پیش بینی گسترش فیزیکی شهری با استفاده از مدل تصمیم گیری چند معیاری (مطالعه موردی: شهرستان رشت)

الموضوعات :

حمیده آلیانی ¹ ( دکترای محیط زیست، گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. *(مسوول مکاتبات).گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران )
حامد آلیانی ² ( کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی – فضای شهری، گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه پیام نور، البرز، ایران. )
محدثه قنبری مطلق ³ ( دکترای جنگلداری، گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. )
کامران رحیمی ⁴ ( کارشناس ارشد سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران. )

تاريخ الإرسال : 07 الجمعة , شعبان, 1440 تاريخ التأكيد : 06 الأربعاء , ذو الحجة, 1440 تاريخ الإصدار : 05 الخميس , ربيع الأول, 1442

الکلمات المفتاحية: توسعه فیزیکی, رشت, منطق فازی, GIS, MCDM,

ملخص المقالة :

زمینه و هدف: گسترش فزاینده بدون برنامه ریزی شهرها یکی از مهمترین مسائل مدیریت شهری در کشورهای در حال توسعه است. زیرا توسعه روز افزون جامعه شهری و ساخت و سازهای بدون برنامه ریزی تغییرات زیادی در ساخت فضایی آن ها به وجود آورده که لزوم هدایت آگاهانه و طراحی فضای زیست مناسب برای شهرها را به دنبال داشته است. هدف از این پژوهش، یافتن مجموعه‍ای از پهنه های مکانی مناسب برای توسعه فیزیکی شهری است. روش بررسی: شهرستان رشت به عنوان مرکز استان گیلان تحت تحولات جمعیتی و شهرنشینی زیادی قرار گرفته است. به منظور برنامه ریزی بهینه و مناسب برای توسعه آتی شهری شهرستان مورد مطالعه 14 معیار اکولوژیکی و اقتصادی- اجتماعی بر اساس نظرات کارشناسان و روش دلفی در سال 1397 انتخاب گردید. سپس از روش ترکیب خطی وزن دار و فرآیند تحلیل شبکه ای برای پهنه بندی توان اکولوژیک منطقه برای توسعه شهری استفاده شد. یافته ها: نتایج حاصل از اجرای روش ارزیابی چند معیاری نشان داد که از کل سطح منطقه حدود 12/16 درصد دارای توان خیلی زیاد و حدود 54/29 درصد از منطقه به دلیل شرایط اکولوژیکی و بافت اجتماعی بدون توان می باشد. بحثت و نتیجه گیری: نتایج این مطالعه فرصت های مطالعاتی بیشتری را می تواند برای برنامه ریزان و تصمیم گیران فراهم نماید تا عوامل پیشگیرانه و کنترل کننده را در تصمیمات استراتژیک اتخاذ کنند. .

المصادر:

1. Duranton, G., and Puga, D., 2014. The growth of cities. Chapter 5. In Handbook of economic growth. Elsevier, 2: 781-853. https://doi.org/10.1016/B978-0-444-53540-5.00005-7


2. Haas, J., and Ban, Y., 2014. Urban growth and environmental impacts in Jing-Jin-Ji, the Yangtze, River Delta and the Pearl River Delta. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, 30: 42-55.


3. Shokrgozar, A., Jamshidi, Z., Jamshidi, P., 2013. Evaluation of Urban Growth Principles and Solutions in the Future Development of Rasht City Based on Hederan Demographic Density Model. Quarterly ­ Geography and development, 13(41): 45-64. (In Persian)


4. Bihamta, N., Soffianian, A., Fakheran, S., Gholamalifard, M., 2015. Using the SLEUTH urban growth model to simulate future urban expansion of the Isfahan metropolitan area, Iran. Journal of the Indian Society of Remote Sensing, 43(2): 407-414. https://doi.org/10.1007/s12524-014-0402-8


5. -5Barredo, J.I., Kasanko, M., McCormick, N. Lavalle, C., 2003. Modelling dynamic spatial processes: simulation of urban future scenarios through cellular automata. Landscape and urban planning, 64(3): 145-160.


6. Bengston, D.N., Fletcher, J.O., Nelson, K.C., 2004. Public policies for managing urban growth and protecting open space: policy instruments and lessons learned in the United States. Landscape and urban planning, 69(2-3): 271-286.


7. Hosseini, S.A., Visi, R., Ahmadi, S., 2013.  Finding the optimal directions of physical development in Rasht using the AHP model. Planning Human Settlements Studies, 8(23): 55-72. (In Persian)


8. Bedraq Nejad, A., Mousa Zadeh, H., Sarli, R., Sari Mohammadli, H.R., 2017. Evaluation of Ecological Capacity of Urban-Rural Development in Tarom Basin, Zanjan Province Using Analytical Hierarchy Process (AHP). Geographic Engineering of the Territory, 1(1): 102-112. (In Persian)


9. Makhdoom Farkhandeh, M., 2001. Fundamental of land-use planning. Tehran University Press, Tehran. 300 p. (In Persian)


10. Mirkatooli, J., and Kanaani, M.R., 2011. Evaluation of Urban Developmental Ecological Capacity Using Multi-Criteria Decision Making Model, MCDM and GIS (Case Study: Sari, Mazandaran Province). Journal of Human Geography Research, 43(77): 55-88. (In Persian).


11. Coutinho-Rodrigues, J., Simao, A., Antunes, C.H., 2011. A GIS-based multicriteria spatial decision support system for planning urban infrastructures. Decision Support Systems, 51(3): 720-726.


12. Fernández, I., and Ruiz, M.C., 2009. Descriptive model and evaluation system to locate sustainable industrial areas. Journal of Cleaner Production, 17(1): 87-100.


13. Ferretti, V., and Pomarico, S., 2013. Ecological land suitability analysis through spatial indicators: an application of the Analytic Network Process technique and Ordered Weighted Average approach. Ecological Indicators, 34: 507-519.


14. Rikalovic, A., Cosic, I., Lazarevic, D., 2014. GIS based multi-criteria analysis for industrial site selection. Procedia Engineering, 69: 1054-1063.


15. Sánchez-Lozano, J.M., Antunes, C.H., García-Cascales, M.S. and Dias, L.C., 2014. GIS-based photovoltaic solar farms site selection using ELECTRE-TRI: Evaluating the case for Torre Pacheco, Murcia, Southeast of Spain. Renewable Energy, 66: 478-494.


16. Cerreta, M., and De Toro, P., 2012. Urbanization suitability maps&58; a dynamic spatial decision support system for sustainable land use. Earth System Dynamics, 3(2): 157-171.


17. Girard, L.F., Cerreta, M., De Toro, P., 2012. Analytic Hierarchy Process (AHP) and Geographical Information Systems (GIS): an integrated spatial assessment for planning strategic choices. International Journal of the Analytic Hierarchy Process, 4(1): 4-26. https://doi.org/10.13033/ijahp.v4i1.102


18. Önder, E., and Kabadayi, N., 2015. Supplier selection in hospitality industry using ANP. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 5(1): 166-186.


19. Yari Gholi, V., Zarrin Kaviani, A., Soltani, A., 2016. Determination of suitable land for urban development using Hierarchical Process Analysis (AHP), Case Study: Zanjan City. Geography Quarterly and Urban Planning of the Zagros Landscape, 8(28): 173-190. (In Persian)


20. Zayeian, P., Soleimani Moghadam, H., Barzegar, S., 2011. Determination of the optimal expansion of Mashhad city using multi-factor evaluation model, RS and GIS. Geography, 9(30): 77-94. (In Persian)


21. Malmir, M., Zarkesh, M.M., Monavari, S.M., Jozi, S.A., Sharifi, E., 2016. Analysis of land suitability for urban development in Ahwaz County in southwestern Iran using fuzzy logic and analytic network process (ANP). Environ Monit Assess, 188(8): 447. https://doi.org/10.1007/s10661-016-5401-5


22. Al-shalabi, M., Pradhan, B., Billa, L., Mansor S., Althuwaynee, O. F., 2013. Manifestation of remote sensing data in modeling urban sprawl using the SLEUTH model and brute force calibration: a case study of Sana’a city, Yemen. Journal of the Indian Society of Remote Sensing, 41(2): 405-416.


23. De Toro, P., and Iodice, S., 2016. Evaluation in Urban Planning: a multi-criteria approach for the choice of alternative Operational Plans in Cava De’Tirreni. Aestimum, (69): 93-112.


24. Zhang, X., Fang, C., Wang, Z., Ma, H., 2013. Urban construction land suitability evaluation based on improved multi-criteria evaluation based on GIS (MCE-GIS): case of New Hefei City, China. Chinese Geographical Science, 23(6): 740-753.


25. Taibi, A., and Atmani, B., 2017. Combining Fuzzy AHP with GIS and Decision Rules for Industrial Site Selection. International Journal of Interactive Multimedia and Artificial Intelligence, 4(6): 1-10.


26. Afzali, A., Sabri, S., Rashid, M., Samani, J. M.V., Ludin, A.N.M., 2014. Inter-municipal landfill site selection using analytic network process. Water resources management, 28(8): 2179-2194.


27. Aliani, H., BabaieKafaky, S., Saffari, A., Monavari, S.M., 2017. Land evaluation for ecotourism development—an integrated approach based on FUZZY, WLC, and ANP methods. International Journal of Environmental Science and Technology, 14(9): 1999-2008.


28. Liao, Y., Ye, K., Fu, H., Ma, L., 2012. An Integrated ANP Modle for Decision-making of Urban Regeneration Projects. 2nd International Conference on Electronic & Mechanical Engineering and Information Technology (EMEIT-2012), 4pp.


29. Sabri, S., and Yaakup, A., 2008. Multi-Criteria decision making for Urban Sprawl, using Analytic Network Process and GIS, case of Iskandar Malaysia Region. Map Asia, Kuala Lumpur, Malaysia, 14pp.


30. Wu, C.R., Lin, C.T., Chen, H.C., 2009. Integrated environmental assessment of the location selection with fuzzy analytical network process. Quality and Quantity, 43(3): 351-380.


31. Rahimi, V., Pourkhobaz, H.R., Akdar, H., Mohammadiyari, F., 2015. Comparison of Fuzzy AHP Buckley and ANP Models in assessing the capability of Forestry (Case Study: Behbahan around). Applied Ecology, 4(13): 15-30. (In Persian)


32. Boran, S., and Goztepe, K., 2010. Development of a fuzzy decision support system for commodity acquisition using fuzzy analytic network process. Expert Systems with Applications, 37(3): 1939-1945.


33. Saaty, T.L., and Kearns, K.P., 1985. Analytical Planning, The Organization of Systems. 1st Edition, Elsevier pub, Oxford: Pergamon Press Ltd. 216pp.


34. Kahraman, C., Ertay, T., Buyukozkan, G., 2006. A fuzzy optimization model for QFD planning process using analytic network approach. European Journal of Operational Research, 171(2): 390-411.


35. Eastman, J.R., 2006. IDRISI Andes Guide to GIS and Image Processing, Clark University, Worcester, 328pp.


36. Malczewski, J., 1999. GIS and Multicriteria Decision Analysis. John Wiley and Sons. 70pp.


37. Myagmartseren, P., Buyandelger, M. and Brandt, S.A., 2017. Implications of a spatial multicriteria decision analysis for urban development in Ulaanbaatar, Mongolia. Mathematical Problems in Engineering, Article ID 2819795: 1-16pp. DOI: 10.1155/2017/281979