Ranieri, S. D., Barghigiani, C.,2005. Mercury assessment and evaluation of its impact on .fish the Cecina river basin (Tuscany, Italy). Journal of Environmental Pollution, Vol. 135(1), pp. 179-186.
17- 17-صادقی راد مرجان، بررسی وتعیین میزان فلزات سنگین (جیوه، کادمیم، سرب، روی، کبالت) در چند گونه از ماهیان خوراکی تالاب انزلی، موسسه تحقیقات و آموزش شیلات ایران، 1372، ،شماره 4 ،صفحات. 1 تا 16.
18- Macdonald, D. D., Ikonomou, M. G., Rantalaine, A. L., Rogers, I. H., Sutherland,D., Oostdam, J. V.,2009. Contaminants in white sturgeon (Acipenser transmontanus) from the upper Fraser River, British Columbia, Canada . Journal of Environmental Toxicology and Chemistry, Vol. 16, pp. 479 – 490.
19- اتفاق دوست, محمد, علاف نویریان، حمید، مطالعه تجمع بیولوژیک شبه فلزات و فلزات سنگین در بافت عضله اردک ماهی (Esox lucius Linnaeus, 1758) رودخانه سیاه درویشان (استان گیلان، مجله تحقیقات دامپزشکی،1399، شماره 2 ، صفحات.، 156 تا 165.
20- Manavi, P.N. and Mazumder, A., 2018. Potential risk of mercury to human health in three species of fish from the southern Caspian Sea. Marine pollution Bulletin, Vol. 130, pp. 1-5.
21- Łuczyńska, J., Tońska, E., Paszczyk, B. and Łuczyński, M. J., 2020. The relationship between biotic factors and the content of chosen heavy metals (Zn, Fe, Cu and Mn) in six wild freshwater fish species collected from two lakes (Łańskie and Pluszne) located in northeastern Poland. Iranian Journal of Fisheries Sciences, Vol. 19, pp. 421-442.
22- ابراهیمی سیریزی ،زهره و همکاران، بررسی فلزات سنگین کادمیوم، سرب، مس و روی دربافت عضله اردک ماهی تالاب بین المللی انزلی، انباشتگی وارزیابی خطرات، مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 1391،جلد بیست و دوم،شماره87، صفحات. 57 تا63.
_||_
1- Adel, M.; Dadar, M.; Fakhri, Y.; Oliveri Conti, G. andFerrante, M., 2016. Heavy metal concentration in muscle ofpike (Esox lucius) from Anzali international wetland,southwest of the Caspian Sea and their consumption risk assessment. Toxin reviews, Vol. 35, No. 3-4, pp. 217-223.
2- ملوندی حسن و همکاران، سنجش غلظت جیوه در Esox lucius (اردک ماهی) و ارزیابی ریسک بالقوه سلامت انسان به واسطه مصرف آن، تالاب انزلی، مجله بوم شناسی آبزیان، 1398،جلد۱،شماره ۹، صفحات. ۱۴۵تا150.
3- National Academy of Sciences (NAS), Toxicological effects of methylmercury.Washington, D.C, National Academy Press,2000.
4- ملازاده نسترن و نوذری محبوبه، بررسی تجمع جیوه در برخی بافت‌های اردک ماهی (Esox lucius) تالاب انزلی و ارتباط آن با طول بدن و جنسیت . اکوبیولوژی تالاب، فصلنامه اکوبیولوژی تالاب، 1393،جلد6، شماره3، صفحات. 49 تا 58.
5- اسماعیلی ساری عباس، آلاینده ها ، بهداشت و استاندارد در محیط زیست،انتشارات نقش مهر تهران، 1381،ص. 67 -79.
6- موفق بهنام،معصومه و همکاران، انباشتگی فلزات جیوه و روی در عضله چهار گونه ماهیان دریای خزر (مطالعه موردی: سواحل محمودآباد- نوشهر، فصلنامه محیط زیست جانوری، 1399،دوره12، شماره3، صفحات. 183 تا 188.
7- Harakeh, S.,. Sabra, N., Kassak, K., Doughan, B., Sukhan, C., 2003.Mercury and Arsenic Levels Among Lebanese Dentists a Call for Action. Bulletin of Environmental Contamination and Toxicology, Vol.70,(4):pp. 629-35.
8- امینی، م،«جیوه، فلزی سمی و خطرناک در محیط زیست»، اولین همایش بین المللی و دومین همایش ملی کشاورزی،محیط زیست و امنیت غذایی،1395-جیرفت-ایران.
9- Canli, M., Atli, G.,2003. The relationships between heavy metal (Cd, Cr, Cu, Fe, Pb, Zn) levels and the size of six Mediterranean fish species. Environ Pollut, Vol. 121(1): pp.129-136.
10- Telmer, K, Costa, M., Simões Angélica, R., Araujo, ES., Maurice, Y.,2006. The source and fate of sediment and mercury in the Tapajós River, Pará, Brazilian Amazon: Ground- and space-based evidence. J Environ Manage, Vol. 81(2),pp. 101-113.
11- احمدی، مینا و همکاران، اندازه گیری و مقایسه غلظت فلزات سنگین کادمیوم ، نیکل و روی در بافت خوراکی عضله اردک ماهی (Esox lucius) تالاب انزلی، مجله علمی شیلات ایران ،1393،جلد 24 ، شماره،1،صفحات. 75 تا 82.
12- منوری مسعود،« بررسی اکولوژیک تالاب انزلی»، نشر گیلان، 1369، صفحه. 105.
13- Ruelle, DR., Henry, C., Life history observation and contaminant evaluation of Pallid sturgeon , Final report. U.S. Fish and Wildlife Service Region 6 , Contaminants Program ,1994.
14- WHO. Safety; International Programme on Chemical Environmental Health Criteria 118 for Inorganic Mercury. W. H. O. Geneva; 1991.
15- سلیمی،لیدا و همکاران، تعیین فلزات سنگین آرسنیک، سلنیم، وانادیم ، مولیبدن، جیوه، نیکل، کادمیوم ، سرب و آهن در بافت عضله اردک ماهی ( Esox lucius )تالاب انزلی، مجله پژوهش های علوم و فنون دریایی، 1393،دوره 9، شماره2، صفحات. 57 تا 82 .
16- Scerbo, R., Ristori, T., Stefanini, B., Ranieri, S. D., Barghigiani, C.,2005. Mercury assessment and evaluation of its impact on .fish the Cecina river basin (Tuscany, Italy). Journal of Environmental Pollution, Vol. 135(1), pp. 179-186.
17- 17-صادقی راد مرجان، بررسی وتعیین میزان فلزات سنگین (جیوه، کادمیم، سرب، روی، کبالت) در چند گونه از ماهیان خوراکی تالاب انزلی، موسسه تحقیقات و آموزش شیلات ایران، 1372، ،شماره 4 ،صفحات. 1 تا 16.
18- Macdonald, D. D., Ikonomou, M. G., Rantalaine, A. L., Rogers, I. H., Sutherland,D., Oostdam, J. V.,2009. Contaminants in white sturgeon (Acipenser transmontanus) from the upper Fraser River, British Columbia, Canada . Journal of Environmental Toxicology and Chemistry, Vol. 16, pp. 479 – 490.
19- اتفاق دوست, محمد, علاف نویریان، حمید، مطالعه تجمع بیولوژیک شبه فلزات و فلزات سنگین در بافت عضله اردک ماهی (Esox lucius Linnaeus, 1758) رودخانه سیاه درویشان (استان گیلان، مجله تحقیقات دامپزشکی،1399، شماره 2 ، صفحات.، 156 تا 165.
20- Manavi, P.N. and Mazumder, A., 2018. Potential risk of mercury to human health in three species of fish from the southern Caspian Sea. Marine pollution Bulletin, Vol. 130, pp. 1-5.
21- Łuczyńska, J., Tońska, E., Paszczyk, B. and Łuczyński, M. J., 2020. The relationship between biotic factors and the content of chosen heavy metals (Zn, Fe, Cu and Mn) in six wild freshwater fish species collected from two lakes (Łańskie and Pluszne) located in northeastern Poland. Iranian Journal of Fisheries Sciences, Vol. 19, pp. 421-442.
22- ابراهیمی سیریزی ،زهره و همکاران، بررسی فلزات سنگین کادمیوم، سرب، مس و روی دربافت عضله اردک ماهی تالاب بین المللی انزلی، انباشتگی وارزیابی خطرات، مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 1391،جلد بیست و دوم،شماره87، صفحات. 57 تا63.
