استفاده از مدل دپسیر در جنگلداری چندمنظوره به منظور بررسی و مدیریت چالش‌ها و فرصت‌ها در ذخیره‌گاه جنگلی گز شهرستان ورامین استان تهران
الموضوعات : natural resorces
1 - دانشیار پژوهش، مؤسسه تحقيقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران. *(مسوول مکاتبات)
2 - استادیار پژوهش، مؤسسه تحقيقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: پاسخ مدیریتی, تأثیرات اقتصادی-اجتماعی, جوامع محلی, طرح جنگلداری, نیروهای محرکه.,
ملخص المقالة :
زمینه و هدف: استفاده از فرایند دپسیر جهت مدیریت منابع جنگلی و طرح‌های جنگلداری چندمنظوره در مناطقی از شهرستان‌های ورامین و پیشوا و بررسی وضعیت اقتصادی - اجتماعی (وابستگی جوامع محلی به جنگل) روستاهای منطقه اجرای طرح می‌باشد. روش بررسی: در این پژوهش، اطلاعات شامل سطوح توده‌های جنگلی، مناطق تخریب یافته، فاقد زادآوری، زراعت زیراشکوب جنگل و دیگر اطلاعات پایه ثبت و اندازه‌گیری شدند. از طرفی اقدام به استخراج نقشة کلاسه‌بندی شده شیب و جهت، بافت خاک و تراکم پوشش گیاهی هر سه منطقه مورد مطالعه از شهرستان ورامین شد. برای بررسی وضعیت کنونی منطقه اجرای طرح و ارزیابی پاسخ‌های مدیریتی از چارچوب دیپسیر شامل (نیروهای محرک، فشار، موقعیت یا وضعیت کنونی، پیامد و پاسخ‌های مدیریتی) استفاده و نیروهای پیشران دخیل در تخریب این جنگلها مشخص شدند. یافته‌ها: این مناطق جزء مناطق بسیار کم‌شیب هستند که در تمامی جهات جغرافیایی توزیع یافته است. بافت خاک منطقه فخرآباد و دولت آباد عمدتاً لومی-رسی و درصد تراکم پوشش گیاهی آن کم است. در تجزیه و تحلیل عوامل علی - معلولی تخریب جنگل در منطقه مورد بررسی، شاخص‌های کمبود آب و بحران خشکسالی، ورود دام به منطقه جهت چرا، وابستگی مردم محلی به پوشش گیاهی و مرتعی جهت امرار معاش برای نیروهای محرکه، شاخص‌های ورود مردم محلی به منظور بوته‌کنی، فشار چرای دام و گردشگران برای نیروی فشارها، شاخص‌های وضعیت تراکم پوشش گیاهی و مراتع و وضعیت منابع آب منطقه در بررسی و تحلیل وضعیت، شاخص‌های میزان شوری و فرسایش خاک، تخریب مراتع، تخریب پوشش گیاهی و کاهش تنوع حیات وحش در بررسی و تحلیل آثار براساس نظرات کارشناسان، بازدیدهای میدانی متعدد و نیز مطالعات و بررسی اسناد و طرح‌های انجام شده در منطقه تعیین شدند. بحث و نتیجه‌گیری: آنچه به عنوان مهمترین نیروی محرکه و عامل اصلی این وضعیت می‌تواند باشد، نبود یک طرح و برنامه مدیریتی مدون در منطقه برای حفاظت از منابع طبیعی و توسعه اصولی و پایدار گردشگری است. بنابراین مهمترین راهکار در این زمینه تهیه طرح جنگلداری و توسعه پایدار گردشگری می‌باشد که بایستی با توجه به ظرفیت منطقه انجام گیرد. انجام اصولی طرح‌های مرتعداری نیز از مهمترین راهکارهای بهبود وضعیت پوشش گیاهی و جنگلی است تا با مشخص شدن ظرفیت چرای دام منطقه و نیز ارزیابی مرتع در منطقه از ورود مازاد دام جلوگیری و روش‌ها و راهکارهای مؤثر در این زمینه توسط کارشناسان مربوطه ارائه گردد.
