اولین گزارش شناسایی جوامع پلانکتونی رودخانه سرباز در استان سیستان و بلوچستان
الموضوعات :محمود سینایی 1 , اشرفعلی حسینی 2 , مهدی بلوکی 3
1 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد چابهار ، گروه شیلات، چابهار، ایران.
2 - رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان چابهار، ایران.
3 - کارشناس معاونت محیط زیست دریایی، سازمان حفاظت محیط زیست، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: سخت پوستان, مژه داران, روتیفرها, رودخانه سرباز, Bacillariophyceae, Navicula, Vorticella,
ملخص المقالة :
زمینه و هدف: با توجه به اهمیت بالای رودخانه سرباز در استان سیستان و بلوچستان لزوم شناخت و کسب اطلاعات پیرامون محیط زیست این رودخانه به ویژه جوامع پلانکتونی آن بیش از پیش دارای ارزش و اهمیت است. از این رو، این تحقیق با هدف مطالعه جمعیت پلانکتونی رودخانه سرباز صورت گرفت. روش بررسی: نمونه برداری از ده ایستگاه ( کجدر، بندان، حیط، فیروز آباد، پل جکیگور، آب نمای سد پیشین، پل کهیربرز، هوت گت، شیرگواز، جور) به واقع در امتداد سواحل رودخانه سرباز صورت ماهانه انجام گردید. نمونه ها در فرمالین 10% فیکس و جهت آنالیز و شناسایی به آزمایشگاه منتقل شد. یافته‌ها: در 10 ایستگاه مورد بررسی در رودخانه سرباز 10 گونه مربوط به Bacillariophyceae شناسایی شده است . در بین انواع گونه های شناسایی شده Navicula با 5 گونه بالاترین میزان فراوانی را دارا می باشد. در ایستگاه های مختلف نمونه برداری شده در رودخانه سرباز سه گروه از پلانکتون های جانوری شامل سخت پوستان، مژه داران و روتیفرها مشاهده شد. در این میان تنها رده سخت پوستان دارای دو جنس سیکلوپس و دافنی بوده و دو گروه دیگر تنها دارای یک جنس بودند. اما بالاترین میزان فراوانی و تراکم متعلق به گروه مژه داران بود که در تمامی فصول و در همه ایستگاه ها Vorticella مشاهده گردید. در ایستگاه های نمونه برداری شده رودخانه سرباز سخت پوستان با داشتن تنوع بیشتر، پایین ترین میزان فراوانی را به خود اختصاص داده اند. بحث و نتیجه‌گیری: بررسی جوامع پلانکتونی به صورت کمی و کیفی در رودخانه سرباز نشان داد که محیط مورد مطالعه از نظر تنوع و تراکم پلانکتونی در حد بسیار پایینی می باشد.
1- گرجی پور ع. اسدی، م. حسن پور، م. 1386. بررسی لیمنولوژیک رودخانه زهره در استان کهگیلویه و بویر احمد، پژوهش و سازندگی در امور دام و آبزیان، شماره 74.
2- سبک آرا، ج. مکارمی، م. 1381. گزارش پلانکتون طرح جامع شیلاتی تالاب حسنلو سال 1380-1381(فاز اول)مرکز تحقیقات ماهیان استخوانی دریای خزر ، 50 ص.
3- سبک آرا، ج. مکارمی، م. محمد جانی، ط. 1384. بررسی پراکنش و فراوانی پلانکتونی در رودخانه کرگانرود، پژوهش و سازندگی، شماره 73.
4- مرمضی، ج. ۱۳۷۲. بررسی لیمنولوژیکرود خانه زهره . مرکز تحقیقات شیلاتی استان خوزستان . ۷۲ ص .
5- Newell, G. E., & R. C. Newell. 1977. Marine plankton: A practical guide, 5th ed. London: Hutchinson Educational.
6- Vollenweider, R.A. 1974. A Manual on Methods for Measuring Primary Production in Aquatic Environments (2nd Ed.). Blackwell Scientific, Oxford.
7- Clesceri, L.S. Greenberg, A.D. and Eaton, A.D. 1998. Standard methods for the examination of water and wastewater 20th edition, American public health association 1015 fifteenth street NW.Washington, DC 20005, p. 2605.
8- Wetzel, R. G. & G. E. Likens. 1991. Limnological analyses. 2nd edn. Springer, New York.
9- Lewis, W.M. 1979. Zooplankton community analysis: studies on a tropical system. Springer-Verlag, New York, 163 pp.
10- Lawrence, S.G., Malley, D.F., Findlay, W.J., Maciver M.A., and Delbaere, I.L. 1987. Method for estimating dry weight of freshwater planktonic crustaceans from measures of length and shape. Can. J. Fish. Aquat. Sci., 44: 267-274.
11- Reynolds, C.S. 2006. The ecology of phytoplankton. Cambridge University Press. UK. 551p.
12- Polat, S. and Isik, O. 2002. Phytoplankton Distribution, Diversity and Nutrients at the Northeastern Mediterranean Coast of Turkey (Karatas-Adana). Turk. J. Bot. 26, 77-86.
13- Salmaso, N. 2002. Ecological patterns of phytoplankton assemblagein Lake Garda: seasonal, spatial and historical features. Limnology 61(1), 95-115.
14- Ortega-Mayagoitial, E., Rojo, C. and Rodrigo, M.A. 2003. Controlling factors of phytoplankton assemblages in wetlands: an experimental approach. Hydrobiology. 502, 177–186.
15- Kolayli, S. & Shahin, B. 2009. Benthic Algae (Except Bacillariophyta) and Their SeasonalVariations in Karagöl Lake (Borçka, Artvin-Turkey). Turk. J. Bot. 33, 27-32.
16- Naz, M. & Turkman, M., 2005. Phytoplankton Biomass and Species Composition of Lake
17- G.lbaßÝ (Hatay-Turkey). Turk. J. Biol., 29:49-56.
18- بهروزی راد، ب. آبتین، ا. همتی، ت. محمدی، ح. 1388. بررسی زیستگاه تمساح مردابی (Crocodylus palustris) در طول رودخانه سرباز در استان سیستان و بلوچستان به منظور تعیین مطلوبیت زیستگاه، مجله زیست شناسی شیل آمایش، سال اول، شماره 3.
