کاربرد روش سیمپلکس و مفهوم جبران در ارزیابی اثرات توسعه مشارکتی (مطالعه موردی: گزینه‌های کارخانجات کمپوست و دفن زباله استان گلستان)

الموضوعات :

سمانه دزیانی ¹ , عبدالرسول سلمان‌ماهینی ²

1 - دانش آموخته کارشناسی ارشد محیط زیست، گرگان، ایران.
2 - دانشیار گروه محیط‌زیست. دانشکده شیلات و محیط زیست. دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، گرگان، ایران.

تاريخ الإرسال : 06 الإثنين , صفر, 1435 تاريخ التأكيد : 08 الأربعاء , رجب, 1435 تاريخ الإصدار : 22 الثلاثاء , جمادى الثانية, 1438

الکلمات المفتاحية: ارزیابی اثرات محیط‌زیستی, جبران, برنامه‌ریزی خطی, بهینه‌سازی,

ملخص المقالة :

زمینه و هدف: انجام مطالعات ارزیابی اثرات محیط‌زیستی، از جمله روش‌های مطلوب در جهت دستیابی به اهداف توسعه پایدار است. در واقع اگر تصمیم به اجازه دادن به اجرای توسعه باشد، فرایند ارزیابی برای تعیین محدودیت‌ها و روش‌های جبران و جلوگیری از اثرات منفی و به حداقل رساندن مخاطرات محیط‌زیستی به‌کار گرفته می‌شود. در تحقیق حاضر، جهت انتخاب مکان احداث کارخانه کمپوست و دفن پسماند در استان گلستان، پنج منطقه پیشنهاد و ارزیابی اثرات انجام یافته است. روش بررسی: در این پژوهش ضمن تشریح روشی ریاضی مبتنی بر برنامه‌ریزی خطی، با استفاده از داده‌های مبتنی بر نقشه‌های مکانی به اولویت‌بندی مناطق پیشنهادی و انتخاب گزینه نهایی پرداخته شده و با در نظر گرفتن جبران اثرات، مقادیر مهم‌ترین متغیرهای تصمیم به نحوی که حداقل آلودگی را در پی داشته باشد، تعیین شده است. یافته‌ها: نتایج نشان می‌دهد که با استفاده از برنامه‌ریزی خطی، در منطقه شرقی گزینه یک با اختلاف بسیار اندک از سایرین، گزینه ارجح و در قسمت غربی، گزینه پنج با مقدار تابع هدف کم‌تر انتخاب گردید. مؤثرترین پارامترها در مورد گزینه‌های یک تا چهار، آلودگی آب‌های زیرزمینی و در مورد منطقه پنج، کاهش زمین‌های با ارزش تعیین گردید. چرا که در مورد گزینه پنج، با توجه به انواع جبران، هزینه و زمان در نظر گرفته شده، تأثیری که بر منطقه شکار ممنوع مجاور گذاشته می‌شود مهم‌تر از آلودگی آب‌های زیرزمینی می‌باشد. بحث و نتیجه‌گیری: بررسی سطوح جبران حداقل و حداکثر نشان می‌دهد که افزایش جبران اثرات، میزان کلی آلودگی‌های محیط را کاهش می‌دهد و بالعکس. تحلیل حساسیت، درستی نتایج این روش را تأیید می‌نماید.

المصادر:

1-      شپارد، ریچاردز ب. 2005. «ارزیابی اثرات توسعه با منطق فازی». ترجمه عبدالرسول سلمان ماهینی. انتشارات مهر مهدیس. 1390. تهران. 268 ص.

2-      مهرگان، محمد رضا. «پژوهش عملیاتی: برنامه ریزی خطی و کاربردهای آن». چاپ شانزدهم. نشر سالکان. 1381. تهران. 534 ص.

3-      Guerra, Guido and Lewis John, 2002. Spatial Optimization and GIS Locating an Optimal Habitat for Wildlife Reintroduction. McGill University. 3 p.

4-      صنیعی منفرد، محمد علی. «مباحثی در تحقیق در عملیات پیشرفته با نگرش کاربردی». چاپ اول. انتشارات دانشگاه الزهرا (س). 1380. تهران. 628 ص.

5-   هیلیر، ف. س. و لیبرمن، ج. ج. 1980. «تحقیق در عملیات- جلد اول: برنامه ریزی خطی». ترجمه محمد مدرس و اردوان آصف وزیری. چاپ پنجم. نشر تندر. 1371. تهران. 420 ص.

6-      Vatalis, Konstantinos I. and Manoliadis, Odysseus G., 2002. A two-level multicriteria DSS for landfill site selection using GIS: Case study in Western Macedonia, Greece. Journal of Geographic Information and Decision Analysis. Vo. 6, No. 1, pp. 49–56.

7-      Kantos, Themistoklis D.; Komilis, Dimitrios P. and Halvadakis, Constantinos P., 2005. Siting MSW landfills with a spatial multiple criteria analysis methodology. Journal of Environmental Engineering. Vo. 122, No. 10, pp. 902–908.

8-   لطفی حیدر، یوسف‌علی زیاری و بابک صادقی. «بررسی مکان یابی دفع پسماندها با روش برنامه‌ریزی خطی در محیط GIS، مطالعه موردی: نواحی از استان خراسان رضوی». فصلنامه علمی- پژوهشی جغرافیایی سرزمین. 1389. سال هفتم. شماره 26. ص‌ص 118-103.

9-      Momeni, Iman; Abdolrasoul Salmanmahini and Sahebeh Karimi, 2011. An Introduction to Improvement of Environmental Impact Assessment Methods in Iran. Journal of World Applied Sciences. Vo. 12, No. 9, pp. 1536-1543.

10-  «سالنامة آماری استان گلستان». اداره کل آمار و اطلاعات معاونت برنامه‌ریزی استان گلستان. 1388. 728 ص.

11-  احمدی، محمد باقر. «تحقیق در عملیات 1؛ برنامه‌ریزی خطی». چاپ اول. مرکز نشر دانشگاه شیراز. شیراز. 1388. 400 ص.

12- مؤسسه بازیافت و دفن بهداشتی مواد زاید استان گلستان. «گزارش ارزیابی اثرات محل‌های دفن بهداشتی مواد زاید جامد و کارخانجات کمپوست استان گلستان». مشاور: مؤسسه آموزش عالی علمی- کاربردی محیط‌زیست وابسته به سازمان حفاظت محیط‌زیست. 1384. 255 ص.

13- سرابی، زهرا. «استفاده از ماتریس ریاضی به روش فازی در ارزیابی اثرات توسعه محل‌های پیشنهادی دفن زباله استان گلستان و انتخاب بهتربن گزینه محل دفن». پایان نامه کارشناسی ارشد. اساتید راهنما: اکبر نجفی، عبدالرسول سلمان‌ماهینی. دانشگاه تربیت مدرس. دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی. گروه محیط زیست. 1389. 111 ص.