بررسی اثر کپه‌کاری و قرق بر خصوصیات خاک مراتع (مطالعه موردی: مراتع دارانی علیا، شهرستان تویسرکان، استان همدان)
الموضوعات :
1 - دانش آموخته کارشناسی ارشد مرتعداری دانشگاه ملایر، ملایر، ایران.
2 - دانشیار گروه مهندسی طبیعت، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر، ملایر، ایران. * (مسول مکاتبات)
الکلمات المفتاحية: هدایت الکتریکی, کربن آلی, اسیدیته خاک, چرای دام. ,
ملخص المقالة :
زمینه و هدف: امروزه نگرانی‌‌های مرتبط با افزایش دام و اثرات مخرب آن از جمله فشرده‌‌سای خاک، تخریب خاک و فرسایش و آلودگی آب وجود دارد. یکی از راههای رایج جهت احیای مراتع و بازیابی توان آنها کاشت گونههای مرتعی مناسب و سپس قرق میباشد. روش بررسی: برای انجام این پژوهش 10 ترانسکت 100 متری به شیوهای که هر ترانسکت با ترانسکت قبلی 50 متر فاصله داشته باشد در نظر گرفته شد. در طول هر ترانسکت 10 پلات 1 در 1 تعیین و در هر پلات یک نمونه 100 گرمی خاک از 3 عمق 0-10، 10-20 و 20-30 سانتی‌متری برداشت گردید. به طور مشابه، به همین تعداد نمونه و مانند منطقه قرق و کپه‌کاری، در عرصه مجاوری که کپه‌کاری نشده و بهعنوان منطقه شاهد در نظر گرفته شده بود، نیز نمونه برداری انجام گردید. نمونه‌ها جهت اندازه‌گیری جرم مخصوص ظاهری، محتوی رطوبت خاک، pH، EC، نیتروژن کل، فسفر کل و کربن آلی خاک به آزمایشگاه منتقل گردیدند. سپس با استفاده از تجزیه واریانس یک‌طرفه در سطح احتمال 05/0 مورد بررسی قرار گرفتند. یافته‌ها: نتایج نشان داد در منطقه چرا شده جرم مخصوص ظاهری، EC، نیتروژن کل، فسفر کل و کربن آلی خاک در سطح معناداری 5 درصد بیشتر از منطقه قرق و کپه‌کاری بوده است اما رطوبت خاک و pH خاک در دو منطقه در هیچ سطحی تفاوت معناداری نداشتند. بحث و نتیجه‌گیری: جرم مخصوص ظاهری با اعمال چرا و لگدکوبی بر اثر فشرده شدن خاک افزایش می‌یابد. هدایت الکتریکی منطقه قرق شده نیز به دلیل افزایش پوشش گیاهی و کاهش تبخیر و تعرق در منطقه قرق کمتر از منطقه چرا شده بود. افزایش میزان نیتروژن، فسفر و کربن آلی خاک در منطقه چرا احتمالا به دلیل جذب آن¬هاتوسط ریشه گونههای گیاهی و برگشت این مواد از طریق فضولات دام‌های موجود به لایه‌های سطحی خاک مربوط میباشد.
1. Kelaidis, P. 2015. Introduction: Principal steppe regions. Steppes: The plants and ecology of the world’s semi-arid regions. pp 360.
2. Rahmanian, S., Hejda, M., Ejtehadi, H., Farzam, M., Memariani, F., and Pyšek, P. 2019. Effects of livestock grazing on soil, plant functional diversity, and ecological traits vary between regions with different climates in northeastern Iran. Ecology and Evolution. 9(14): 8225-8237.
3. Ghorbani, J., Sefidi, K., Keyvan Bahjo, F., Moammari, M., and Ashraf Soltani Toularud, A. 2014. The effect of different intensities of livestock grazing on the physical and chemical properties of soil in the southeast rangelands of Sablan. Rangeland Research Journal. 9 (4): 353-366. (In Persian)
4. Byrnes, R. C., Eastburn, D. J., Tate, K. W., and Roche, L. M. 2018. A global meta-analysis of grazing impacts on soil health indicators. Journal of Environmental Quality. 47(4): 758-765.
5. Tóth, E., Deák, B., Valkó, O., Kelemen, A., Miglécz, T., Tóthmérész, B., and Török, P. 2018. Livestock type is more crucial than grazing intensity: Traditional cattle and sheep grazing in short-grass steppes. Land Degradation & Development. 29(2): 231-239.
6. Dong, S. K., Wen, L., Li, Y. Y., Wang, X. X., Zhu, L., and Li, X. Y. 2012. Soil‐quality effects of grassland degradation and restoration on the Qinghai‐Tibetan Plateau. Soil Science Society of America Journal. 76(6): 2256-2264.
7. Jia, X., Huang, T., Chen, M., Han, N., Liu, Y., Chen, S, and Zhang, X. 2023. Distribution of Grazing Paths and Their Influence on Mountain Vegetation in the Traditional Grazing Area of the Tien-Shan Mountains. Remote Sens. 15: 3163.
8. Bakhshi, J., Javadi, S. A., Tavili, A., and Arzani, H. 2019. Study on the effects of different levels of grazing and exclosure on vegetation and soil properties in semi-arid rangelands of Iran. Acta Ecologica Sinica.
9. Tian, T., Yang, Z., Guo, J., Zhang, T., Wang, Z, and Miao, P. 2023. Spatiotemporal Evolution of Soil Erosion and Its Driving Mechanism in the Mongolian Section of the Yellow River Basin. Land. 12: 801.
10. Akhzari, D., Pessarakli, M., and Eftekhari Ahandani, S. 2015. Effects of grazing intensity on soil and vegetation properties in a Mediterranean rangeland. Communications in Soil Science and Plant Analysis. 46 (22): 2798-2806.
11. Milazzo, F., Francksen, R.M., Abdalla, M., Ravetto Enri, S., Zavattaro, L., Pittarello, M., Hejduk, S., Newell-Price, P., Schils, R.L.M., Smith, P. and Vanwalleghem, T. 2023. An Overview of Permanent Grassland Grazing Management Practices and the Impacts on Principal Soil Quality Indicators. Agronomy 2023, 13, 1366.
12. Teague, W. R., Dowhower, S. L., Baker, S. A., Haile, N., DeLaune, P. B., and Conover, D. M. 2011. Grazing management impacts on vegetation, soil biota and soil chemical, physical and hydrological properties in tall grass prairie. Agriculture, ecosystems & environment. 141(3-4): 310-322.
13. Kouba, Y., Merdas, S., Mostephaoui, T., Saadali, B., & Chenchouni, H. (2021). Plant community composition and structure under short-term grazing exclusion in steppic arid rangelands. Ecological Indicators, 120, 106910.
14. Jangjou Barzal Abad, M., Delavari, A., and Ganjali, A. 2008. Pit-seeding of Bromus kopetdaghensis in shrubland. Rangeland Research Journal. 2 (4): 314-328. (In Persian)
15. Estefan, G., Sommer, R., & Ryan, J. (2013). Methods of soil, plant, and water analysis. A manual for the West Asia and North Africa region, 3, 65-119.
16. Burt, R. 2004. Soil survey laboratory methods manual (USDA).
17. Pansu, M., & Gautheyrou, J. (2007). Handbook of soil analysis: mineralogical, organic and inorganic methods. Springer Science & Business Media.
18. Sarkar, D. (2005). Physical and chemical methods in soil analysis. New Age International.
19. Olsen, S. R. (1954). Estimation of available phosphorus in soils by extraction with sodium bicarbonate (No. 939). US Department of Agriculture.
20. Walkley, A., and Black, A. 1934. An examination of the Degtjareff method for determining soil organic matter and a proposed modification of the chromic acid titration method. Soil Sci. 37: 29–38.
21. Niknahad Gharmakher, H., Sheidai-Karkaj, E., & Jafari, I. (2016). Effects of Exclosure on Soil Properties in Winter Rangelands in Golestan Province, Iran. Journal of Rangeland Science, 7(1), 55-66.
22. Steffens, M., Kölbl, A., Totsche, K. U., and Kögel-Knabner, I. 2008. Grazing effects on soil chemical and physical properties in a semiarid steppe of Inner Mongolia (PR China). Geoderma. 143(1-2): 63-72.
23. Abdalla, M., Hastings, A., Chadwick, D.R., Jones, D.L., Evans, C.D., Jones, M.B., Rees, R.M., and Smith, P. 2018. Critical review of the impacts of grazing intensity on soil organic carbon storage and other soil quality indicators in extensively managed grasslands. Agriculture, Ecosystems and Environment. 253: 62-81.
24. Han, G., Hao, X., Zhao, M., Wang, M., Ellert, B. H., Willms, W., and Wang, M. 2008. Effect of grazing intensity on carbon and nitrogen in soil and vegetation in a meadow steppe in Inner Mongolia. Agriculture, Ecosystems & Environment. 125(1-4): 21-32.
25. Handayani, I. P., Coyne, M. S., and Tokosh, R. S. 2010. Soil organic matter fractions and aggregate distribution in response to tall fescue stands. International Journal of Soil Science. 5(1): 1.
26. Kamali, P., and Erfanzadeh, R. 2013. The effect of livestock grazing on diversity, species richness and some physical and chemical characteristics of soil. Quarterly Scientific-Research Journal of Natural Ecosystems of Iran. 4 (1): 1-18. (In Persian)
27. Aghamohseni Fashami, M., Zahedi, G. A., Farahpour, M., and Khorasani, N. A. 2008. Grazed and the impact on soil organic carbon and soil density: a case study in the pastures of the southern slopes of the central Alborz. Journal of Agricultural Science. 5(4): 35-49. (In Persian)
28. Liebig, M.A., Gross, J.R., Kronberg, S.L., Hanson, J.D., Frank, A. B. and Phillips, R.L. 2006. Soil response to longe-term grazing in the northern Great plains of north America. Agriculture, Ecosystems and Environment. 270-276.
29. Snyman, H. A. (2003). Short-term response of rangeland following an unplanned fire in terms of soil characteristics in a semi-arid climate of South Africa. Journal of arid Environments, 55(1), 160-180.
30. Riahi Samani, M., and Reisi, F. 2012. Effects of livestock grazing on carbon, nitrogen and soil microbial biomass in some reference rangelands of Chaharmahal and Bakhtiari province. Water and Soil Science Journal. 22 (1): 49-60. (In Persian)
