" بررسی اثربخشیIPM/FFS بر ابعاد زیست‌محیطی واقتصادی" جوامع روستایی مطالعه موردی (شهرستان فریدونکنار استان مازندران)
الموضوعات :مریم هاشمی 1 , اکرم الملوک لاهیجانیان 2
1 - دانش آموخته کارشناسی ارشد مدیریت محیط‌زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست ،واحد علوم و تحقیقات ، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشیار دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
الکلمات المفتاحية: شیوه کشاورز به کشاورز, مدیریت تلفیقی آفات, مدرسه در مزرعه, کودشیمیایی, بلاست,
ملخص المقالة :
چکیده زمینه و هدف: این پژوهش به بررسی و ارزیابی دستاوردهای شالیکاران در پی اجرای IPM/FFSدر کشت‌بوم های زراعی برنج بر ابعاد اقتصادی و زیست‌محیطی جوامع‌روستایی تحت پوشش پروژه توانمندسازی شالیکاران شهرستان فریدونکنار استان مازندران و اهمیت توسعه شیوه کشاورز به کشاورز در مدیریت تولید محصول سالم می‌پردازد. روش بررسی: در این بررسی به طور تصادفی برروی 80 نفر از شالیکاران 4 روستای سوته، فرم، حیدرکلا و رودبست از شهرستان فریدونکنار انتخاب شدند، به سه گروه از کشاورزان اجراکنندهFFS/ IPM(گروه اول)، کشاورزان تحت‌تاثیر (گروه‌دوم) و کشاورزان بدون‌اطلاع از این طرح (گروه‌سوم)، تقسیم شدند. فرضیه تحقیق بررسی رابطه معنی‌دار بین اجرای طرح IPM/FFS در روستا و شاخص های زیست‌محیطی و اقتصادی بوده است. بر این اساس، روش توصیفی، قیاسی و همبستگی انتخاب گردید و برای آزمون فرضیه ها از شاخص های مرکزی و ضریب همبستگی پیرسون، کای‌اسکوئر و کروس‌کالوالیس استفاده شد. یافته‌ها: نتایج حاکی از آن است که همبستگی معنی‌داری بین اجرای طرح و کاهش مصرف سموم در هرسه گروه مطالعاتی وجود دارد به طوریکه میزان دفعات سمپاشی افراد در هر سه گروه نسبت به سال های پیشتر به میزان 45% ، کاهش یافته است. آمار نشان می‌دهد در سال87 ، در گروه اول و دوم 11 نفر به طور کامل سمپاشی نکرده‌اند. البته این اقدام در گروه اول کاملا اصولی و در گروه دوم غیراصولی انجام‌گرفته است که میتوان تفاوت عمل را در جداول آماری مشاهده کرد.اکثریت افراد در گروه سوم و دوم دو مرتبه سمپاشی کردند، به طوری که 50% افرادی که به صورت مشارکت کامل (7-6 سال) در طرح حضور دارند فقط یکبار اقدام به سمپاشی کرده‌اند و میزان مصرف را تا 80% تقلیل داده‌اند. این درحالی‌است که همین افراد در هر سه گروه در مصاحباتشان ذکرکردند در دو و سه سال قبل بیش از 3 مرتبه سمپاشی کرده‌اند و این میزان گاهی تا 7 مرتبه نیز می‌رسیده است و فقط 1 نفر از افراد گروه سوم بیش از سه مرتبه سمپاشی کرده‌است و بر این اساس در هر سه گروه از نظر کاهش هزینه‌های خرید سموم و دستمزد کارگران سمپاش تا 70% (میزان 100 هزار تومان در هر هکتار) صرفه‌جویی شده‌است. همان طور که در آرژانتین و برزیل تحقیق مشابهی نشان داده که با اجرای طرح 2/1 میلیون دلار صرفه‌جویی در هزینه‌های کشت سویا و پنبه شده است (9). بحث و نتیجه‌گیری: نتایج این بررسی نشان می‌دهد، که بین اجرای طرحIPM/FFSو ارتقا آگاهی های علمی و فنی کشاورزان، کاهش مشکلات مهم گذشته، رعایت بهداشت فردی و زیست‌محیطی، کاهش مصرف سموم شیمیایی، کاهش هزینه‌ها، افزایش درآمد و تولید شالیکاران و کاهش بیماری بلاست همبستگی معنی‌داری وجود دارد. در حالی که همبستگی معنی‌دار بین اجرای طرح و اشتغال‌زایی، کاهش مصرف کود شیمیایی ، تهیه و استفاده از کودهای طبیعی وجود ندارد.
1- حیدری ،ح. ،"تجارب پروژه توانمندسازی شالیکاران در مدیریت کشت‌بومهای برنج استان مازندران "، 1385نشر برگ زیتون.
2- رضوانی ،ع- ایزدیار، م- فقیه ،ا. ،"راهنمای آفات،بیماریها و علف‌های‌هرز برنج".1384 تهران،دفتر خدمات و تکنولوژی آموزشی (نشر آموزش کشاورزی).
3- حیدری ، حسین ، "راهنمای تسهیلگران برای اجرای مدرسه در مزرعه سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) "،1385، ،جلد اول ، نشر برگ زیتون.
4- هلموت. ف ، پیکال‌دیوید، ب. ترجمه ؛ رادنیا.حسین "آن سوی بهار خاموش" مدیریت تلفیقی آفات و ایمنی از مواد شیمیایی، 1379 ،سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، معاونت آموزش و تجهیز نیروی انسانی، نشر آموزش کشاورز .
5- Feder, G., Murgai, R., & Quizon, J. B. (2004). The acquisition and diffusion of knowledge: the case of pest management training in farmer field schools,Indonesia. Journal of Agricultural Economics,Vol 55.
6- Kenmore, P. (1996). Integrated pest management in rice.In G. Persley (Ed.), Biotechnology and integrated pest management. Wallingford, UK: CABI.
7- Plingali, pal. (1995).Impact of pesticide on farmer health and The Rice environment
8- http: // www .community ipm .org /concepts/ipmdev.html
9- http://www.elsevier.com/locate/worlddev. Tripp, R., Wijeratne, M., & Piyadasa, V. H. (2005).What should we expect from farmer field schools? A Sri Lanka case study. World Development, Vol 33.
_||_
