دستورالعمل ارزیابی اثرات زیس تمحیطی طرح های حمل و نقل ریلی
الموضوعات :مجید عباس پور 1 , عبدالرضا کرباسی 2 , محمد صادق سخاو ت جو 3 , محسن سعیدی 4 , فاطمه زاهد 5
1 - استاد دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف
2 - استادیار دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران
3 - استادیار واحد علوم و تحقیقات اهواز دانشگاه آزاد اسلامی
4 - استادیار دانشکده عمران دانشگاه علم و صنعت
5 - عضو هیئت علمی پژوهشکده حمل و نقل وزارت راه و ترابری
الکلمات المفتاحية: ارزیابی اثرات زیست محیطی, رو شهای کاهش اثرات, پایش و مدیریت زیست محیطی, حمل و نقل ریلی,
ملخص المقالة :
در حال حاضر کشورهای مختلف به منظور پیشبرد اهداف خود در جهتتوسعه و گسترش همه جانبه دارای برنام ههای مدون کوتا همدت، میا نمدتو بلند مدت م یباشند که به وسیله گرو ههای تخصصی در بخ شهای مختلفنظیر حمل و نقل، راهکا رهای اجرایی توسعه و دورنمای آنها به صورتشاخ صهای کمی و کیفی تعیین گردیده و به عنوان سندی برای توسعهکشو رها به کار م یرود. به طور کلی برخی از برنام هها و استراتژ یهایدارای اهمیت ویژه برای وزارت راه و ترابری شامل توسعه و گسترش حملو نقل ریلی در کشور، توسعه شبکه را ههای ارتباطی کشور، توسعه و نوسازیناوگان حمل و نقل و طرح مطالعه جامع حمل و نقل کشور است که وزارتراه سعی بر تحقق آنها دارد. با توجه به اینکه هرگونه گسترش توام با اثرات وپیام دهای زیس تمحیطی متعدد است لذا انجام ارزیابی اثرات زیس تمحیطیطر حهای عمرانی به ویژه طر حهای حمل و نقل ریلی در راستای جلوگیری ازبروز اثرات زیان بار به محیط و ارائه رو شهای کاهش اثرات بر اساس تأکیداصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ضرورت ویژه دارد. در اینتحقیق به منظور هدایت مجریان و مشاوران طر حهای حمل و نقل ریلی،با شناسایی کلیه فعالی تهای و جنبه های اث رگذار بر محیط زیست ناشی ازپروژ ههای ریل سازی، ویژگ یهای محیط زیست موجود اعم از محیط زیستفیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی مورد بررسی قرار گرفته و پارامت رهای هرمحیط به تفصیل شناسایی و مورد تحلیل قرار گرفته و سپس رو شهایشناخت آنها ارائه شده است. با شناخت محیط زیست موجود و فعالی تهایطرح، اثرات زیست محیطی ناشی از اجرای طرح بر محی طهای مختلفشامل اثرات بر محیط خاک، آب، هوا، صدا و پوشش گیاهی و جانوریشناسایی شده و رو شهای کاهش اثرات و برنام ههای پایش و مدیریتزیست محیطی برای آنها ارائه شده است. در نهایت با استفاده از نتایج کلیهموارد فوق دستورالعمل ارزیابی زیست محیطی طر حهای حمل و نقل ریلیدر 12 بند که هدایت گر مشاوران جهت انجام صحیح ارزیابی است تدوینگردیده است.اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ضرورت ویژهدارد. در این تحقیق به منظور هدایت مجریان و مشاوران طر حهای حمل ونقل ریلی، با شناسایی کلیه فعالی تهای و جنب ههای اثر گذار بر محیط زیستناشی از پروژ ههای ریل سازی، ویژگ یهای محی طزیست موجود اعم ازمحیط زیست فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی مورد بررسی قرار گرفته وپارامت رهای هر محیط به تفصیل شناسایی و مورد تحلیل قرار گرفته و سپسرو شهای شناخت آنها ارائه شده است. با شناخت محیط زیست موجود وفعالی تهای طرح، اثرات زیس تمحیطی ناشی از اجرای طرح بر محی طهایمختلف شامل اثرات بر محیط خاک، آب، هوا، صدا و پوشش گیاهی وجانوری شناسایی شده و رو شهای کاهش اثرات و برنام ههای پایش ومدیریت زیست محیطی برای آنها ارائه شده است. در نهایت با استفاده ازنتایج کلیه موارد فوق دستورالعمل ارزیابی زیست محیطی طر حهای حملو نقل ریلی در 12 بند که هدای تگر مشاوران جهت انجام صحیح ارزیابیاست تدوین گردیده است.
1. Bindu N. Lohani, et al., (1997), Environmental Impact
Assessment for Developing Countries in Asia, Vol.1.
Asian Development Bank.
2. Canter, L. W., (1996), Environmental Impact Assessment
(Second Edition). New York: McGraw-Hill inc.
3. Dali-Lijiang, (2004), Summary Report on Environmental
Impact Assessment. Asia Development Bank.
4. Environmental Protection Agency, Ireland, 2000, Scope of
Transport Impacts on the Env ronment, (2000-DS-4-M2), Final
Report
5. Eriksson, I-M., (1998), The Gothenburg-Jönköping
Corridor, Environmental Impact of Strategic Choice.
Swedish National Road Administration Report 1998:
62. Borlänge.
6. European Commission (1999), Manual on Strategic
Environmental Assessment of Transport Infrastructure
Plans. DG VII Transport. Brussels.
7. Finish Ministry of Transport and Communications (1996),
Environmental Impact Assessment of The Nordic Triangle.
Publications L 11/96. Helsinki.
8. Ministry of Environment and Water(MOEW), 2002,
Manual for Environmental Assessment of Plans and
Programmes in Bulgaria,Sofia.
9. TEST (Transport and Environment Studies), 1991, Wrong
side of the tracks? Impacts of road and rail transport on the
environment: a basis for discussion, Transport and Environ
ment Studies , London
10. The World Bank, 1991, “Environmental Assessment
انسان و محیط زیست
60
www.irsen.org : سایت اینترنتی انجمن متخصصان ایران
11. U.S. EPA, 1999, “Indicators of Environmental Impacts of
Transportation”, EPA-230-R-99-001
12. U.S.EPA, 1999, Indicators of the Environmental Impacts
of Transportation.
13. Whitelegg,H.,P.,1993,Transport for a Sustainable Future,
Belhaven, London.
14. Wiszniewska, B., Farr, J.A., and Jendroska, J., 2002,
Handbook on Environmental Impact Assessment
Procedures in Poland,Ministry of Environment, Poland.
15. Wiszniewska, B., Farr,J.A., and Jendroska, J., 2002,
Handbook on Environmental Impact Assessment
Procedures in Poland, Ministry of Environment,
Poland.
1. آن. ار. بییر و کاترین هیکینز، 1381 . برنامه ریزی محیطی برای توسعه 6
زمین، بحرینی. سید حسین و کریمی. کیوان، انتشارات دانشگاه تهران.
1. جهانگیری، چنگیز، 1377 ، ” تأثیرات حمل و نقل بر محیط زیست“، 7
مکتب اه لبیت )ع(.
1، ” طرح شناخت مناطق اکولوژیک کشور 1. حبیبی، رضا، 382 8
)تی پهای گیاهی استان تهران( “، مؤسسه تحقیقات جنگ لها و
مراتع.
1. ریاضی، برهان. 1376 و 1377 . بررسی گون ههای گیاهی و جانوری 9
استان مرکزی، جلد های دوم و سوم. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران
شمال
اندوختگا ههای ملی، طبق هبندی « . 2. ریاضی ، برهان. بهار 1375 0
فصلنامه علمی .» جدید مدیریتی مناطق مورد حفاظت
محیط زیست
.» تنوع زیستی و توسعه پایدار « . 2. ریاضی، برهان. خرداد 1380 1
مجموعه مقال ههای همایش بی نالمللی محی طزیست، دین و فرهنگ،
سازمان حفاظت محیط زیست
2. سازمان برنام هوبودجه، 1366 ، ”طرح مطالعه جامع حمل و 2
نقل کشور )اثرات حمل و نقل بر محیط زیست(“، سازما ن
برنام هوبودجه
، 2. سازمان حفاظت محی طزیست، دفتر حقوقی و امور مجلس، 1379 3
مجموعه قوانین و مقررات حفاظت محیط زیست ایران
2. شریعت.سیدمحمود و منوری. سید مسعود، 1375 . مقدمه ایب را رزیابیا ثرات 4
زیست محیطی، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست.
2. صفارزاده، م. و رحیمی، ف. ، 1382 ، ”آلودگی صوتی در سیستم های 5
حمل و نقل“، سازمان حفاظت محیط زیست
2. عباس پور، مجید و فریده عتابی، 1381 ، ”تدوین شاخص های 6
ملی توسعه پایدار در بخش انرژی و ارزیابی آن در برنامه
توسعه پنج ساله سوم ایران“، چهارمین همایش ملی دوسالانه
انجمن متخصصان محیط زیست ایران
2. معاونت آموزش، تحقیقات و فناوری. 1382 . بررسی عوامل مؤثر در 7
ارزیابی و توجیه فنی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی پروژ ههای
راه و راه آهن. وزارت راه و ترابری.
