تلفیق MCDM و GIS در بررسی توزیع مکانی معادن گچ با تاکید بر ملاحظات زیست محیطی (مطالعه موردی : محدوده پروژه مدیریت منابع آب و خاک حبله رود- استان سمنان)
الموضوعات :محمدرضا دلقندی مقدم 1 , میرمسعود خیرخواه زرکش 2
1 - کارشناس ارشد GIS/RS، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
2 - استاد یار دانشگاه و عضو هیت علمی پژوهشکده حفاظت آب و خاک کشور
الکلمات المفتاحية: سیستم‌های پشتیبان تصمیم‌گری, MCDM, GIS, معیارهای زیست‌محیطی, پروژه مدیریت آب و خاک حبله رود, معدن گچ,
ملخص المقالة :
امروزه علیرغم اوج پیشرفت دانش و تکنولوژی بشری، متأسفانه محیط زیست در وضعیت بسیار بحرانی وپیچیده‌ای در سطوح ملی، منطقه ای و بین المللی به سر می برد. تقلیل آلودگی و کاهش اثرات تخریبی آن در حدی معقول در روند توسعه‌ای پایدار، همراه با استفاده از تکنولوژی های متعادل همواره برای حفظ و تضمین سلامت، رشد و تعالی حال و آینده موجودات کره زمین، مدنظر بوده است.در این تحقیق با تلفیق MCDM و GIS و هم چنین بررسی شاخص های اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی، محدوده مورد مطالعه را بر اساس حساسیت سرزمین نسبت به فعالیت های معدنی، پهنه بندی گردید. هم چنین ملاحظات زیست محیطی 8 معیار تاثیر پذیر از فعالیت های معدنی شامل، سکونتگاه های شهری، سکونت گاه های روستایی، آب های سطحی، آب های زیر زمینی، زیستگاه حیات وحش، کشاورزی، توریسم و پوشش گیاهی مورد تحلیل قرار گرفت. در ادامه بر اساس نقشه زون بندی شده میزان تداخل محدوده معادن فعال و زون‌های تولید شده مشخص گردید. نتایج نشان داد که 15 درصد عرصه های معدنی با محدوده فعالیت ممنوع، 6 درصد در زون حساسیت شدید، 11 درصد در زون حساسیت زیاد، 58 درصد در زون حساسیت متوسط و 10 درصد در زون حساسیت کم واقع گردیده است. که این امر حاکی از این واقعیت است که 26 محدوده از مجموع 52 محدوده فعالیت های معدنی در پهنه فعالیت ممنوع قرار داشته که باید بهره برداری این معادن متوقف شود. بر اساس بررسی صورت گرفته از آن جا که در مابقی محدوده های بیش ترین سطح اشغال زون های داخل محدوده های معدنی مربوط به زون حساسیت متوسط است الویت برنامه ریزی بایستی مربوط به مدیریت این زون باشد. هم چنین در بررسی صورت گرفته مشخص شد که دو عامل عرصه های کشاروزی و آب های سطحی از معیارهای زیست محیطی، بیش ترین تداخل را با محدوده های معدنی داشته و باعث ممنوعیت فعالیت معدنی می‌باشند.
1- رازقی نسترن و مبرقعی دینان نغمه. ۱۳۹۰. بررسی اثرات زیست محیطی پروژههای معدنکاری و روشهای ارزیابی آنها. پنجمین همایش تخصصی مهندسی محیط زیست، تهران، دانشگاه تهران، دانشکده محیط زیست.
2- خراسانی علمداری، معصومه، باباپور، محمد، پور حبیب، حسین و شریعتی، فاطمه. ۱۳۹۱. بررسی اثرات زیست محیطی معادن ایران، اولین همایش ملی حفاظت و برنامه ریزی محیط زیست، همدان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، شرکت هم اندیشان محیط زیست فردا
3- مجنونیان، هنریک. 1378. زیستگاهها و حیات وحش. سازمان حفاظت از محیط زیست.
4- Malczewski, J. 1999. GIS and Multicriteria Decision Analysis. Wiley, New York, NY, 392 pp.
5- Heywood, I., J., Oliver, S., Tomlinson.1995. Building an exploratory multi-criteria modelling environment for spatial decision support. In: Fisher, P. (Ed.), Innovations in GIS, vol. 2. Taylor & Francis,London, pp. 127–136.
6- Jankowski, P., Anderienko, N., Anderienko,G.2001. Map-centered exploratory approach to multiple criteria spatial decision making. International Journal of GIScience 15(2): 101-127.
7- Anderienko,N. 2003. Intelligent support for geographic data analysis and decision making in the web. J Geogr Inf Decis An 5(2): 115-128.
8- ارژنگ، پژمان و حمیدی، ناصر. ۱۳۹۲. ارائه یک مدل MCDM برای آلودگی هوا در شهر تهران، دومین همایش ملی مدیریت آلودگی هوا و صدا، تهران. دانشگاه صنعتی شریف.
9- قدیمی، مهدی. حسینی، سیدمحسن، پورقاسمی حمیدرضا، مرادی، حمیدرضا. 1389. نشریه علوم محیطی. پاییز 1389. دوره 8. شماره 1. صفحه 85-105.
10- جعفری، علی. رحیمی باغ ابریشمی. طهماسبی، پژمان، عباسی، مژگان. 1393. پهنه بندی رویشگاه لاله واژگون در حوزه توف سفید استان چهارمحال و بختیاری به منظور گردشگری و حفاظت. نشریه آمایش جغرافیایی فضا. دوده 4. شماره 67. صفحه 195-214.
11- ستوهیان، فرزاد. رنجبران، محسن و شریفی، سعید. ۱۳۹۲. ارزیابی اثرات زیست محیطی بهره برداری ازمعادن بانگرش ویژه به معادن استان گیلان. دومین همایش ملی حفاظت و برنامه زیری محیط زیست. همدان، شرکت هم اندیشان محیط زیست فردا
12- خراسانی علمداری، معصومه. باباپور، محمد. پور حبیب، حسین و شریعتی، فاطمه. ۱۳۹۱. بررسی اثرات زیست محیطی معادن ایران. اولین همایش ملی حفاظت و برنامه ریزی محیط زیست، همدان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، شرکت هم اندیشان محیط زیست فردا.
_||_
1- رازقی نسترن و مبرقعی دینان نغمه. ۱۳۹۰. بررسی اثرات زیست محیطی پروژههای معدنکاری و روشهای ارزیابی آنها. پنجمین همایش تخصصی مهندسی محیط زیست، تهران، دانشگاه تهران، دانشکده محیط زیست.
2- خراسانی علمداری، معصومه، باباپور، محمد، پور حبیب، حسین و شریعتی، فاطمه. ۱۳۹۱. بررسی اثرات زیست محیطی معادن ایران، اولین همایش ملی حفاظت و برنامه ریزی محیط زیست، همدان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، شرکت هم اندیشان محیط زیست فردا
3- مجنونیان، هنریک. 1378. زیستگاهها و حیات وحش. سازمان حفاظت از محیط زیست.
4- Malczewski, J. 1999. GIS and Multicriteria Decision Analysis. Wiley, New York, NY, 392 pp.
5- Heywood, I., J., Oliver, S., Tomlinson.1995. Building an exploratory multi-criteria modelling environment for spatial decision support. In: Fisher, P. (Ed.), Innovations in GIS, vol. 2. Taylor & Francis,London, pp. 127–136.
6- Jankowski, P., Anderienko, N., Anderienko,G.2001. Map-centered exploratory approach to multiple criteria spatial decision making. International Journal of GIScience 15(2): 101-127.
7- Anderienko,N. 2003. Intelligent support for geographic data analysis and decision making in the web. J Geogr Inf Decis An 5(2): 115-128.
8- ارژنگ، پژمان و حمیدی، ناصر. ۱۳۹۲. ارائه یک مدل MCDM برای آلودگی هوا در شهر تهران، دومین همایش ملی مدیریت آلودگی هوا و صدا، تهران. دانشگاه صنعتی شریف.
9- قدیمی، مهدی. حسینی، سیدمحسن، پورقاسمی حمیدرضا، مرادی، حمیدرضا. 1389. نشریه علوم محیطی. پاییز 1389. دوره 8. شماره 1. صفحه 85-105.
10- جعفری، علی. رحیمی باغ ابریشمی. طهماسبی، پژمان، عباسی، مژگان. 1393. پهنه بندی رویشگاه لاله واژگون در حوزه توف سفید استان چهارمحال و بختیاری به منظور گردشگری و حفاظت. نشریه آمایش جغرافیایی فضا. دوده 4. شماره 67. صفحه 195-214.
11- ستوهیان، فرزاد. رنجبران، محسن و شریفی، سعید. ۱۳۹۲. ارزیابی اثرات زیست محیطی بهره برداری ازمعادن بانگرش ویژه به معادن استان گیلان. دومین همایش ملی حفاظت و برنامه زیری محیط زیست. همدان، شرکت هم اندیشان محیط زیست فردا
12- خراسانی علمداری، معصومه. باباپور، محمد. پور حبیب، حسین و شریعتی، فاطمه. ۱۳۹۱. بررسی اثرات زیست محیطی معادن ایران. اولین همایش ملی حفاظت و برنامه ریزی محیط زیست، همدان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، شرکت هم اندیشان محیط زیست فردا.
