مطالعه تطبیقی چهار نمایه خشکسالی در استان همدان
الموضوعات :آزاده کاظمی 1 , علی اکبر سبزی پرور 2 , شوکا فصل بهار 3
1 - کارشناس ارشد رشته آبیاری، دانشگاه بوعلی سینا، دانشکده کشاورزی
2 - دانشیار، دانشگاه بوعلی سینا، دانشکده کشاورزی.
3 - کارشناس ارشد آلودگی های محیط زیست، دانشکده محیط زیست و انرژی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران.
الکلمات المفتاحية: خشکسالی هواشناسی, نمایه های خشکسالی, تحلیل خوشه ای, اقلیم سرد نیمه خشک,
ملخص المقالة :
این مطالعه با هدف مقایسه چند بعدی چهار نمایه خشکسالی هواشناسی و با استفاده از آمار بارندگی یک دوره آبی 35 ساله (1346-1345) تا (1380-1379) در 22 ایستگاه استان همدان انجام شده است. نمایههای خشکسالی مورد بررسی عبارتند از: نمایه درصد نرمال بارندگی (PNPI); نمایه معیار استاندارد Z (ZI); نمایه ناهنجاری بارش (RAI); نمایه بارش استاندارد شده (SPI). پس از محاسبه نمایه های خشکسالی فوق در مقیاس زمانی مورد نظر، نتایج براساس معیارهای شباهت توالی سال های خشک، نرمال و تر با استفاده از روش تحلیل خوشه ای (Cluster analysis)، و همبستگی آماری بین نمایه ها، دسته بندی و مورد ارزیابی قرار گرفتند. بررسی ها از دیدگاه تحلیل خوشه ای نشان داد که سنجههای RAI و Z از نظر آماری مشابه بوده و در ارزیابیهای خشکسالی نیز در شرایط اقلیمی سرد نیمه خشک استان همدان به نتایج نسبتاً مشابهی ختم می شوند. در ارزیابی روابط همبستگی نیز، نمایههای زوج شده PNPI-Z، PNPI-RAI و Z- RAI در اغلب ایستگاههای استان در سطح اطمینان مطلوبی) 5 0/0 (p< رابطه همبستگی بالا )95% (R2> با یکدیگر از خود نشان دادند، ولی در تحلیل خوشه ای فقط نمایه های RAIو Z در یک گروه قرار گرفتند. محاسبات نشان داد که نتایج معیارهای RAI و Z از لحاظ توصیف وضعیت خشکسالی بسیار به هم نزدیک می باشند. بر این اساس، معیارهای ناهنجاری بارش (RAI) و Z به ترتیب به عنوان بهترین سنجهها جهت ارزیابی خشکسالی هواشناسی در شرایط اقلیمی سرد نیمه خشک شناخته شدند. نتایج حاصل از معیارهای منتخب نشان داد که در سال های 47-46، 56-55، 63-62، 68-67، 70-69، 76-75 و 78-77 خشکسالیهای شدید در اغلب نقاط استان اتفاق افتاده است.
