بررسی روشنه‌های تجدید حیات طبیعی حاصل از خشکه‌دارها در یک راشستان دخالت نشده (مطالعۀ موردی: سری جمند- گلبند)

الموضوعات :

محمدرضا پورمجیدیان ¹ (دانشیار گروه جنگلداری دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری)
قوام الدّین زاهدی امیری ² (استاد گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران)
حمید جلیلوند ³ (دانشیار گروه جنگلداری دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری)
مهدی میردار هریجانی ⁴ (دانش آموختۀ کارشناسی ارشد رشتۀ جنگلداری دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری *(مسئول مکاتبات))

تاريخ الإرسال : 20 الإثنين , صفر, 1435 تاريخ التأكيد : 26 الأحد , رجب, 1435 تاريخ الإصدار : 05 الإثنين , رمضان, 1436

الکلمات المفتاحية: روشنه‌های تاج‌پوشش, خشکه‌دار, درجه پوسیدگی, زادآوری‌ طبیعی,

ملخص المقالة :

زمینه و هدف: خشکه دارها سبب ایجاد روشنه های طبیعی در داخل توده جنگل می شوند و برای تنوع زیستی در جنگل بسیار ضروری هستند، بنابراین در اغلب بررسی ها و دخالت های جنگل شناسی بر حفظ و نگهداری از آن ها تأکید شده است. روش بررسی: در این مطالعه با پیمایش صددرصد سطح عرصه 47 هکتاری راشستان دخالت نشده در جنگل ویسر نوشهر، از سطح روشنه های تاج پوشش حاصل از خشکه دارهای سرپای موجود در آن از لحاظ کمی و کیفی نمونه برداری شد. مجموعاً 14 خشکه دار سرپا در سطح روشنه های موجود شناسایی شدند که بیشترین تعداد مورد بررسی مربوط به گونه راش بود.در این تحقیق، میزان پوسیدگی خشکه دارها در چهار کلاسه صورت پذیرفت. یافته ها: نتایج نشان داد با توجه به شیب ملایم منطقه مورد مطالعه اغلب خشکه دارها از قطر و ارتفاع قابل توجهی برخوردارند و می تواند نشان دهنده این موضوع باشد که، اغلب درختان خشک شده دیرزیستی کامل داشته اند. همچنین گذشت زمان که با افزایش درجه پوسیدگی خشکه دارها همراه است موجب کاهش اندازه سطح روشنه می شود. بر اساس نتایج بدست آمده، ارتباط درجه پوسیدگی خشکه دار با فراوانی زادآوری در هکتار در سطح 5% معنی دار می باشد. بحث و نتیجه گیری: نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که بیشترین میزان استقرار نهال ها در سطح روشنه خشکه دارهای با درجه پوسیدگی پیشرفته تا کامل می باشد و ارتباط بین اندازه سطح روشنه با فراوانی زادآوری استقرار یافته در سطح 5% اختلاف معنی داری ندارد.

المصادر:

1. Norden, B., Gotmark. F., Ttonnberg, M., Ryberg, M., 2004. Dead wood in Semi-Natural temperate broadleaved woodland: contribution of coarse and fine dead wood, attached dead wood and stumps, Forest Ecology and Management, Vol. 194, pp. 235-248.


2. Mormman. C.E., Russell, K.R., Sabin, G.R., 1999. Snag dynamic and cavity occurrencein the South Carolinapiedmont, Forest Ecology and Management, Vol. 118, pp. 37-48.


3. مروی مهاجر، محمد رضا، «جنگلشناسی و پرورش جنگل»، انتشارات دانشگاه تهران، 1384. ص 387.


4. Christensen, M., Hahn. K., Mountford. E.P., Odor. P., Standovar. T., Rozenbergar. D., Diaci. J., Wijdeven. S., Meyer. P., Winter S., Verska, T., 2005. Dead wood in European beech (Fagus sylvatica) forest reserves, Forest Ecology and Management, Vol. 210, pp. 267-282.


5. Yan, E., Wang. X., Huang. J., Zeng, R., Gong, L., 2007. Long-lasting legacy of forest succession and forest management: Characteristics of coarse woody debris in an evergreen broad-leaved forest of eastern China, Forest Ecology and Management, Vol. 252, pp. 98-107.


6. Jenish, J.E., Harmon, M.E., 2002. Succsesional change in live and dead woods carbon stores: implications for net ecosystems productivity, Tree physiology, Vol. 22, pp. 77-89.


7. بی­نام، «طرح جنگلداری سری 3 جمند حوزۀ 45 گلبند»، 1385، ص 274.


8. دلفان اباذری، بهرام و همکاران، «بررسی سطوح حفره‌های زادآوری و وضعیت کمّی نهال های استقرار یافته در قطعه شاهد جنگل های کلاردشت (طرح لنگا)»، فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 1383، جلد 12 (2): 251- 266.


9. شهنوازی، هوشنگ، «ارزیابی کمّی و کیفی حفره­های زادآوری ایجاد شده در راشستان های گلبند(سری جمند)»، پایان نامۀ کارشناسی ارشد جنگلداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، 1379؛ ص 115.


10. امان­زاده، بیت­الله و همکاران، «بررسی زادآوری راش در حفره­های طبیعی جنگل های اسالم»، مجلۀ پژوهش و سازندگی، 1385، جلد 71: 19-25.


11. Griffiths, M.E., Lawes, M.J., Tsvuura, Z., 2007. Understorey Gaps influence regeneration dynamics in subtropical coastal dune forest. Plant Ecol., Vol. 189, pp. 227-236.


12. مروی مهاجر، محمدرضا، «جزوۀ درسی جنگلشناسی تکمیلی»، دانشکدۀ منابع طبیعی دانشگاه تهران، 1381، ص 54.


13. Rankin, W.T., Tramer, E.J., 2002. Understory succession and the gap regeneration cycle in a Tsuga canadensis forest, Can. J. For. Res., Vol. 32, pp. 16-23.


14. ذوالفقاری، اسلام و همکاران، «نقش خشکه­دارها در تجدید حیات طبیعی توده­های جنگلی»، فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 1386، جلد 15(3): 234-240.


15. Yamamoto, S., 1989. Gap dynamics in Climax Fagus Crenata forests. Bot. Mag. Tokyo, Vol. 102, pp. 93-114.


16. سفیدی، کیومرث و همکاران، «بررسی تأثیر خشکه­دارها در استقرار نهال های راش و ممرز در جنگل آمیخته راش»، فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 1386، جلد 15(4): 365-373.


17. Motta, R., Berretti. R., Lingua, E., Piussi, P., 2006. Coars woody debris, forest structure and regeneration in the Valbona forest reserve, Paneveggio, Italian Alps, Forest Ecology and Management, Vol. 235, pp. 155-163.


18. Hofgaard, A., 1993. Structure and regeneration pattern in a virgin picea abies forest in northern Sweden, Journal vegetation science, Vol. 4, pp. 601- 608.


19. سلیمی مقدّم، علی اوسط، «بررسی کمّی و کیفی زادآوری گونه­های مختلف درختی در حفره­های با سطوح متفاوت در سری 2 لساکوتی»، پایان نامه کارشناسی ارشد جنگلداری، دانشگاه مازندران، دانشکده منابع طبیعی،1384؛ ص 88.


20. شهنوازی، هوشنگ و همکاران، «ارزیابی کمّی وکیفی زادآوری طبیعی درحفره‌های ایجاد شده راشستان های گلبند (سری جمند)»، فصلنامه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 1384، جلد 13 (2): 141-153.

 

 

 

 

                 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. Norden, B., Gotmark. F., Ttonnberg, M., Ryberg, M., 2004. Dead wood in Semi-Natural temperate broadleaved woodland: contribution of coarse and fine dead wood, attached dead wood and stumps, Forest Ecology and Management, Vol. 194, pp. 235-248.


2. Mormman. C.E., Russell, K.R., Sabin, G.R., 1999. Snag dynamic and cavity occurrencein the South Carolinapiedmont, Forest Ecology and Management, Vol. 118, pp. 37-48.


3. مروی مهاجر، محمد رضا، «جنگلشناسی و پرورش جنگل»، انتشارات دانشگاه تهران، 1384. ص 387.


4. Christensen, M., Hahn. K., Mountford. E.P., Odor. P., Standovar. T., Rozenbergar. D., Diaci. J., Wijdeven. S., Meyer. P., Winter S., Verska, T., 2005. Dead wood in European beech (Fagus sylvatica) forest reserves, Forest Ecology and Management, Vol. 210, pp. 267-282.


5. Yan, E., Wang. X., Huang. J., Zeng, R., Gong, L., 2007. Long-lasting legacy of forest succession and forest management: Characteristics of coarse woody debris in an evergreen broad-leaved forest of eastern China, Forest Ecology and Management, Vol. 252, pp. 98-107.


6. Jenish, J.E., Harmon, M.E., 2002. Succsesional change in live and dead woods carbon stores: implications for net ecosystems productivity, Tree physiology, Vol. 22, pp. 77-89.


7. بی­نام، «طرح جنگلداری سری 3 جمند حوزۀ 45 گلبند»، 1385، ص 274.


8. دلفان اباذری، بهرام و همکاران، «بررسی سطوح حفره‌های زادآوری و وضعیت کمّی نهال های استقرار یافته در قطعه شاهد جنگل های کلاردشت (طرح لنگا)»، فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 1383، جلد 12 (2): 251- 266.


9. شهنوازی، هوشنگ، «ارزیابی کمّی و کیفی حفره­های زادآوری ایجاد شده در راشستان های گلبند(سری جمند)»، پایان نامۀ کارشناسی ارشد جنگلداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، 1379؛ ص 115.


10. امان­زاده، بیت­الله و همکاران، «بررسی زادآوری راش در حفره­های طبیعی جنگل های اسالم»، مجلۀ پژوهش و سازندگی، 1385، جلد 71: 19-25.


11. Griffiths, M.E., Lawes, M.J., Tsvuura, Z., 2007. Understorey Gaps influence regeneration dynamics in subtropical coastal dune forest. Plant Ecol., Vol. 189, pp. 227-236.


12. مروی مهاجر، محمدرضا، «جزوۀ درسی جنگلشناسی تکمیلی»، دانشکدۀ منابع طبیعی دانشگاه تهران، 1381، ص 54.


13. Rankin, W.T., Tramer, E.J., 2002. Understory succession and the gap regeneration cycle in a Tsuga canadensis forest, Can. J. For. Res., Vol. 32, pp. 16-23.


14. ذوالفقاری، اسلام و همکاران، «نقش خشکه­دارها در تجدید حیات طبیعی توده­های جنگلی»، فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 1386، جلد 15(3): 234-240.


15. Yamamoto, S., 1989. Gap dynamics in Climax Fagus Crenata forests. Bot. Mag. Tokyo, Vol. 102, pp. 93-114.


16. سفیدی، کیومرث و همکاران، «بررسی تأثیر خشکه­دارها در استقرار نهال های راش و ممرز در جنگل آمیخته راش»، فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 1386، جلد 15(4): 365-373.


17. Motta, R., Berretti. R., Lingua, E., Piussi, P., 2006. Coars woody debris, forest structure and regeneration in the Valbona forest reserve, Paneveggio, Italian Alps, Forest Ecology and Management, Vol. 235, pp. 155-163.


18. Hofgaard, A., 1993. Structure and regeneration pattern in a virgin picea abies forest in northern Sweden, Journal vegetation science, Vol. 4, pp. 601- 608.


19. سلیمی مقدّم، علی اوسط، «بررسی کمّی و کیفی زادآوری گونه­های مختلف درختی در حفره­های با سطوح متفاوت در سری 2 لساکوتی»، پایان نامه کارشناسی ارشد جنگلداری، دانشگاه مازندران، دانشکده منابع طبیعی،1384؛ ص 88.


20. شهنوازی، هوشنگ و همکاران، «ارزیابی کمّی وکیفی زادآوری طبیعی درحفره‌های ایجاد شده راشستان های گلبند (سری جمند)»، فصلنامه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 1384، جلد 13 (2): 141-153.