سنجش پارامترهای کیفی آب رودخانه گاماسیاب و عوامل مؤثر بر آن

الموضوعات :

لیما طیبی ¹ ( مربی گروه شیلات دانشگاه ملایر )
سهیل سبحان اردکانی ² ( استادیار گروه محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان *(مسئول مکاتبات) )

تاريخ الإرسال : 03 الجمعة , شوال, 1429 تاريخ التأكيد : 08 الثلاثاء , صفر, 1430 تاريخ الإصدار : 01 الخميس , شعبان, 1433

الکلمات المفتاحية: آبزی پروری, گاماسیاب, پیراسنجه های کیفی, فاضلاب روستایی, همدان,

ملخص المقالة :

از آن جا که استفاده از آب رودخانه گاماسیاب به عنوان بزرگ ترین و پرآب ترین رودخانه استان همدان جهت امور مختلف بهویژه ایجاد و توسعه کارگاه های تکثیر و پرورش ماهی قزل آلا به سرعت رو به گسترش می باشد، لذا لزوم سنجش پیراسنجه های کیفیآب این رودخانه ضروری به نظر می رسد، بر این اساس در این تحقیق جهت سنجش کیفی و ارزیابی عوامل مؤثر بر کیفیت آب رودخانهگاماسیاب به ویژه کارگاه های تکثیر و پرورش ماهی با انتخاب پنج ایستگاه نمونه برداری در طول رودخانه اقدام به سنجش پیراسنجه هایکیفی آب و مقایسه آن ها با مقادیر استاندارد نمودیم.نمونه برداری طی سه ماه مرداد، شهریور و اسفند 1386 از پنج ایستگاه یاد شده در دو نوبت صبح (از ساعت 9 ت ا 12 ) و عصر(از ساعت 14 تا 17 ) به منظور داشتن پراکنش زمانی مناسب از لحاظ اثرات تغذیه ای ماهیان بر روی ویژگی های کیفی آب انجام شد.و هدایت الکتریکی در مح ل pH ، نمونه های آب در ظروف پلی اتیلنی درب دار جمع آوری و پیراسنجه های غلظت اکسیژن محلو لاندازه گیری شد. سپس نمونه ها داخل یخدان قرار گرفته و در کوتاه ترین زمان ممکن جهت اندازه گیری غلظت پیراسنجه های اکسیژنمورد نیاز زیست-شیمیایی، آمونیوم، نیتریت، نیترات و اورتوفسفات به آزمایشگاه منتقل گردید.نتایج تحقیق بیانگر آن بود که به جز در مورد میانگین مقادیر هدایت الکتریکی که هیچ کدام از ایستگاه ها تفاوت معنی دار بایکدیگر نداشته اند، در مورد سایر پیراسنجه های مورد ارزیابی چنین امری مشاهده نمی شود. به طوری ک ه در مورد میانگین غلظتو اکسیژن مورد نیاز زیست-شیمیایی تنها کانال ورودی آب کارگاه قزل دانش با ایستگاه شاهد تف اوت معنی دار pH ، اکسیژن محلولنداشته است. همچنین میانگین غلظت یون های آمونیوم و نیتریت ایستگاه شاهد با سایر ایستگاه های نمونه برداری ب ه دلیل ورود بارقابل توجهی از مواد مغذی به رودخانه بر اثر فعالیت های آب زی پروری و همچنین فاضلاب روستاهای اطراف تفاوت معنی دار داشته است.در مقایسه کارگاه های مورد مطالعه از جهت میانگین غلظت مواد مغذی همچون آمونیوم و نیترات با توجه ب ه گروه بندیآماری مشخص شد بین کارگاه ها تفاوت معنی دار آماری وجود دارد. به طوری که کارگاه قزل دانش با تولید 100 تن ماهی پرواری درمقایسه با کارگاه قزل زاگرس با تولید 190 تن ماهی پرواری بار بیشتری از آلودگی را به رودخانه وارد نموده است.با مقایسه میانگین غلظت پیراسنجه های مورد ارزیابی آب رودخانه گاماسیاب با جدول کلاسه کیفی آب ه ا از نظ رپیراسنجه های فیزیکی، شیمیایی و زیستی می توان چنین بیان داشت که کیفیت آب این رودخانه در طبقه آب های ندرتاً آ ل وده ت اآب هایی با آلودگی متوسط قرار می گیرد. بنابراین، این رودخانه در حال حاضر توان خودپالایی آلاینده ها را دارد و ل ی با توجه بهسیاست های کشور و به ویژه استان همدان در توسعه صنعت آبزی پروری و همچنین عدم نظارت بر منابع آلاینده وارد شده، این رودخانهدر آینده ای نه چندان دور با معضلات جدی به ویژه بروز پدیده خوراکوری مواجه خواهد شد.