بررسی ویژگی‌ و زمینه‌های‌ توسعه نظام جنگل ـ زراعی

الموضوعات :

حمید کریمی ¹ (استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران *(مسوول مکاتبات).)
غلامحسین کرمی ² (دکترای ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.)
سید محمدجواد موسوی ³ (کارشناس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری، مرودشت، ایران.)

تاريخ الإرسال : 01 الثلاثاء , ربيع الثاني, 1439 تاريخ التأكيد : 21 الأربعاء , جمادى الأولى, 1439 تاريخ الإصدار : 19 السبت , شوال, 1440

الکلمات المفتاحية: آگروفارستری, جنگل‌داری اجتماعی, مدیریت اراضی, مرودشت,

ملخص المقالة :

آگروفارستری در یک مفهوم گسترده تلفیق رشته‌های مختلف کشاورزی شامل جنگل‌داری، زراعت و دام‌داری است که راهبردی مؤثری برای کاهش فقر، ایجاد امنیت غذایی و بهبود محیط‌زیست از طریق تولید پایدار محصولات کشاورزی می‌باشد. این سیستم یک راهکار مدیریتی چند‌منظوره در اطراف جنگل‌ها، به‌خصوص جنگل‌های زاگرس محسوب می شود که علاوه بر کاهش فشار انسانی بر منابع طبیعی، منجر به افزایش بهره‌وری زمین در راستای توسعه پایدار طرح‌های جنگل‌داری اجتماعی می‌گردد. در این تحقیق اطلاعات مورد نیاز با روش مثلث‌سازی مانند بررسی سوابق و اسناد موجود، مشاهده مستقیم و مصاحبه با جامعه محلی جمع‌آوری و سابقه و امکان توسعه برنامه آگروفارستری در منطقه کامفیروز شهرستان مرودشت بررسی شد. نتایج بیان‌گر آن است که با توجه به مساعد بودن شرایط آب و هوایی می‌توان طرح آگروفارستری با کشت درختان مثمر و گیاهان دارویی را در این منطقه اجرا کرد. همچنین طراحی برنامه‌ای نظام‌مند و نظارت مستمر برای بهبود وضعیت اکولوژیکی سرزمین و حفاظت آب، خاک، توان اقتصادی و انگیزه فعالیت کشاورزان ضروری است. آگروفارستری، جنگل‌داری اجتماعی، مدیریت اراضی، مرودشت.

المصادر:

1. وان درمیر، جان. (نویسنده)، جوانشیر‌، عزیز.، دباغ‌ محمدی‌نسب، عادل.، حمیدی، آیدین. (مترجمان)، «اکولوژی کشت مخلوط»، چاپ اول، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، 1379.
   
   
   1. Ahmed, F. 2001. Agroforestry in Bangladesh with special reference to northern Bangladesh. Proceedings of National Workshop on Agroforestry Research, Gazipur, Bangladesh, Pp.1-10.
   
   


2. شریعت‌نژاد، شمس‌الله.، اللهیان، مجید، «جنگلداری پایدار و مدیریت اکوسیستمی دو مفهوم با یک هدف»، 1384، قابل دسترس در: jangaldari87.blogfa.com/post/87 


3. شادی‌طلب، ژاله، «ابعاد اجتماعی مدیریت جنگل»، اقتصاد کشاورزی و توسعه، بهار 1381، سال 10، شماره 37. صص 220-193.
   
   
   1. Hasanuzzaman, M. d., Hossain‌, M., Saroar, M. 2014. Diversity and preference of agricultural crops in the cro‌pland agro forests of south-western Bangladesh. International Journal of Agriculture and Crop Sciences, 7(7), pp. 364-372.
   
   


4. ولی‌پور، احمد.، نمیرانیان، منوچهر.، غضنفری، هدایت‌الله.، مصطفی، محسن، «مقایسه دو سیستم جنگداری محلی هواره خول و آمرده در منطقه بانه»، مجله جنگل و مرتع، زمستان 1387، شماره 79 و80، صص 37-32.


5. چوندات، بی.‌اس.، گوتام، اس.‌کی. (نویسندگان)، جوانشیر، عزیز.، شکاری، فرید.، دباغ محمدی نسب، عادل.، راعی، یعقوب. (مترجمان)، «مبانی آگروفارستری»، چاپ اول، انتشارات دانشگاه زنجان، 1383.

7. Salam, M.A., Niguchi, T., Kokio, M. 2005. Factors influencing the sustained participation of farmers in participatory forestry: a case study in central Sal forest in Bangladesh. Journal of Environmental Management, 75, pp. 51- 43.


8. Slee, B. 2007. Social indicators of multifunctional rural land use: The case of forestry in the UK. Agriculture, Ecosystems & Environment, 120(1), pp. 31-40.

10. Bukenya, M., Bale, W., Buyinza, M. 2008. Assessment of the effectiveness of individual and group extension methods: A case study of vi-Agroforestry project in Uganda Research. Journal of Applied Sciences, 3(3), pp. 250-256.

1. جزیره‌ای، محمدحسین، «جنگلکاری در خشک‌بوم»، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران، 1380.

12. Goetz, S‌. 2004. Agroforestry and biodiversity conservation in tropical landscape. Island Press.

1. درویش، امیرکیوان. چیذری، محمد.، میردامادی، سیدمهدی، «بررسی عوامل اقتصادی اجتماعی مؤثر بر پذیرش آگروفارستری در میان صنوبرکاران شمال کشور»، تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، پاییز 1387، جلد 16، شماره 3، صص 96-486.


2. متین‌خواه، سیدحمید.، شامخی، تقی.، خواجه‌الدین، جمال‌الدین.، جعفری، محمد.، جلالیان، احمد، «ایجاد روشی برای شناسایی و ثبت سیستم‌های موجود آگروفارستری: مطالعه موردی استان کهکیلویه و بویر‌احمد»، مجله منابع طبیعی، پاییز 1382، جلد 56، شماره 3، صص 226-213.


3. گودرزیان، پردیس.، عرفانی‌فرد، سیدیوسف.، صادقی، حسین، «شناسایی و طبقه‌بندی سامانه‌های آگروفارستری موجود در استان فارس، مطالعه موردی: شهرستان کازرون». دانش کشاورزی و تولید پایدار، بهار 1392، جلد 23، شماره 1، صص 70-55.


4. بیرانوند، زینب.، ملک‌نیا، رحیم.، سوسنی، جواد.، عادلی، کامران، «مقایسه‌ بازده‌ اقتصادی آگروفارستری و کشاورزی تک‌محصولی در منطقه ازنا استان لرستان»، پژوهش‌های علوم و فناوری چوب و جنگل، تابستان 1395، جلد 23، شماره 2، صص 240-225.


5. حسنی، سیدمحسن.،‌ زاهدی‌امیری،‌ قوام‌الدین.،‌ حشمت‌الواعظین، سیدمهدی.،‌ عواطفی‌همت،‌ محمد.‌، متین‌خواه، سیدحمید، «ثبت سیستم‌ها و شناسایی عملیات بیشه‌زراعی (مطالعۀ موردی: شهرستان فریدن و چادگان اصفهان)»، جنگل و فرآورده‌های چوب، پاییز 1395، دوره 69، شماره 3، صص 471-461.


6. انشیه، رضوان.، امیدی نجف‌آبادی، مریم، «شناسایى روش‌ها و چالش‌هاى ترویج آگروفارسترى در استان گیلان»، پژوهش‌هاى ترویج و آموزش کشاورزى، پاییز 1391، سال 5، شماره 3، صص 18-7.


7. جاویدتاش، ایرج، «گیاهان دارویی استان فارس»، تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 1380، شماره 11، صص 148-103.


8. سازمان حفاظت محیط‌زیست، «آشنایی با زاگرس (ویژه اعضای کمیته‌های محلی و دست‌اندرکاران محلی در محدوده‌های پایلوت)»، انتشارات سازمان حفاظت محیط‌زیست، 1392.


9. چوندات، بی.‌اس.، گوتام، اس.‌کی. (نویسندگان)، تقی شامخی (مترجم)، «بیشه‌زراعی»، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران، 1385.


10. فتاحی، محمد، «بررسی جنگل‌های بلوط زاگرس و مهم‌ترین عوامل تخریب آن»، چاپ اول، انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، 1373.


11. رئوف. سعید، «گزارش نهایی طرح آزمایشات جنگل‌کاری با ارقام مختلف گونه‌های چند‌منظوره در اراضی جنگلی لرستان»، انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، 1381.
    
    
    1. Rice, R.A. 2008. Agricultural intensification within agroforestry: The case of coffee and wood products. Agriculture, Ecosystems & Environment, 128(4), pp. 212-218.
    
    

14. Lin, B.‌B. 2010. The role of Agroforestry in reducing water loss through soil evaporation and crop transpiration in coffee agro ecosystems. Agriculture and Forest Meteorology, 150(4), pp. 510-518.


15. Kang, B.T. and Akinnifesib, F.K. 2000. Agroforestry as alternative land-use production systems for the tropics. Natural Resources Forum, 24, pp. 137- 151.


16. Reyes, T. 2008. Agroforestry system for sustainable livelihood and improved land use management in the east Usambara Mountains, Tanzania. Faculty of Agriculture and Forestry of the University of Helsinki.


17. QuinkensteinAuthor Vitae, A., WölleckeAuthor Vitae, J., BöhmAuthor Vitae, C., GrünewaldAuthor Vitae, H.,  FreeseAuthor Vitae, D.,  SchneiderAuthor Vitae, B.U., Hüttl, R.F. 2009. Ecological benefits of the alley cropping agroforestry system in sensitive regions of Europe. Environmental Science & Policy, 12(8), pp.1112–1121.


18. Ffolliott P.F., Brooks, K‌.N., Gregersen, H.M., Lundgren, A.L. 1995. Dry land forestry, planning and management. New York: J. Wiley, 453p

24. حیدری، مازیار.، لطفعیان، محمد.، تشکری، مرتضی.، ولی‌پور، احمد، «سیاست‌گذاری در مدیریت سامانه‌های آگروفارستری موجود در جنگل‌های بانه زاگرس شمالی»، تحقیقات جنگل و صنور ایران، تابستان 1396، جلد 25، شماره 2، صص 195-185.