ارتقا ارزیابی اثرات توسعه با ماتریس ریاضی (مطالعه موردی: منطقه نمونه گردشگری شاندیز- استان خراسان رضوی)
الموضوعات :بی‌بی زهرا مظلوم 1 , علیرضا میکائیلی تبریزی 2 , عبدالرسول سلمان ماهینی 3
1 - دانش‌آموخته کاشناشی‌ارشد رشته محیطزیست دانشکده شیلات و محیطزیست دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران.
2 - دانشیار گروه محیطزیست دانشکده شیلات و محیطزیست دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران.
3 - دانشیار گروه محیطزیست دانشکده شیلات و محیطزیست دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران.
الکلمات المفتاحية: ارزیابی اثرات توسعه, ماتریس ریاضی, شهرک گردشگری, شاندیز, استان خراسان رضوی,
ملخص المقالة :
زمینه و هدف: برنامه ریزی و توسعه طرح های گردشگری، بدون توجه به ابعاد محیط زیستی و گستردگی سطح توسعه می تواند پیامدهای غیر قابل بازگشت و جبرانی بر جای گذارد. ارزیابی اثرات محیط زیستی می تواند بسیاری از این پیامدها را قبل از اجرای پروژه پیش بینی و برای آن ها اقدامات اصلاحی و بهسازی ارائه نماید. روش بررسی: روش ماتریس به دلیل سادگی، کارآمدی و جامعیت متداول ترین روش ارزیابی اثرات شناخته شده است. در این راستا، یک روش برای رسیدن به ارزیابی مطلوب اثرات، بهبود ماتریس هاست و ماتریس ریاضی بازدهی و دقت روش ماتریس را افزایش می دهد. یافته ها: ماتریس ریاضی، با معیارهای شدت، وسعت، محدوده ی زمانی، هم بیشی، اثرات تجمعی، اختلاف نظر، جبران و معناداری اثر در ستون ها و عوامل محیط زیستی در ردیف ها طراحی شد. عوامل محیط زیستی در ارتباط با هر یک از فعالیت های پروژه دو به دو مقایسه و با دامنه اعداد 1± تا 9± ارزش گذاری گردید. سپس، با جمع جبری معناداری اثرات، عدد نهایی کل اثرات مشخص و تعداد ارزش های مثبت و منفی با توجه به قرار گرفتن در محدوده اثر معناداری کم تا زیاد تعیین شد. بحث و نتیجه گیری: ماتریس ریاضی با لحاظ کردن آثار سایر پروژه های توسعه در منطقه با معیار تجمعی و معیار هم بیشی، استفاده از نظر کارشناسان و تصمیم گیرندگان با معیار اختلاف نظر و در نظر گرفتن اقدامات کاهشی، اصلاحی و بهسازی اثر با معیار جبران نتایج را به واقعیت نزدیک و منطقی تر می کند.
1- حسنی، م و مرادی، ح. 1391. بررسی کارایی روشهای سنتی و مدرن در ارزیابی اثرات زیست محیطی. دومین کنفرانس برنامهریزی و مدیریت محیطزیست. تهران.15 صفحه.
2- قربانی، حمید. 1380. ارزیابی اثرات توسعه بر محیطزیست. چهارمین همایش ملی بهداشت محیط. 16صفحه.
3- سرابی، ز. 1389. استفاده از ماتربسهای ریاضی به روش فازی در ارزیابی اثرات توسعه محلهای پیشنهادی دفن زباله استان گلستان و انتخاب بهترین گزینه محل دفن. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت مدرس تهران. 137 صفحه.
4- بازوبندی، ح و ارفعی، ط. 1385. جغرافیای بخش طرقبه. مشهد. نشر سنبله. 224 صفحه.
5- سال نامه آماری استانداری خراسان رضوی. 1389.http://www.khorasan.ir
6- مهندسان مشاور پارسوماش. 1389. گزارش تفصیلی ارزیابی اثرات زیستمحیطی پروژه گردشگری منطقه نمونه گردشگری بین المللی شاندیز.
7- سلمان ماهینی، ع.ر. 1386. معیارهای سیمای سرزمین و فرسایشپذیری به عنوان دو دسته نمایه کمی برای ارزیابی اثرات طرحهای توسعه. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان. جلد چهاردهم. شماره یک. 11 صفحه.
8- خالقی، آ. و مهدی، ع. 1391. بررسی انواع روشهای متداول ارزیابی اثرات زیست محیطی و بررسی کاربردی روشهای مختلف بنا به ماهیت پروژه. دومین کنفرانس برنامهریزی و مدیریت محیطزیست. تهران. 8 صفحه.
9- یوسفی، م. و حسینزاده، ز. 1391. ارزیابی اثرات زیست محیطی با استفاده از روش ماتریس ایرانی (مطالعه موردی: خط انتقال گاز بیرجند سربیشه). دومین کنفرانس برنامهریزی و مدیریت محیطزیست. تهران.7 صفحه. http://www.khorasan.ir
10- میرزایی، م. 1390. کاربرد ماتریس ریاضی در ارزیابی اثرات گزینههای مکانی پیشنهادی کارخانه کمپوست شهرستان گلپایگان. پایان نامه کارشناسی ارشد. 124 صفحه.
11- مظلوم، ب. ز. (1391). بررسی قابلیت تئوری دمستر - شیفر در ارزیابی اثرات توسعه طرحهای گردشگری و طبیعتگردی. پایان نامه (تحقیق نظری) کارشناسی ارشد. دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان. 160صفحه.
12- سلمان ماهینی، ع. ر. و مومنی، ا. 1387. درآمدی بر ارتقا روشهای ارزیابی اثرات محیطزیستی در ایران. کنفرانس ملی ارزیابی اثرات توسعه.
13- مظلوم، ب.ز. ؛ میکاییلی تبریزی، ع.ر. ؛ سلمان ماهینی، ع.ر. 1393. ارتقای ارزیابی آثار توسعه با تئوری دمستر- شیفر (مطالعه موردی: شهرستان بینالود- خراسان رضوی). فصلنامه محیط‌شناسی، دوره40، شماره 3، پاییز 1393. صفحه 630-621.
14- Bojorquez-Tapia, L. A., Ezcurra, E. and Garcı´a. O. 1998. Appraisal of environmental impacts and mitigation measures through mathematical matrices. Journal of Environmental Management. 53: 91-99 pp
15- جعفری، ع. و حبیبپور، ع. ا. 1387. ارزیابی اثرات توسعه شهرهای جدید بر محیطزیست (مطالعه موردی: شهر جدید پردیس تهران). فصلنامه مدیریت شهری. شماره21. صفحه 45 – 58.
