ارزیابی توان محیطی شهرستان پارس آبادمغان جهت توسعه شهری با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی
الموضوعات :داریوش نامی 1 , ابراهیم فتائی 2 , آرزو نجائی 3 , مژگان زعیم دار 4
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
2 - دانشیار گروه محیط زیست، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.
3 - استادیار گروه محیط زیست، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
4 - - استادیار گروه محیط زیست، واحد تهران شمار، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: سیستم اطلاعات جغرافیایی, مدل تحلیل سلسله مراتبی, توسعه شهری, شهرستان پارس آباد مغان,
ملخص المقالة :
زمینه و هدف: استفاده از سرزمین، بدون در نظر گرفتن تفاوت های اکولوژیک و پتانسیل های محیطی، باعث پیامدهای ناگوار و تخریب محیط زیست می شود که در نهایت، منابع طبیعی را در معرض تهدید قرار داده و محیط را از توسعه پایدار دور می کند. توسعه و گسترش پرشتاب، فقدان برنامه ریزی شهری و ترکیب بندی ناموزون شهرستان پارس آباد مغان نیاز به اعمال مدیریت صحیح در جهت جلوگیری از اثرات منفی ناشی از روند توسعه داشته و معرفی مناطق جدید جهت توسعه شهری ضروری می باشد. هدف این پژوهش، انتخاب جهات مناسب در محدوده شهرستان پارس آباد مغان برای توسعه شهری می باشد. روش بررسی: الگوی مدل مورد استفاده MADM و رویکرد آن تمرکز بر ارزش و روش جبرانی تحلیل سلسله مراتبی(AHP) جهت وزن دهی و تلفیق معیارها در محیط GIS بوده است. توسعه شهری، با استفاده از معیارهای مدل اکولوژی توسعه شهری، روستایی و صنعتی مخدوم و همچنین برخی از معیارهای اقتصادی، اجتماعی، هیدرولوژی و هیدروژئولوژی مانند فاصله از چاه، رودخانه، جاده، فرودگاه، مناطق صنعتی، گسل، شهرها و غیره نیز به این مدل اضافه شد. بحث و نتیجه‌گیری: نتایج حاکی از آن است از مجموع مساحت شهرستان پارس آباد، (2896/ 6238) هکتار به کاربری مناسب، (5083/18146) هکتار به کاربری متوسط و (067/110121) هکتار به کاربری نامناسب توسعه ی شهری اختصاص یافته است. اراضی مناسب و متوسط کاربری توسعه شهری بیشتر در بخش شمالی واقع شده اند که در حال حاضر نیز پراکنش فضایی مراکز جمعیتی پارس آباد در این نواحی است و از مهم ترین دلایل آن می توان به هم جواری با رودخانه ارس، شیب کم و نزدیکی به مناطق مسکونی اشاره کرد.
1- ثنایی نژاد، سید حسین، مقدمه ای بر سیستم اطلاعات جغرافیایی، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، 1376.
2- Mui-how phua, mitsu hiro minwa, (2005), A GIS-based multi-criteria decision making in gapproach to forest conservation planning at a landscape scale: a case stady in the kinabala area, Sabah, Malaysia, journal if landscape and urban planning, valume71, pp 207-222.
3- Gary Higgs, (2006), integrating multi-criteria techniques with GIS in waste facility location to enhance public participation, journal of waste management& research, volume24,
4- حبیبی- ک ، کوهساری- م "تهیه مدل یکپارچه به وسیله تلفیق روش تصمیم گیری چند معیاره (MCDM) با GIS به منظور حل مسایل تصمیم گیری در شهرسازی "- همایش ژئوماتیک سازمان نقشه برداری کشور، 1386.
5- Malchophski,T.,2006,Geographic Information System and Multi Criteria Decision Making Analysis, Translated by Akbar Parhizkar and Ata Ghaffari Gilandeh, Tehran, First Edition, The Compiling and Studing Organization of Universities, Humanitie Books.
6- Rossiter, D. G. 1996. A theorical framework for land evaluation. Geoderama. 72:165-190.
7- پورجعفر، محمد رضا، مهدی منتظرالحجه و احسان رنجبر،1389، ارزیابی توان اکولوژیکی به منظور تعیین محدوده های مناسب توسعه پایدار شهری نمونه موردی: شهر جدید سهند، نخستین همایش توسعه شهری پایدار، تهران.
8- فتائی، ابراهیم، زهرا فیلی و المیرا مصلح، 1389، ارزیابی توان اکولوژیکی شهرستان سراب جهت توسعه شهری. همایش ملی فضای جغرافیایی، رویکرد آمایشی ، مدیریت محیط. دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر.
9- منوری، سیدمسعود. 1388، ارزیابی توان محیط زیست حوضه آبخیز زاخرد برای توسعه شهری با استفاده از GIS، علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره یازدهم، شماره یک، صفحات 208-199.
10- Malczewski, J. 2006. Ordered weighted averaging with fuzzy quantifiers: GIS-based multicriteria evaluation for land-use suitability analysis, International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation. No 4.Vol. 8.
11- سالنامه آماری استان اردبیل،1390.
_||_