شناسایی گلسنگ‌های اطراف کارخانه مس سرچشمه و بررسی اثر آلاینده‌های حاصل از کارخانه بر پوشش و تراکم آنها

الموضوعات :

سحر لطفیان ¹ (کارشناس ارشد اکولوژی گیاهی، مربی گروه زیست شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، ایران.)
علی احمدی مقدم ² (استادیار بخش زیست شناسی دانشگاه شهید باهنر کرمان، ایران.)
علی اصغر معصومی ³ (استاد بخش گیاه شناسی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، تهران، ایران.)

تاريخ الإرسال : 08 السبت , شعبان, 1432 تاريخ التأكيد : 09 الثلاثاء , صفر, 1433 تاريخ الإصدار : 21 الإثنين , صفر, 1438

الکلمات المفتاحية: گلسنگ, گاز SO2, مجتمع مس سرچشمه, کرمان,

ملخص المقالة :

زمینه و هدف: گاز SO2 و سایر گازهای آلاینده اثرات منفی زیادی را بر محیط زیست تحمیل می‌کنند. به واسطه فعالیت کارخانه ذوب مس مجتمع سرچشمه در هر ساعت حجم بسیار زیادی گاز از دودکش کوره‌های انعکاسی و مبدل خارج می‌شود که SO2 به ترتیب 2/6 درصد و 4/8 درصد این گازها را تشکیل می‌دهد. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر این گازها بر فلور گلسنگی منطقه انجام شد. روش بررسی: بدین منظور نمونه‌های گلسنگی از 35 ایستگاه در فاصله 5 کیلومتری از دودکش‌ها و با توجه به نحوه پراکنش گاز SO2 در سه جهت اصلی جمع آوری و در همین حال میزان پوشش و تراکم آنها نیز اندازه‌گیری شد. یافته ها: پس از شناسایی نمونه‌ها مشخص شد که 25 تاکسون برای کرمان جدید هستند و برای اولین بار گزارش می‌شوند. نتایج اندازه‌گیری و مقایسه تراکم و پوشش گلسنگ‌ها نشان داد در جهت شمال شرقی که بیشترین آلودگی SO2 اندازه‌گیری شده است، پوشش و تراکم آنها نسبت به سایر جهات کمتر و پس از آن به ترتیب در جهات غرب و جنوب شرق میزان تراکم و پوشش تحت تاثیر قرار گرفته است. پوشش و تراکم در ایستگاه شاهد با شرایط اکولوژیکی مشابه اما با هوای غیرآلوده در مقایسه با ایستگاه‌های دیگر بسیار بیشتر بود. نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده مشخص گردید میزان تراکم و پوشش گلسنگ‌ها تحت تاثیر آلاینده‌های محیطی قرار گرفته و به طور کلی می‌توان گفت که در مناطقی با سطوح SO2 بالا گونه‌های گلسنگ کمتری یافت خواهند شد که این به دلیل مرگ و میر و نابودی گونه‌های حساس می‌باشد.

المصادر:

1-      Richardson, D. H. S., Pollution monitoring with lichens. Naturalists' Handbooks 19. Slough، England (Richmond Publishing) 1992.

2-      Brodo, I. M., Sharnoff S. D. and Sharnoff S. Lichens of North America. New Havenand London (Yale University Press) 2001.

3-      خامس پناه. «بررسی نشر SO2 در سطح مجتمع و شهر مس». پروژه تحقیقاتی. مرکز تحقیق و توسعه مجتمع مس سرچشمه 1381.

4-      Purvis, W. Lichens. Washington D. C. (Smithsonian Institution Press) 2000.

5-      Sipman, H. 2003. Provisional key for lichen genera and some species of Iran. See information in: http://bgbm.org/Sipman/keys/Irangenera.htm.

6-   باربور، بورک، پیتس، گیلیام و شوارتز.(نویسندگان) احمدی مقدم، علی.(مترجم). «بوم شناسی گیاهان خاکزی». چاپ اول، کرمان: انتشارات دانشگاه شهید باهنر1384. (جلد اول).

7-      مصداقی، منصور. «بوم شناسی گیاهی». چاپ اول، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، 1384.

8-      Taylor, R. J., Bell, M. 1983. Effects of SO2 on the lichen flora in an industrial area, northwest Whatcom County, Washington. Northwest Science, Vol. 57, pp. 157- 166.

9-      Shimizu, A. 2004. Community structure of lichens in the volcanic highland of Mt. Tokachi, Hokkaido, Japan. The Bryologist, Vol. 107(2), pp. 141- 151

10-  Case, J. W. 1980. The influence of three sour gas processing plants on the ecological distribution of epiphytic lichens in the vicinity of Fox Creek and White court, Alberta, Canada. Water Air and Siol Pollution, Vol. 14, pp. 45 -68