تحلیلی بر آسیب‌شناسی طراحی فضاهای سبز عمومی در مناطق شهری (مطالعه موردی: پارک ارم شهر سبزوار)
الموضوعات :سید هادی حسینی 1 , غزاله رفیعی 2 , سید حمید جوادیان 3
1 - مسوول مکاتبات): استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی طراحی محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران.
3 - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری و کارشناس مرکز پژوهشی جغرافیایی و اجتماعی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران.
الکلمات المفتاحية: آسیب شناسی, طراحی, فضای سبز عمومی, سبزوار, پارک ارم,
ملخص المقالة :
زمینه و هدف: در شهرهای امروزی فضاهای سبز عمومی و به خصوص پارک های شهری تنها مفر وپناهگاه های هستند که زندگی شهرنشینان را تلطیف بخشیده و از مشکلات عصر ماشینی می کاهند . پارک های شهری به واسطه کارکردهای متنوع شان اعم از اکولوژیکی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و روانی نقش مهمی در کیفیت بخشی به زندگی شهروندان دارند. از جمله عوامل تاثیرگذار بر افزایش کارایی پارک ها در ابعاد مختلف، فرایند برنامه ریزی و به خصوص کیفیت طراحی آن ها می باشد. بر این اساس، هدف اصلی پژوهش حاضر، آسیب شناسی کیفیت برنامه ریزی و طراحی پارک های شهری است. روش بررسی: محدوده مورد مطالعه، پارک ارم در شهر سبزوار می باشد. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی است و جهت گردآوری داده های مورد نیاز، علاوه بر مرور مبانی نظری و پیشینه موضوع، از داده های حاصل از بررسی های پیمایشی(مشاهده مستقیم و تصویربرداری از سایت مورد مطالعه) استفاده گردید. یافته ها: یافته های تحقیق گویای آن است که پارک ارم در بخش های مختلف چون طراحی ورودی ها ، خوانایی و هویتمندی، الگوی کاشت درختان و پوشش گیاهی، فضای پارکینگ، مصالح مورد استفاده برای کف سازی، نیازهای گروه های خاص اجتماعی مانند زنان، کودکان و معلولان، طراحی فضاهای تفریحی و ورزشی و ضرورت امکان نظارت اجتماعی بر فضای پارک مورد توجه قرار نگرفته است و کیفیت طراحی در این بخش ها نامطلوب می باشد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج تحقیق، پیشنهاد می گردد علاوه بر درنظر گرفتن توزیع مکانی ـ فضایی مطلوب فضاهای سبز عمومی و پارک های شهری، اهتمام بیشتری در مورد کیفیت طراحی آن ها در ابعاد مختلف نیز منظور گردد
1- Munier, Nolberto (2006), Hand Book on Urban Sustainability, Springer, the Netherlands.
2- Fargkou, Maria Christina(2009), Evaluation of Urban sustainability through a metabilic perspective, Ph.D. Thesis, Environmental Sciences, Universitat Autonoma de Barcelona.
3- Harper, E. M. and Graedel, T. E. (2004), Industrial ecology: a teenager’s progress. Technology in Society 26: 433-445
4- بهرام سلطانی، کامبیز، 1371، مجموعه مباحث و روش های شهرسازی: محیط زیست، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران وزارت مسکن و شهرسازی، تهران.
5- شکویی، حسین، 1385، جغرافیای شهری، انتشارات دانشگاه تبریز، چاپ اول.
6- Shi, Long (2002), Suitability Analysis and Decision Making Using GIS, Spatial Modeling.
7- ﺻﺎﻟﺤﻲﻓﺮد، محمد و دیگران، 1389، ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺑﺮ اﺑﻌﺎد اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻓﻀﺎﻫﺎی ﺳﺒﺰ ﺷﻬﺮی ﺑﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﺪﮔﺎه ﺷﻬﺮوﻧﺪان، ﻓﻀﺎی ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ، شماره 29.
8- حاتمی نژاد، حسین و عمران زاده، بهزاد، 1389، بررسی، ارزیابی و پیشنهاد سرانه فضای سبز شهری: نمونه مورد کلان شهر مشهد، فصل نامه جغرافیا، سال هشتم، شماره 25، صص 67-85.
9- دهخدا، علی اکبر، 1377، لغت نامه دهخدا- جلد4، انتشارات دانشگاه تهران.
10- ﺣﻜﻤﺘﻲ، جمشید، 1386، ﻣﻬﻨﺪﺳﻲﻓﻀﺎیﺳﺒﺰ، انتشارات سپهر، تهران.
11- مهندسین مشاور رویان، 1389، ضوابط طراحی فضاهای سبز شهری، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، شماره 203.
12- مهندسین مشاور آمایش محیط، 1372، اﺻﻮل و ﺿﻮاﺑﻂ ﻃﺮاﺣﯽ ﭘﺎرکﻫﺎی ﺷﻬﺮی، ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﺎرکﻫﺎ و ﻓﻀﺎی ﺳﺒﺰ ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان.
13- ربانی، رسول و دیگران، 1390، ﺗﺒﻴﻴﻦﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺧﺘﻲﻛﺎرﻛﺮدﭘﺎرکﻫﺎیﺷﻬﺮی (ﻣﻄﺎﻟﻌﻪﻣﻮردیﭘﺎرکﻫﺎیﺷﻬﺮاﺻﻔﻬﺎن)، مجله مطالعات وﭘﮋوﻫﺶﻫﺎیﺷﻬﺮی وﻣﻨﻄﻘﻪای،شماره 10، صص 111-134.
14- ﺳﻌﻴﺪﻧﻴﺎ، احمد، 1389، کتاب سبز شهرداری (ﻓﻀﺎیﺳﺒﺰﺷﻬﺮی)، سازمان شهرداری های کشور، تهران.
15- محمدی، جواد، 1381، تحلیل پراکندگی فضایی و مکان یابی فضای سبز شهری در منطقة ۲ شهرتبریز، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی.
16- ﺑﺎﺑﺎﭘﻮر، هومن، 1387، بررﺳﻲ راهﻫﺎی ﻧﮕﻪ داﺷﺖ و ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺑـﺎغﻫـﺎ و ﻓـﻀﺎﻫﺎی ﺳـﺒﺰ ﺷـﻬﺮی، ﻣﺠﻠـﻪ ﺷﻬﺮداریﻫﺎ، شماره 5.
17- Roseland, M (Ed) (1997) Eco-city Dimensions: Healthy Communities, Healthy Planet. New Society Publishers, Gabriola Island, BC.
18- Wong, T., B.,Yuen (2011), Eco-City Planning, Springer, Singapore, pp .50- 151
19-عباس زاده، غلامرضا و دیگران،1390، اتحادیه شهرها، شهرهای قابل سکونت، فواید برنامه ریزی محیط زیست شهری، انتشارات صحاف.
20- رزاقیان، فرزانه ودیگران، 1391، تحلیل اکولوژیکی پارک های شهری (مطالعه موردی: مشهد)، محیط شناسی، سال سی و هشتم، شماره 4، صص 155-168.
21- کریم پور، سعید، 1386، اکوپارک ها راهکاری جهت مدیریت منابع طبیعی، مجموعة مقالات دومین همایش ملی کشاورزی بوم شناختی ایران، گرگان.
22- ﻣﺠﻨﻮﻧﻴﺎن، هنریک، 1374، ﻣﺒﺎﺣﺜﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﭘﺎرکﻫﺎ، ﻓﻀﺎی ﺳﺒﺰ و ﺗﻔﺮﺟﮕﺎهﻫﺎ، انتشارات ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﺎرکﻫﺎ و ﻓﻀﺎیﺳﺒﺰ، تهران.
23- مهندسین مشاور عمران سرزمین، 1380، ﺿﻮاﺑﻂ ﻃﺮاﺣﻲ فضای سبز ﺷﻬﺮی، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، مرکز مدارک علمی و انتشارات، تهران.
24- روحانی، غزاله، 1371، طراحی باغ و احداث فضای سبز، فرهنگ جامع، تهران.
25- ادیبی سعدی نژاد، فاطمه، عظیمی، آزاده 1390، تبیین امنیت در محیط شهری بر مبنای پارامترهای کالبدی و طراحی (مورد شهر بابلسر)، فصل نامه آمایش محیط، شماره 15.
26- عابدی، سپیده، 1389، پارک شهری، فرصت مدنی یاتهدیدجامعه؟، ماه نامه منظر، شماره10.
27- قاسمی، موسی، 1391، مبلمان درمنظر شهری، ماه نامه اطلاع رسانی آموزشی، پژوهشی شهر و منظر، شماره23.
28- گیبونز، جوانا و برنارد اوبرهولستر، 1380، طراحی منظر در خیابان های شهری، سازمان پارک ها و فضای سبز شهر تهران،
29- کیامیری، مهدی، 1390، ارائه خدمات به جانبازان و معلولان درمبلمان شهری، فصل نامه سازمان نظام مهندسی ساختمان، شماره 3.
30- ﺗﻘــــﻮاﻳﻲ، مسعود، ﻣــﺮادی، گلشن و ﺻــﻔﺮآﺑﺎدی، اعظم، 1389، ﺑﺮرﺳﻲ و ارزﻳﺎﺑﻲ وﺿﻌﻴﺖ ﭘﺎرکﻫﺎی ﺷﻬﺮ اﺻﻔﻬﺎن ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ و ﺿﻮاﺑﻂ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮای دﺳﺘﺮﺳﻲﻣﻌﻠﻮﻻن وﺟﺎﻧﺒﺎزان، ﻣﺠﻠﻪ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰی ﻣﺤﻴﻄﻲ، شماره 2، صص 47-64.
31- ﻛﺎﻣﻞﻧﻴﺎ، حامد و حقیر، سعید، 1388، اﻟﮕﻮﻫﺎی ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﻀﺎی ﺳﺒﺰ در ﺷﻬﺮ دوﺳﺘﺪارﻛﻮدک (ﻧﻤﻮﻧﻪﻣﻮردی : ﺷﻬﺮدوﺳﺘﺪارﻛﻮدک ﺑﻢ)، باغ نظر، سال ششم، ﺷﻤﺎره 12، صص 77-88.
32- پورجعفر، محمدرضا و دیگران، 1389، بررسی تحلیلی چگونگی بر انگیزش آفرینش گری کودکان در طراحی فضاها و محوطه های شهری با تاکید بر خلاقیت و طراحی کالبدی فضاهای بازی کودکان، دو فصل نامه مدیریت شهری، شماره 25.
33- سعیدنیا، احمد، 1383، کتاب سبز شهرداری: طراحی فضاها و مبلمان شهری، سازمان شهرداریهای کشور، تهران.
