بررسی ساختار توده‌های انارشیطان (Tecomella undulata R.) در استان بوشهر
الموضوعات :
زهرا ذولفقاری
1
(
دانشجوی کارشناسی ارشد گروه جنگلداری، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان.
)
مصطفی مرادی
2
(
استادیار گروه جنگلداری، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان* (مسوول مکاتبات).
)
رضا بصیری
3
(
دانشیار گروه جنگلداری، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان.
)
اکبر قاسمی
4
(
دانشجوی دکتری جنگلداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.
)
الکلمات المفتاحية: ساختار عمودی و افقی, گونه انارشیطان, ویژگی‌های ساختار توده, شهنیا و علی‌آباد,
ملخص المقالة :
علوم و تکنولوژی محیط زیست، دورهنوزدهم، شماره چهار، زمستان 96 بررسی ساختار توده های انارشیطان (Tecomellaundulata R.) در استان بوشهر زهرا ذولفقاری[1] مصطفی مرادی [2] * moradi4@gmail.com رضا بصیری [3] اکبر قاسمی[4] تاریخ دریافت:21/9/94 تاریخ پذیرش:6/11/94 چکیده زمینه و هدف: ساختار از عوامل مهم زیست محیطی است که می تواند ویژگی های منحصر به فردی را در جنگل ایجاد نماید. بنابراین با شناخت و آگاهی از ساختار توده می توان برنامه ریزی بهتر و جامع تری برای حفظ، احیاء و گسترش منابع ارزش مند جنگل داشت. در این تحقیق، ساختار توده های انار شیطان در استان بوشهر بررسی شد. مواد و روش ها: برای این منظور توده انارشیطان در دو منطقه علی آباد (10 هکتار) و شهنیا (2 هکتار) آماربرداری صدرصد شد. یافته ها: نتایج نشان داد که هر دو منطقه دارای ساختار یک آشکوبه می باشند که علت آن وجود تخریب های انسانی، طبیعی و عدم زادآوری است. علاوه براین، قطریقه و ارتفاع درختان انارشیطان در منطقه شهنیا نسبت به علی آباد دارای دامنه ی وسیع تر و بیش تری بود. هم چنین از نظر مد قطر برابر سینه و یقه، طول روشنایی تاج، نسبت پهنای تاج، پهنای تاج، عمق تاج و اندازه تاج، منطقه شهنیا نسبت به منطقه علی آباد بیش ترین مقدار را داشت. در حالی که از نظر میانگین ارتفاعی و میزان پوشش تاج ، سطح تاج، طول تاجی ، شاخص ضخامت تاج ، نسبت تنه، ارتفاع تاج و درصد روشنایی تاج کم ترین مقدار را نسبت به منطقه علی آباد داشت که به علت بهره برداری از شاخه و برگ توسط اهالی روستا به منظور تهیه زغال و مصرف دارویی و تغذیه دام می باشد. بحث و نتیجه گیری: این تحقیق نشان داد که انارشیطان در مناطق مورد مطالعه از نظر ساختاری جز توده های هم سال خالص می باشد که به خاطر وجود تخریب های انسانی و غیر انسانی قدرت تجدید حیات خود را از دست داده و تشکیل توده های یک آشکوبه ای داده است. واژه های کلیدی:ساختار عمودی و افقی، گونه انارشیطان، ویژگی های ساختار توده، شهنیا و علی آباد J.Env. Sci. Tech., Vol 19, No.4, winter, 2018 Evaluation the Reasons of Inattention and I Evaluation ofTecomellaundulata R. stands structure in Bushehr province Zahra Zolfaghari[5] Mostafa Moradi[6]* moradi4@gmail.com Reza Basiri[7] Akbar Ghasemi[8] Date Received: December12, 2015 Admission Date: January 26, 2016 Abstract Background and objectives: Forest structure is one the main environmental factor that produce unique characteristic in forest. Therefore, knowledge of the structure stand can help us to have better and more comprehensive plan for conservation and development of valuable forest resources. In this study, Tecomella undulata stand structure in Bushehr province were investigated. Method: For this purpose, T. undulata stand in Aliabad area (10 hectares) and Shahinal (2 hectares) was inventory. Findings: Our result indicated that two studied sites have one layered canopy which resulted from natural and manmade disturbances and also lack of regeneration. Moreover, correlation between collar diameter and tree high reveled that T. undulata stand in Shahnia has wider range compare to Aliabad and contained thicker trees. Also, Mode diameter at breast height, collar diameter, Crown area, spread ratio, width, depth, size and light crown length in Shahnia were more than Aliabad. While the average of height, crown coverage, area, Crown length, thickness index, ratio percentage and Bole ratio, Shahnia had the lowest value compare to Aliabad. Which is exploitation branches and leaves by villager for charcoal, medicinal and animal feed uses. Discussion & Conclusion: In conclusion, the present study showed that T. undulata stands are one layered pure stands that resulted by thropogenic anthropogenic disturbances. Such disturbances caused elimination of regeneration and formed one layered canopy stands. Keywords: Vertical and Horizontal Structures, Species Tecomella Undulata, Features Stand Structure,Aliabad and Shahnia. مقدمه یکی از مباحث مهم در زمینه ی اهداف جنگل شناسی نزدیک به طبیعت، شناخت و بررسی ساختار جنگل می باشد، زیرا جزء مولفه های مهم برای توصیف جنگل محسوب می شود (1). ساختار در واقع، ساختمان عمودی و افقی، را مشخص می کند، که منظور از ساختار عمودی جنگل، آشکوب بندی درختان می باشد و برحسب ارتفاع و طرز قرار گرفتن در یک توده جنگلی طبقات یا آشکوب های مختلفی به وجود می آید. در حالی که منظور از ساختار افقی، پراکنش سطحی توده های جنگلی بر روی زمین جنگل می باشد (2). لذا با بررسی ساختار عمودی و افقی جنگل می توان جنگل را تجزیه و تحلیل کرد (3). بنابراین ساختار از عوامل مهم زیست محیطی است که می تواند ویژگی های منحصر به فردی را در جنگل ایجاد نماید (4). از طرفی ساختار توده در رابطه با مطالعات اکولوژی دارای اهمیت بالایی بوده و نقش مهمی را در حفاظت گونه های گیاهی و مدیریت اکوسیستم های جنگلی دارد. به همین دلیل پایداری اکوسیستم های جنگلی ضروری است. علاوه براین، بررسی ساختار جنگل در یک توده ی طبیعی نه تنها وضعیت جنگل را از نظر ترکیب گونه ای بلکه از لحاظ نحوه ی آشکوب بندی نیز مشخص می کند (1)؛ از طرفی جزء یکی از راه های شناخت فرآیندهای طبیعی در اکوسیستم های جنگلی نیز محسوب می شود (5). از این رو با آگاهی از این مشخصات می توان برنامه ریزی بهتر و جامع تری برای حفظ، احیاء و گسترش منابع ارزش مند جنگل داشته باشیم. انارشیطان با نام علمی Tecomella undulata از خانواده پیچکیان است (6) که در مناطق جنوب کشور و در استان های بوشهر، فارس و هرمزگان پراکنش دارد (7). این گونه به طور گسترده ای در مناطق خشک که بارندگی بین 500-150 میلی متر می باشد، سازگار است و رشد بسیار خوبی بر روی تپه های شنی دارد (8). ریشه‌ها و نیز ریشه‌های جانبی این گونه بر روی سطح بالایی خاک، باعث چسبیده شدن خاک (9) و تثبیت شن های روان می شود (8). از طرفی به عنوان یک بادشکن نیز عمل می کند (10). هم چنین این گونه وضعیت حاصل خیزی خاک را از نظر ماده آلی، ازت کل، کربن و فسفر افزایش و زمینه را از لحاظ مواد مغذی برای موجودات ماکرو و میکرو فراهم می کند (12،11). این موارد در کنار مقاومت بالای آن نسبت به حرارت بالا و پایین، هم چنین خشک سالی، سرما، باد و آتش و آلودگی (8، 13) باعث شده انارشیطان گونه ای مناسب برای جنگل کاری در مناطق خشک (14) باشد. این گونه علاوه بر نقش حفاظتی در مناطق خشک (8) در زمینه های دارویی هم اهمیت بسیار بالایی دارد و برای درمان برخی از بیماری ها از آن استفاده می شود (16). ولی متاسفانه در ایران این گونه نادر و با ارزش به دلایل مختلفی مانند آفات و بیماری ها و چرای دام و قطع آن ها در معرض خطر انقراض قرار دارند. از طرفی اطلاعات زیادی هم در رابطه با این گونه با ارزش در ایران موجود نمی باشد (8 و17). به همین دلیل شناخت همه جانبه این گونه و نیز رویش گاه های آن، برای مدیریت بهتر، از جنبه های مهم و ضروری است که باید صورت بگیرد. تاکنون در زمینه ساختار انارشیطان در داخل کشور تحقیقی صورت نگرفته است، اما با توجه به اهمیت ساختار درختان، تحقیقات مختلفی در داخل و خارج کشور انجام شده است که از آن جمله می توان به مطالعه رستمی کیا و همکاران (2013)، در رابطه با ساختار توده جنگلی ارس ( Juniperus excels) در جنگل حفاظتی یرق خلخال (1)، حیدری و همکاران (2013)، در رابطه با ساختار افقی و عمودی جنگل های بلیک در منطقه Baneeh، استان کردستان در شمال جنگل های زاگرس (جنگل های بلوط) (18)، زبیح اللهی و همکاران (2013)، در رابطه با ساختار جنگل توده های هرس شده و توده های دست نخورده در شمال جنگل های زاگرس (19)، پورهاشمی و همکاران (2014)، در رابطه با ویژگی های ساختاری توده های شاخه زاد بلوط جنگل های مریوان (20)، بصیری و همکاران (2014)، در رابطه با ساختار و ترکیب جنگل های رودخانه ای حوزه ی مارون بهبهان اشاره کرد (21). در صورتی که در نقاط مختلف دنیا پژوهش های مختلفی در این زمینه انجام شده است که از جمله می توان به مطالعه جیمنز پرز و همکاران (2006) (Jimenez-Perez et al)، در رابطه با ساختار تاج درخت در جنگل های آمیخته کاج در مکزیک (22)، بالستر (2014) (Balster)، در رابطه با تجزیه و تحلیل مشخصات ساختاری در جنوب سوئد (23)، اتیجال و همکاران (2014) (Etigale et al)، در رابطه با الگوی توزیع قطر در جنگل های ذخیره ای رودخانه یوکان نیجریه (24)، و پاودل همکاران (2014) (Paudel et al)، در رابطه با تنوع در ساختار و ترکیب توده ی صنوبر سفید در جنوب غربی یوکان (25)، پچ و پودلاسکی (2015) (Pach & Podlaski) در رابطه با مقایسه تنوع ساختار قطر در دو توده نراد و راش مدیریت شده و مدیریت نشده (26) اشاره کرد. هدف این تحقیق بررسی و تعیین ساختار افقی و عمودی انارشیطان در دو منطقه شهنیا و علی آباد در استان بوشهر می باشد: هم چنین در این تحقیق فرض بر این گرفته شد که انار شیطان در مناطق مورد مطالعه از نظر ساختار همگن است. روش بررسی منطقه مورد بررسی این مطالعه در دو منطقه ای که شامل توده ی انارشیطان بود صورت گرفت. یکی از این مناطق، منطقه شهنیا واقع در بخش بردخون در شهرستان دیر می باشد که 130 کیلومتر با استان بوشهر فاصله دارد. مساحت این منطقه 2 هکتار با طول جغرافیایی ″22 ′29 ◦51 تا ″16 ′29 ◦51 شرقی و عرض جغرافیایی ″7 ′7 ◦28 تا ″2 ′7 ◦28 شمالی می باشد. هم چنین میانگین بارندگی در این منطقه 220 میلی متر، متوسط دما 32 درجه سانتی گراد و ارتفاع از سطح دریا 8 متر است. منطقه ی دیگر، علی آباد دلوار می باشد که 35 کیلومتر از استان بوشهر فاصله دارد. مساحت این منطقه 10 هکتار با طول جغرافیایی ″ 26 ′3 ◦51 تا ″16 ′3 ◦51 شرقی و عرض جغرافیایی″21 ′48 ◦28 تا ″ 7 ′48 ◦28 شمالی می باشد. هم چنین میانگین بارندگی در این منطقه هم، 217 میلی متر، متوسط دما 24 درجه سانتی گراد و ارتفاع از سطح دریا آن 4 متر است، (27) (شکل1) شکل1- موقعیت مناطق مورد مطالعه در استان بوشهر Figure 1. Studied sites locations in Bushehr province جمع آوری اطلاعات برای مشخص کردن ساختار انار شیطان با توجه به وسعت کم منطقه، از آماربرداری صددرصد استفاده شد. کلیه مشخصات درخت شامل قطر برابر سینه (بیش از 5 سانتی متر و از طریق متر نواری)، قطر یقه (از طریق نوار قطرسنج)، ارتفاع کل و ارتفاع تاج (از طریق شیب سنج سونتو)، دو قطر بزرگ و کوچک تاج ( از طریق متر نواری) و تعداد پایه ها و درصد تاج پوشش برداشت شدند (28). از عواملی مانند قطر درخت با ویژگی (معیارهای مرکزی و شاخص های پراکندگی قطر، پراکنش تعداد در طبقه های قطری و سطح مقطع)، ارتفاع درخت با ویژگی (معیارهای مرکزی و شاخص های پراکندگی ارتفاع، ارتفاع آشکوب بالا، تغییرات افقی در ارتفاع، پراکنش تعداد در طبقه های ارتفاعی)، قطر و ارتفاع (ارتباط قطر و ارتفاع (منحنی ارتفاع))، تاج پوشش با ویژگی (میزان پوشش تاج، پراکنش تعداد در طبقه های قطر تاج، طول روشن تاج (LCL)[9]، طول تاج (CL)[10] ، پهنای تاج (CR)[11]، عمق تاج (CD)[12]، درصد روشنایی تاج (LCP)[13]، شاخص ضخامت تاج (CTI)[14]، نسبت پهنای تاج (CSR)[15]، سطح اشغال شده توسط تاج (CPA)[16]، اندازه تاج (CS)[17]، ارتفاع پایه تاج (HCB)[18]، پهنای تاج (CW)[19]، ارتفاع تاج (CH)[20]، قطرتاج (CD)[21]و نسبت تنه (BR)[22] (29، 30، 31، 32، 33، 34، 35، 36، 22، 37، 38، 39، 40، 41، 42، 43) به منظور تشریح ساختار توده استفاده شد. هم چنین (شکل 2) نمایی از اندازه گیری تاج درخت را نشان می دهد. شکل 2- اندازه گیری تاج درخت(14) Figure 2. Tree crown measurement از طرفی برای تعیین ساختار افقی و عمودی توده ی انارشیطان از نرم افزار SVSو برای تجزیه و تحلیل ساختار نیز از نرم افزار Excel و SPSS 21 استفاده شد. یافته ها ساختارتوده نتایج حاصل از منحنی پراکنش تعداد در طبقه های قطری برای توده های انار شیطان دو منطقه شهنیا و علی آباد نشان داد که این توده ها دارای پراکنش زنگوله ای می باشند. در مطالعات ما بیش ترین تعداد قطر برابر سینه و یقه گونه انارشیطان در منطقه ی شهنیا در طبقه ی قطری 15 و 20 سانتی متری می باشند که هر کدام به ترتیب شامل 121 و 107 تعداد درخت است، از سویی در منطقه ی علی آباد هم بیش ترین تعداد قطر برابر سینه و یقه ی گونه انارشیطان 15 و20 سانتی متر با 271 و 192 تعداد درخت می باشد بنابراین با توجه به این نمودار می توان چنین استنباط کرد که توده انارشیطان در دو منطقه شهنیا و علی آباد بیش تر در طبقه های قطری پایین قرار دارند (شکل 3 و 4). شکل 3- پراکنش تعداد در طبقه قطری انار شیطان در منطقه شهنیا Figure 3. T. undulata diameter classes distribution in Shahnia شکل 4- پراکنش تعداد در طبقه قطری انار شیطان در منطقه علی آباد Figure 4. T. undulata diameter classes distribution in Aliabad نتایج مربوط به عوامل ساختاری گونه انارشیطان در دو منطقه شهنیا و علی آباد در جدول (1) آمده است. چنان که در این جدول مشخص شده است، مد قطر برابر سینه درختان مورد مطالعه در منطقه شهنیا و علی آباد به ترتیب 33/14 و 78/11 سانتی متر می باشد. از طرف دیگر درختان مورد بررسی دارای میانگین ارتفاع 16/3 و 24/3 متر، به ترتیب برای منطقه شهنیا و علی آباد می باشند. از دیگر موارد مورد مطالعه در رابطه با درختان انارشیطان، میزان تاج پوشش بود که نتایج حاکی از آن است که میانگین تاجی درخت در منطقه ی علی آباد (86/1 متر) نسبت به میانگین تاج درخت در منطقه ی شهنیا 60/0 متر بیش تر می باشد. جدول 1- نتایج معیار عوامل ساختاری گونه ی انارشیطان در دو منطقه ی شهنیا و علی آباد Table 1. Results of standard structural factors of T. undulata in Aliabad Shahnia گونه قطر برابر سینه(سانتی متر) (مدیان ± برد میان چارکی) قطریقه (سانتی متر) (مدیان ± برد میان چارکی) سطح مقطع برابر سینه (متر مربع) (مدیان ±برد میان چارکی ) سطح مقطع یقه (متر مربع) (مدیان ±برد میان چارکی ) ارتفاع (متر) (میانگین ± انحراف معیار) میزان تاج پوشش (مترمربع) (میانگین ± انحراف معیار) انارشیطان (شهنیا) 93/6 ± 33/14 56/7± 74/19 92/158±19/161 96/230±88/305 71/0 ± 16/3 351/0±60/0 انارشیطان (علی آباد) 17/5±78/11 64/7±47/18 51/98±9/108 1/229±79/267 70/0 ± 24/3 63/0±86/1 مد سطح مقطع گونه انارشیطان در منطقه ی شهنیا بیش ترین مقدار را نسبت به منطقه ی علی آباد داشت. با توجه به طبقه بندی انجام شده در طبقه های ارتفاعی می توان بیان کرد که گونه ی انارشیطان در منطقه ی شهنیا 6 طبقه ی ارتفاعی و در منطقه ی علی آباد 5 طبقه ی ارتفاعی را دارا می باشد. هم چنین از نظر فراوانی گونه انارشیطان در طبقه های ارتفاعی هم می توان بیان کرد که بیش ترین فراوانی گونه انار شیطان در منطقه شهنیا در کل توده مربوط به طبقه 3 متری و برای منطقه علی آباد هم مربوط به طبقه 4 متری می باشد (شکل 5). شکل 5- پراکنش تعداد در طبقه های ارتفاعی انارشیطان در دو منطقه مورد مطالعه Figure 5. T. undulata height class distribution in the studied sites نتایج منحنی پراکنش تعداد در طبقه های قطری تاج نشان داد که بیش ترین پراکنش قطری تاج مربوط به طبقه های پایین تر می باشد: هم چنین مطابق با نمودار (6) از نظر تعداد طبقه تاجی می توان بیان نمود که انارشیطان در منطقه ی علی آباد دارای 17 طبقه ی قطری تاج و در منطقه ی شهنیا نیز دارای 16 طبقه ی تاجی است. علاوه براین، بیش ترین قطر تاج انارشیطان هم در منطقه ی شهنیا 75/8 متر و در منطقه ی علی آباد 40/11 متر اندازگیری شد. شکل 6- پراکنش تعداد در طبقه های قطری تاج انار شیطان در مناطق مورد مطالعه Figure 6. T. undulata crown diameter class distribution in studied sites بررسی ارتباط قطر و ارتفاع برای تعیین بهترین مدل یا منحنی ارتفاع توده برای گونه ی انارشیطان در دو منطقه ی شهنیا و علی آباد، معادلات مختلفی مورد مطالعه قرار گرفت و با توجه به ضریب هم بستگی بیش تر، معادله ی نهایی به صورت یک معادله خطی مشخص شد. بررسی منحنی ارتفاع گونه انارشیطان نشان داد که ضریب هم بستگی بین قطر یقه و ارتفاع در منطقه ی شهنیا 65/0 (شکل 7) و در منطقه ی علی آباد 42/0 (شکل 8) است. بنابراین باتوجه به نتایج منحنی های مربوط به قطر یقه و ارتفاع درختان می توان گفت که هم بستگی بالایی در سطح یک درصد بین این دو پارامتر در هر دو منطقه شهنیا و علی آباد وجود دارد. شکل 7- منحنی ارتفاع انارشیطان در منطقه شهنیا Figure 7. T. undulata height diagram in Shahnia شکل 8- منحنی ارتفاع انارشیطان در منطقه علی آباد Figure 8. T. undulata height diagram in Aliabad ترسیم ساختار توده های انارشیطان با استفاده از نرم افزار شبیه سازی ساختار توده برای رسم ساختار افقی و عمودی توده ی انارشیطان در منطقه ی علی آباد و شهنیا از نرم افزار SVS استفاده شد. ساختار مناطق مورد مطالعه، با استفاده از این نرم افزار به صورت سه بعدی یعنی افقی و عمودی و پرسپکتیو طراحی گردید (شکل 9). با توجه به این اشکال سه بعدی می توان چنین بیان کرد که ساختار افقی در منطقه شهنیا کم ترین سطح تاجی را نسبت به منطقه علی آباد دارد. هم چنین ساختار عمودی ارایه شده در شکل هم نشان می دهد که دو منطقه شهنیا و علی آباد دارای یک آشکوب می باشند. شکل 9- نمایش ساختار عمودی و افقی گونه انارشیطان در مناطق مورد مطالعه الف (منطقه علی آباد)، ب (منطقه شهنیا) Figure 9. T. undulata horizontal and vertical structure in a studied sites A (Aliabad), B (Shahnia) مقایسه عوامل تاج پوشش در دو منطقه ی مورد مطالعه جدول های (2 و 3) میانگین و میانه عوامل تاج پوشش دو منطقه علی آباد و شهنیا را نشان می دهد. از بین این عوامل به دست آمده در جدول های (2 و3)، عامل طول روشن تاج (متر)، پهنای تاج ، عمق تاج ، نسبت پهنای تاج و اندازه تاج مربوط به منطقه شهنیا بیش ترین میانگین را نسبت به منطقه علی آباد دارا بود، ولی عواملی مانند طول تاج، شاخص ضخامت تاج، ارتفاع تاج، درصد روشنایی تاج هم چنین نسبت تنه به دست آمده در منطقه علی آباد نسبت به شهنیا بیش ترین میانگین ، و مد عواملی مانند سطح اشغال شده توسط تاج، ارتفاع پایه تاج و پهنای تاج هم در منطقه ی علی آباد نسبت به شهنیا بیش ترین مقدار را دارا بود. جدول 2- منطقه شهنیا Table 2. Shahnia site میانگین ± انحراف معیار عوامل تاج پوشش طول روشن تاج (متر) 57/0± 38/1 طول تاج (متر) 26/0 ± 15/0 عمق تاج (متر) 60/0± 10/0 شاخص ضخامت تاج (متر) 92/0± 50/0 نسبت پهنای تاج (متر) 62/1± 65/0 اندازه تاج (متر) 60/0± 10/0 نسبت تنه (متر) 10/0± 39/0 ارتفاع تاج (متر) 62/0± 15/0 پهنای تاج (متر) 60/0± 10/0 درصد روشنایی تاج 7/70± 11/13 عوامل تاج پوشش برد میان چارکی ± مدیان سطح اشغال شده توسط تاج (متر) 72/3±41/1 ارتفاع پایه تاج (متر) 20/1± 34/0 قطر تاج (متر) 75/4± 80/1 جدول 3- منطقه علی آباد Table 3. Aliabad site عوامل تاج پوشش میانگین ± انحراف معیار 33/1± 53/0 طول روشن تاج (متر) 86/1± 63/0 طول تاج (متر) 56/0 ± 10/0 عمق تاج (متر) 98/0± 34/0 شاخص ضخامت تاج (متر) 54/1± 45/0 نسبت پهنای تاج (متر) 56/0± 10/0 اندازه تاج (متر) 10/0± 43/0 نسبت تنه (متر) 86/1± 63/0 ارتفاع تاج (متر) 10/0 ± 56/0 پهنای تاج (متر) 81/70 ± 08/13 درصد روشنایی تاج برد میان چارکی ± مدیان عوامل تاج پوشش 79/3 ±68/1 سطح اشغال شده توسط تاج (متر) 39/1 ± 32/0 ارتفاع پایه تاج (متر) 83/4 ± 15/2 قطر تاج (متر) بحث و نتیجه گیری بررسی نتایج SVS درباره ساختار عمودی توده های انارشیطان در دو منطقه ی مورد مطالعه نشان داد که دو منطقه دارای الگوی یک آشکوبه می باشد که علت آن را می توان تخریب های طبیعی و انسانی دانست، چرا که به موازات هر طبقه آشکوب، بخشی از میکروکلیمای جنگل حذف و در نتیجه تنوع زیستی کاهش می یابد (44)، از این رو دخالت های جنگل شناسی و پرورش و غنی سازی توده در دو منطقه الزامیست (20). عوامل مربوط به تاج درختان می تواند اطلاعات مهمی برای ارزیابی شرایط زیست محیطی فراهم کند (22). بررسی این عوامل (سطح تاجی ، طول، عمق، ضخامت تاج و ...) که در قسمت نتایج در رابطه با آن ها صحبت شد، حاکی از آن بود که منطقه شهنیا از نظر طول روشن تاج ، اندازه تاج، عمق تاج ، نسبت پهنای تاج و پهنای تاج بیش تر ین مقدار را نسبت به منطقه ی علی آباد داشت، زیرا درختان این منطقه قطورتر و مسن تر می باشند. از طرفی مابقی عوامل تاجی در منطقه شهنیا مانند سطح تاج، طول تاج، شاخص ضخامت تاج، نسبت تنه، ارتفاع تاج، درصد روشنایی تاج، سطح اشغال شده توسط تاج ، ارتفاع پایه تاج و قطر تاج نسبت به منطقه علی آباد از مقدار کم تری برخوردار بود که علت آن را می توان ناشی از بهره برداری مردم روستا از شاخ و برگ درختان به منظور تهیه هیزم، مصرف دارویی و تغذیه دام در گذشته دانست. از این رو می توان گفت که روش های سنتی اثرات منفی بر روی خصوصیات و ساختار جنگل داشته است (18، 19، 17). منطقه شهنیا از نظر عوامل ذکر شده نسبت به منطقه ی علی آباد میانگین های کم تری دارد که می تواند ناشی از بهره برداری از شاخ و برگ درختان به منظور تهیه هیزم و تغذیه دام در گذشته باشد. بنابراین روش های سنتی اثرات منفی بر روی خصوصیات و ساختار جنگل دارد (18، 19، 17). ویژگی های ساختاری جنگل به عنوان یکی از مهم ترین ویژگی های توده می باشد که در زمینه مدیریت اکوسیستم های جنگلی از آن استفاده می شود (26 ). مطالعه ویژگی های ساختاری توده انار شیطان در دو منطقه شهنیا و علی آباد نشان داد که سطح مقطع توده انارشیطان در منطقه ی شهنیا نسبت به منطقه علی آباد بیش ترین مقدار را دارد که این مساله بیان گر بالا بودن قطر در منطقه شهنیا می باشد، زیرا قطر و سطح مقطع دو پارامتر مناسب برای به کمیت در آوردن ساختار توده های جنگلی می باشد (4). بنابراین می توان گفت که درختان منطقه شهنیا نسبت به منطقه علی آباد مسن تر هستند چرا که افزایش یا کاهش سن می تواند بر روی سطح مقطع تاثیر داشته باشد. بنابراین می توان بیان کرد که سطح مقطع و قطر در جنگل عوامل بسیار مهمی برای تصمیم گیری در مدیریت پایدار جنگل هستند (21، 24). هم چنین الگوی پراکنش تعداد در طبقه های قطری از شاخص های مهمی بوده که در گذشته مورد استفاده جنگل داران به منظور مدیریت جنگل بوده است (45). بنابراین از این شاخص برای گونه انارشیطان در دو منطقه مورد مطالعه استفاده شد و نشان داد که توده انارشیطان در دو منطقه به صورت توده های جوان و هم سال می باشد، زیرا در دو منطقه زادآوری مناسبی وجود ندارد. برای مشخص کردن درجه مرغوبیت رویش گاه، از عاملی به نام ارتفاع استفاده شد (46). میانگین ارتفاع در منطقه شهنیا نسبت به منطقه علی آباد کم تر است که دلیل آن بودن توده ی انارشیطان در وسط روستا می باشد. در نتیجه بیش تر تحت تردد و دخالت های انسانی و دامی قرار دارد (17). از طرفی نمودار پراکنش تعداد در طبقات ارتفاعی منطقه علی آباد و شهنیا نشان داد که هر دو منحنی دارای حالت نرمال و دارای چولگی به راست می باشد و از نظر شیب منحنی ، شیب منحنی منطقه شهنیا نسبت به علی آباد کم تر است که علت آن را می توان نبودن آب کافی دانست زیرا در اطراف این توده زمین های کشاورزی و چاه های زیادی وجود دارد. بنابراین می توان گفت که پراکنش تعداد در طبقات ارتفاعی معیار مناسبی برای نشان دادن ساختار عمودی و آشکوب بندی توده می باشد (1). تاج پوشش یکی از مهم ترین عواملی است که می تواند تاثیر به سزایی بر روی حفظ خاک، رطوبت خاک و پوشش گیاهی کف جنگل داشته باشد، به طوری که هر چه این سطح تاج بیش تر باشد، زمینه را برای جذب بهتر و مناسب تر نزولات جوی درکف جنگل فراهم می کند. در نتیجه ، فرسایش کم تر (47) و حاصل خیزی بیش تر را به همراه دارد (48)، علاوه براین، شرایط را برای رشد و نمو پوشش گیاهی نیز مهیا می سازد (49). از این رو ویژگی های آن اطلاعات مهم و مفیدی را فراهم می کند که می تواند برای کاربردها و اهداف چند منظوره مفید باشد (21، 1) . بررسی تاج پوشش گونه های انارشیطان در منطقه علی آباد به دلیل گسترده بودن تاج، بیش ترین میزان تاج پوشش را نسبت به منطقه ی شهنیا دارد، به دلیل این که کم تر در معرض تخریب انسانی و دامی قرار می گیرد. هم چنین نتایج پراکنش طبقه های قطری تاج در منطقه علی آباد نسبت به شهنیا بیش ترین میانگین قطری تاج را نشان می دهد، زیرا منطقه، دور از روستا می باشد و کم تر مورد تخریب قرار دارد. پراکندگی ابرنقاط قطر و ارتفاع گونه انارشیطان در دو منطقه شهنیا و علی آباد نشان داد که گونه انارشیطان در منطقه ی شهنیا، دامنه ی وسیع تری از قطر و ارتفاع را به خود اختصاص داده است. بنابراین از این جهت نسبت به منطقه علی آباد دارای تنوع قطری و ارتفاعی بیش تری است، که این تنوع در منطقه شهنیا احتمالا به دلیل دور بودن از دریا است ، زیرا نزدیک بودن به دریا شرجی زیادی همراه با نمک وارد رویش گاه می کند که همین عامل می تواند بر روی رشد گونه تاثیر به سزایی داشته باشد ( 17). بررسی ساختار از آن جهت دارای اهمیت است که جنگل های با تنوع قطر و ارتفاع دارای پایداری بیش تری در برابر عوامل نامساعدی از قبیل آشفتگی ها (50) و متغیرهای اقلیمی (25) می باشند. از طرفی چنین جنگل هایی باعث ایجاد زیست گاه های متنوع تر و پایدارتر برای زندگی حیات وحش می شوند (23، 51). بنابراین اگاهی از ساختار جنگل و عوامل تاثیر گذار بر آن می تواند باعث تولید اطلاعات برای مدیریت بهتر و تنوع زیستی جنگل شود (52، 51). از این رو اطلاع از وضعیت ساختار جنگل می تواند به مدیران این آگاهی را بدهد تا با ایجاد تنوع در ساختار، حفظ تنوع زیستی و مدیریت رویش گاه باعث ایجاد جنگلی با پایداری بیش تر شوند (25). این مسایل از آن جهت دارای اهمیت می باشد که در مناطق مورد مطالعه توده های مورد بررسی تنوع ساختاری نداشته و این موضوع می تواند هشداری برای مدیران منابع طبیعی در جهت اقدامات لازم برای افزایش پایداری توده های مورد بررسی باشد. در این مناطق زادآوری طبیعی وجود ندارد که این مساله خود باعث ایجاد جنگل های یک اشکوبه شده است. عدم وجود نسل های جدید و زادآوری در این مناطق، خود متاثر از عوامل متعددی از جمله چرای دام (17) و وجود آفات (53) می باشد. بنابراین برای داشتن جنگلی پایا و دایمی لازم است که در ابتدا با ایجاد زادآوری مصنوعی اقدام به استقرار نهال های جدید نمود تا پایداری توده های انار شیطان تضمین شود. به این نکته نیز باید توجه داشت که منطقه علی آباد دارای درختان قطورتر و به نوعی مسن تر می باشد چرا که وجود کشیدگی به سمت راست در منحنی قطر و ارتفاع، گویای وجود درختان قطورتر در این منطقه نسبت به منطقه شهنیا می باشد. این مساله بیان گر این واقعیت می باشد که مدت زمان زیادی است که نهال های کافی به عنوان نسل پشتیبان درختان کنونی به دلایل مختلفی وجود نداشته است. این دلایل شامل چرای دام سبک و نیز عوامل طبیعی مانند فرسایش بادی شدید می باشد. فرسایش بادی باعث کنار رفتن خاک های اطراف یقه این گونه می شود، بنابراین پوست در محل یقه به طور عرضی ترک برداشته و ریشه از تنه جدا می شود. از این رو زادآوری در آن منطقه بسیار کم و توده به سمت مسن تر شدن می رود (17، 51). باید به این نکته توجه داشت که ساختار اهمیت مهمی برای محیط زیست و کارکردهای جنگل دارد. به طور مثال می تواند باعث کاهش سرعت باد و جلوگیری از فرسایش گردد (8). هم چنین موجب ذخیره کربن (54)، کاهش آلودگی هوا (55) و نیز ایجاد زیست گاه برای جانوران (56) می شود. موارد گفته شده از این جهت دارای اهمیت است که مناطق مورد مطالعه دارای شرایط سخت بوده و عموماً تپه های ماسه ای است که در معرض انواع فرسایش قرار داشته و استقرار پوشش گیاهی با ساختار متنوع در چنین محیطی علاوه بر جلوگیری از فرسایش باعث ایجاد زیست گاه برای جانوران و هم چنین دیگرکارکردهای جنگل می شود. با جمع بندی گفته شده از نتایج این تحقیق می توان بیان کرد که توده های انار شیطان به علت وجود تخریب های انسانی و غیر انسانی قدرت تجدید حیات خود را از دست داده و تشکیل توده های یک آشکوبه ای می دهد. بنابراین حفاظت مداوم از دخالت های انسانی و مدیریت علمی این گونه نادر در رویش گاه ها یش می تواند راه حلی مناسب برای حفظ و پایداری این جنگل ها باشد. تشکر و قدردانی کمال سپاس گزاری را از دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان به سبب فراهم آوردن امکانات و شرایط برای انجام این تحقیق به عمل می آورند. همچنین تشکر ویژه از آقایان خداداد ذوالفقاری، مهندس سید حسین حسینی و مهندس فردین حاجب به سبب کمک بی دریغ آن ها در انجام این پایان نامه تشکر ویژه می شود. Reference Rostamikia, Y. & Zobeiri, M. 2013. Study on The Structure of Juniperus excels Beib. Stand in Khakhal Protected Forests. Journal of Wood & Forest Science and Technology, 19(4), pp. 151-162 (In Persian) .Marvie Mohajer, M.R. 2005. Silviculture. University of Tehran Press. 387p. (In Persian) Pastorella, F., & Paletto, A. 2013. Stand structure indices as tools to support forest management: an application in Trentino forests (Italy). Journal of Forest Science, 59(4), pp. 159-168. Kalia, R. K., Rai, M. K., Sharma, R., & Bhatt, R. K. 2014. Understanding Tecomella ndulate: an endangered pharmaceutically important timber species of hot arid regions. Genetic Resources and Crop Evolution, 61(7), pp. 1397-1421. Mahmoodi, A, Soheili, I, Farokh-Nejad, I., 2013. Ecological characteristics of the Tecomella ndulate tree Case study (DARAB), Journal of Biodiversity and Ecological Sciences, 3, pp. 41-47. Aslam, M., Singh, R., Negi, PS., Bhakuni, DS., Das, SC. 2006. Enhanced in vitro regeneration from cotyledonary node explants of Tecomella ndulate (Smith) Seem. Proceedings of the National Academy of Sciences, India Section B: Biological Sciences, 76, pp. 281285. Rokde, SN. 2001. Grazing ndulate of ndulat goats in marwar tract of semi-arid Rajasthan. Indian Journal Small Rumin, 7, pp. 7274. Aggarwal, R.K., Gupta, J.P., Saxena, S.K. and Muthana, K.D. 1976. Studies on soil ndula-chemical and ecological changes under twelve years old five desert tree species of western Rajasthan. Indian Forester, 102(12), pp. 863-872. Rao, A.V., Kiran, B., Lahiri, A.N. & Bala, K. 1986. Influence of trees on microorganisms of arid soil and its fertility. Indian for, The Indian Forester (Founded In 1878) Apioneer Mothly Journal In Forestry Research An Education, 115, pp. 680-683. Mathur, N., Singh, J., Bohra, S., Bohra, A., Mehboob, V. M., Vyas, A., 2010. Phytoremediation potential of some multipurpose tree species of Indian Thar Desert in oil contaminated soil. Advances in Environmental Biology, 4, pp. 131137. Shankarnarayan, K.A., & Nanda, P.C., 1963. Cytotaxonomy of Tecomella ndulate Seem. Agroforestry in the arid zones of India, 1, pp. 174-75. Singh, G. 2009. Comparative productivity of Prosopiscineraria and Tecomella ndulate based agroforestry systems in degraded lands of Indian Desert. Journal of Forest Research, 20, pp. 144−150. Phondani, P.C., Bhatt, A., Elsarrag, E., & Horr, Y.A. 2015. Ethnobotanical magnitude towards sustainable utilization of wild foliage in Arabian Desert. Journal of Traditional and Complementary Medicine. 2, pp. 1-10. Hosseini, S.H., Fakhry, F. & Kazeroni, H. 2000. Investigation of Ecological Characteristics of (Tecomella undulata) and its Economical Value in Bushehr Province. Agricultural Research and Education Organization, 73 p. (In Persian) Haidari, M., Namiranian, M., Gahramani, L., Zobeiri, M., & Shabanian, N. 2013. Study of vertical and horizontal forest structure in Northern Zagros Forest (Case study: West of Iran, Oak forest). European Journal of Experimental Biology, 3(1), pp. 268-278. Zabiholahi, S, Haidari, M., 2013. Study of forest structure in pruned (Galazani) and undisturbed stand In the Northern Zagros forest (Case study: Baneh, Kurdistan province), Advances in Environmental Biology, 7(10), pp. 3163-3169. Jimenez-Perez, J., Aguirre-Calderon, O.A. and Kramer, H. 2006. Tree crown structure in a mixed coniferous forest in Mexico. Conference on International Agricultural Research for Development, University of Bonn, pp. 1-7. Balster, R. 2014. Structural and demographic analysis of a multilayered forest in southern Sweden. pp. 1-63. Etigale, E. B., Olajide, O. & Udo, E.S. 2014. Stand Structure, Density And Yield Of Tree Community In Ukpon River Forest Reserve, Cross River State, Nigeria, Nature and Science, 12(11), pp. 1-8. Paudel S.K., Simard S.W., Nitschke C.R., Innes J.L. 2015. Climate Variation and Disturbance Regime Affect Stand Composition and Structure of the Boreal Forests in Southwest Yukon of Canada. Open Journal of Forestry, 5, pp. 337-352. Pach, M., & Podlaski, R. 2015. Tree diameter structural diversity in Central European forests with Abies alba and Fagus sylvatica: managed versus unmanaged forest stands. Ecological Research, 30(2), pp. 367-384. Department of Meteorology of Bushehr Province. Zobeiri, M. 1994. Forest inventory (tree and forest). First edition, University of Tehran publication. Tehran, Iran, 400 p. (In Persian) Keyes, C. R. & Teraoka, E.K. 2014. Structure and Composition of Old-Growth and Unmanaged Second-Growth Riparian Forests at Redwood National Park, USA. Forests, 5(2), pp. 256-268. McElhinny, C. 2005. Quantifying stand structural complexity in woodland and dry sclerophyll forest, South-Eastern Australia. Ph.D thesis, (Australian National University). Carvalho, J. P. 2011. Composition and structure of natural mixed-oak stands in northern and central Portugal. Forest Ecology and Management, 262 (10), pp. 1928-1937. Coroi, M., Skeffingto, M.S., Giller, P., Smith, C., Gormally, M. and O’Donovan, G. 2004. Vegetation diversity and stand structure in streamside forests in the south of Ireland. Forest Ecology and Management, 202, pp. 39-57. Dewalt, S. J., Maliakal, S. K. and Denslow, J. S. 2003. Changes in vegetation structure and composition along a tropical forest chronosequence: implications for wildlife. Forest Ecology and Management, 182, pp. 139151. Savadogo, P., Tigabu, M., Sawadogo, L. and Odén, C. 2007. Woody species composition, structure and diversity of vegetation patches of a Sudanian savanna in Burkina Faso. Bois Et Forets Des Tropiques, 294 (4), pp. 5-20. Commarmot, B., Bachofen, H., Bundziak, Y., Bürgi, A., Ramp, B., Shparyk, Y., Sukhariuk, D., Viter, R. and Zingg, A. 2005. Structures of virgin and managed beech forests in Uholka (Ukraine) and Sihlwald (Switzerland): a comparative study. Forest Snow and Landscape Research, 79 (1/2), pp. 4556. Youngblood, A., Metlen, K.L., and Coe, K., 2006. Changes in stand structure and composition after restoration treatments in low elevation dry forests of northeastern Oregon, Forest Ecology and Management 234, pp. 143163. Scott, E. 2005. Moddeling wind throw risk in coastal variable retention using tree, neighbourhood, and stand attributes. The University of British Columbia, the faculty of graduate studies the faculty of forestry department of forest sciences, 98p. Zumaravi, A., Hann, D.W. 1989. Equation for predicting the height tocrown base of six tree species in the centeral western Willamette Valley of Oregan, forest research laboratory. (Oregan State University). Cienciala. E., J. Apltauer, Z. Exnerová, F. Tatarinov, 2008. Biomass functions applicable to oak trees grown in Central-European forestry, Journal of Forest Science, 54 (3), pp. 109120. Alijanpour, A. 2013. Effect of physiographic factors on qualitative and quantitative characteristics of Cornus mas L. natural stands in Arasbaran forests, Iran. Journal of forestry research, 24 (1), pp. 69-74. Winn, M.F., 2007. Urban tree crown health assessment system: a tool for communities and citizen foresters, USDA Forest service, Southern Research Station Sang-Mook Lee, Bradley Department of Electrical Engineering, Virginia Tech Philip A. Araman, USDA Forest Service, Southern Research Station, pp.180183. Schoenholtz, S. H., Van Miegroet, H., & Burger, J. A. 2000. A review of chemical and physical properties as indicators of forest soil quality: challenges and opportunities. Forest ecology and management, 138 (1), pp. 335-356. Caspersen, J. P., Vanderwel, M. C., Cole, W. G., & Purves, D. W. 2011. How stand productivity results from size-and competition-dependent growth and mortality. PloS one, 6(12), pp. e28660. Pugnaire, F.I., Haase, P., Puigdef bregas, J., Cueto, M., Clark, S.C. & Incoll, L.D. 1996. Facilitation and succession under the canopy of a leguminous shrub, Retama sphaerocarpa, in a semi-arid environment in south-east Spain. Oikos 76: 455-464. Fattahi, M. 1994. Study on Zagros oak forests and the most important their destruction causes. Institute. (In Persian) of Forests and Rangelands Research press, Sanandaj, IranPeterson, C.J. & Pickett, S.T.A. 1995 .Forest reorganizationA case study in an old-growth forest catastrophic blowdown. Ecology, 76, pp. 763774. Brassard B.W., Chen H.Y.H. 2006. Stand Structural Dynamics of North American Boreal Forests. ritical Reviews in Plant Sciences, 25, pp. 115137. Gao T., Hedblom M., Emilsson T., Nielsen A.B. 2014. The role of forest stand structure as biodiversity indicator. Forest Ecology and Management, 330, pp. 8293. Fallahchai, M. M., Ozel, H. B., & Payam, H. 2013. The Comparison of The Natural Stands Quantitative Characteristics in Managed and Non-Managed Areas in Caspian Sea Coastal Forests. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 15(1), pp. 1-10. Jandl, R., Lindner, M., Vesterdal, L., Bauwens, B., Baritz, R., Hagedorn, F., Johnson, D.W., Minkkinen, K., Byrne, K.A. 2007. How strongly can forest management influence soil carbon sequestration? Geoderma, 137, pp. 253268. Nowak, D.J., Crane, D.E., Stevens, J.C., Hoehn, R.E., Walton, J.T., Bond, J. 2008. A Ground-Based Method of Assessing Urban Forest Structure and Ecosystem Services. Arboriculture & Urban Forestry, 34(6), pp. 347358. Horner, G.J., Baker, P.J., Nally, R.M., Cunningham, S.C., Thomson, J.R., Hamilton, F. 2010. Forest structure, habitat and carbon benefits from thinning floodplain forests: Managing early stand density makes a difference. Forest Ecology and Management, 259 (3), pp. 286293. Mahdiani, A. R., Heydari, H., Rahmani, R. & Azadfar, D. 2012. Structure of Oak (Quercus macranthera) Forest Stands in the Golestan Province, 19(2), pp. 23-42 (In Persian) Nouri, Z., Zobeiri, M., Feghhi, J. & Marvie Mohadjer, M.R. 2013. An Investigation on the Forest Structure and Trees Spatial Pattern in Fagus orientalis stands of Hyrcanian Forests of Iran (Case Study: Gorazbon District of Kheyrud Forest). Iranian Journal of Natural Recources, 66(1), pp. 113-125. (In Persian) Rezanejad, F. 2015. Flower biology in Tecomella undulate (Roxb.) Seem. (Bignoniaceae). Iranian journal of biology, 27(4), pp. 647-660. (In Persian) Pourhashemi, M., Zandebasiri, M. & Panahi, P. 2015. Structural characteristics of oak coppice stands of Marivan Forests. Iranian journal of biology, 27(5), pp 766-776. (In Persian) R. Basiri, R., Riazi, A., Taleshi, H. & Pourrezaei, J. 2014. The structure and composition of riparian forests of Maroon River, Behbahan. 22(2), pp. 307-321. (In Persian) Amiri, M., Dargahi, D., Azadfar, D., & Habashi, H. 2009. Comparison Structure of the natural and managed Oak (Quercus castaneifolia) Stand (shelter wood system) in Forest of Loveh, Gorgan. Journal of Agriculture Science and Natural Resources, 15(6), pp. 54-63. (In Persian) Valipour, A., Namiranian, M., Ghazanfari, H., Heshmatol Vaezin, S. M., Lexer, M. J. & Plieninger, T. 2013. Relationships between forest structure and tree's dimensions with physiographical factors in Armardeh forests (Northern Zagros).Iranian journal of Forest and Poplar research, 21(1), pp 30-47. (In Persian) Danehkar, A., Mahmoudi, B., Taghizadeh, A. & Kamrani, E. 2010. Investigation of Mangrove communities’ structure in Sirik area of Hormozgan province, Iran. 62(4), pp 359-369. (In Persian) M. Talebi, M.., Sagheb-Talebi, Kh. & Jahanbazi, H. 2006. Site demands and some quantitative and qualitative characteristics of Persian Oak (Quercus brantii Lindl.) in Chaharmahal & Bakhtiari Province (western Iran). 14(10), pp 67-71. (In Persian) 1- دانشجوی کارشناسی ارشد گروه جنگل داری، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان. 2- استادیار گروه جنگل داری، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان* (مسوول مکاتبات). 3- دانشیار گروه جنگل داری، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان. 4- دانشجوی دکتری جنگلداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری. 1- MSc Forestry, Department of Forestry, Faculty of Natural Resources, Behbahan Khatam Al-Anbia University of Technology, Iran. 2- Assistant Professor, Department of forestry, Faculty of Natural Resources and Environment, Behbahan Khatam Al-Anbia University of Technology, Iran.*(Corresponding Author) 3- Associate professor, Department of Forestry, Faculty of Natural Resources and the Environment, Behbahan Khatam Al-Anbia University of Technology, Iran. 4- Ph.D. of Forestry, Dept. of Forestry, Faculty of Natural Resources Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University-Iran. 1- light crown length 2- Crown length 3- Crown ratio 4- Crown depth 5- Light crown percentage 6- Crown thickness index 7- Crown spread ratio 8- Crown projection area 9- Crown size 10- Height to crown base 11- Crown width 12- Crown height 13- Crown diameter 14- Bole ratio
Reference
_||_
Reference
