ارتقا ارزیابی اثرات توسعه با ماتریس ریاضی (مطالعه موردی: منطقه نمونه گردشگری شاندیز- استان خراسان رضوی)

الموضوعات :

بی‌بی زهرا مظلوم ¹ (دانش‌آموخته کاشناشی‌ارشد رشته محیط‌زیست دانشکده شیلات و محیط‌زیست دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران.)
علیرضا میکائیلی تبریزی ² (دانشیار گروه محیط‌زیست دانشکده شیلات و محیط‌زیست دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران.)
عبدالرسول سلمان ماهینی ³ (دانشیار گروه محیط‌زیست دانشکده شیلات و محیط‌زیست دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران.)

تاريخ الإرسال : 19 الإثنين , شوال, 1434 تاريخ التأكيد : 11 السبت , رجب, 1435 تاريخ الإصدار : 22 الثلاثاء , جمادى الثانية, 1438

الکلمات المفتاحية: ارزیابی اثرات توسعه, ماتریس ریاضی, شهرک گردشگری, شاندیز, استان خراسان رضوی,

ملخص المقالة :

زمینه و هدف: برنامه ریزی و توسعه طرح های گردشگری، بدون توجه به ابعاد محیط زیستی و گستردگی سطح توسعه می تواند پیامدهای غیر قابل بازگشت و جبرانی بر جای گذارد. ارزیابی اثرات محیط زیستی می تواند بسیاری از این پیامدها را قبل از اجرای پروژه پیش بینی و برای آن ها اقدامات اصلاحی و بهسازی ارائه نماید. روش بررسی: روش ماتریس به دلیل سادگی، کارآمدی و جامعیت متداول ترین روش ارزیابی اثرات شناخته شده است. در این راستا، یک روش برای رسیدن به ارزیابی مطلوب اثرات، بهبود ماتریس هاست و ماتریس ریاضی بازدهی و دقت روش ماتریس را افزایش می دهد. یافته ها: ماتریس ریاضی، با معیارهای شدت، وسعت، محدوده ی زمانی، هم بیشی، اثرات تجمعی، اختلاف نظر، جبران و معناداری اثر در ستون ها و عوامل محیط زیستی در ردیف ها طراحی شد. عوامل محیط زیستی در ارتباط با هر یک از فعالیت های پروژه دو به دو مقایسه و با دامنه اعداد 1± تا 9± ارزش گذاری گردید. سپس، با جمع جبری معناداری اثرات، عدد نهایی کل اثرات مشخص و تعداد ارزش های مثبت و منفی با توجه به قرار گرفتن در محدوده اثر معناداری کم تا زیاد تعیین شد. بحث و نتیجه گیری: ماتریس ریاضی با لحاظ کردن آثار سایر پروژه های توسعه در منطقه با معیار تجمعی و معیار هم بیشی، استفاده از نظر کارشناسان و تصمیم گیرندگان با معیار اختلاف نظر و در نظر گرفتن اقدامات کاهشی، اصلاحی و بهسازی اثر با معیار جبران نتایج را به واقعیت نزدیک و منطقی تر می کند.

المصادر:

1-   حسنی، م و مرادی، ح. 1391. بررسی کارایی روشهای سنتی و مدرن در ارزیابی اثرات زیست محیطی. دومین کنفرانس برنامه­ریزی و مدیریت محیط­زیست. تهران.15 صفحه.

2-      قربانی، حمید. 1380. ارزیابی اثرات توسعه بر محیط­زیست. چهارمین همایش ملی بهداشت محیط. 16صفحه.

3-   سرابی، ز. 1389. استفاده از ماتربس­های ریاضی به روش فازی در ارزیابی اثرات توسعه محل­های پیشنهادی دفن زباله استان گلستان و انتخاب بهترین گزینه محل دفن. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت مدرس تهران. 137 صفحه.

4-      بازوبندی، ح و ارفعی، ط. 1385. جغرافیای بخش طرقبه. مشهد. نشر سنبله. 224 صفحه.

5-      سال نامه آماری استانداری خراسان رضوی. 1389.http://www.khorasan.ir

6-      مهندسان مشاور پارسوماش. 1389. گزارش تفصیلی ارزیابی اثرات زیست­محیطی پروژه گردشگری منطقه نمونه گردشگری بین المللی شاندیز.

7-   سلمان ماهینی، ع.ر. 1386. معیارهای سیمای سرزمین و فرسایش­پذیری به عنوان دو دسته نمایه کمی برای ارزیابی اثرات طرح­های توسعه. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان. جلد چهاردهم. شماره یک. 11 صفحه.

8-   خالقی، آ. و مهدی، ع. 1391. بررسی انواع روشهای متداول ارزیابی اثرات زیست محیطی و بررسی کاربردی روش­های مختلف بنا به ماهیت پروژه. دومین کنفرانس برنامه­ریزی و مدیریت محیط­زیست. تهران. 8 صفحه.

9-   یوسفی، م. و حسین­زاده، ز. 1391. ارزیابی اثرات زیست محیطی با استفاده از روش ماتریس ایرانی (مطالعه موردی: خط انتقال گاز بیرجند سربیشه). دومین کنفرانس برنامه­ریزی و مدیریت محیط­زیست. تهران.7 صفحه. http://www.khorasan.ir

10- میرزایی، م. 1390. کاربرد ماتریس ریاضی در ارزیابی اثرات گزینه­های مکانی پیشنهادی کارخانه کمپوست شهرستان گلپایگان. پایان نامه کارشناسی ارشد. 124 صفحه.

11- مظلوم، ب. ز. (1391). بررسی قابلیت تئوری دمستر - شیفر در ارزیابی اثرات توسعه طرح­های گردشگری و طبیعت­گردی. پایان نامه (تحقیق نظری) کارشناسی ارشد. دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان. 160صفحه.

12-  سلمان ماهینی، ع. ر. و مومنی، ا. 1387. درآمدی بر ارتقا روشهای ارزیابی اثرات محیط­زیستی در ایران. کنفرانس ملی ارزیابی اثرات توسعه.

13-  مظلوم، ب.ز. ؛ میکاییلی تبریزی، ع.ر. ؛ سلمان ماهینی، ع.ر. 1393. ارتقای ارزیابی آثار توسعه با تئوری دمستر- شیفر (مطالعه موردی: شهرستان بینالود- خراسان رضوی). فصلنامه محیط‌شناسی، دوره40، شماره 3، پاییز 1393. صفحه 630-621.

14-  Bojorquez-Tapia, L. A., Ezcurra, E. and Garcı´a. O. 1998. Appraisal of environmental impacts and mitigation measures through mathematical matrices. Journal of Environmental Management. 53: 91-99 pp

15- جعفری، ع. و حبیب­پور، ع. ا. 1387. ارزیابی اثرات توسعه شهرهای جدید بر محیط­زیست (مطالعه موردی: شهر جدید پردیس تهران). فصلنامه مدیریت شهری. شماره21. صفحه 45 – 58.