واکاوی نقش فضاهای میانی در نظام توده - فضا و چگونگی آن بر نحوه رفتار جمعی (مطالعه موردی در عرصه‌های میانی مساجد قزوین)

الموضوعات :

مهسا میرسلامی ¹ (دکترای معماری، گروه معماری، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. *(مسوول مکاتبات))
علی عمرانی پور ² (دانشیارگروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران .)

تاريخ الإرسال : 12 الأحد , صفر, 1443 تاريخ التأكيد : 04 الجمعة , جمادى الثانية, 1443 تاريخ الإصدار : 23 الأربعاء , ذو القعدة, 1443

الکلمات المفتاحية: عملکرد جمعی, توده, فضا, نحو فضا, فضای میانی مسجد,

ملخص المقالة :

زمینه و هدف: فضاهای میانی با هدف اتصال، ارتباط و دارا بودن مفاهیم و معانی متعدد، ماهیتی دو وجهی می‌یابد که هم فرایند و هم محصول می‌شود. تاثیر فضای میانی در پیوستگی فضایی عناصر معماری و شهری در ایران، اوج هنر معماری ایرانی را در ساخت و سازمان دهی فضایی مجموعه‌های معماری و شهری، نحوه اتصال مقیاس کلان شهری به مقیاس میانه‌ای محله و در نهایت پیوند دادن آن با مقیاس خرد می‌باشد. این کار از طریق شناسایی و سازمان دهی متناسب عناصر میانی در طیف وسیعی از مقیاس‌ها امکان‌پذیرگردیده است. مساجد در جایگاه یکی از مهم‌ترین ارکان هویت شهر اسلامی و به‌عنوان یک مکان جمعی محسوب می‌شوند و از طرفی یکی از وجوه روابط و تعاملات پویای مسجد، ویژگی‌های فضایی معماری و نوع روابط و چیدمان فضایی آن است، لذا پژوهش حاضر به نقش فضاهای میانی در در نظام توده- فضا و چگونگی آن بر نحوه رفتارهای جمعی در مساجد می‌پردازد.روش بررسی: ردیابی فعالیت‌ها، گردآوری داده‌ها و فنون کار میدانی در سه مسجد شهر قزوین مورد مطالعه قرار گرفته است و به منظور بررسی نقش و جایگاه فضای میانی با دیدگاه ساختاری و هندسی به صورت شبیه سازی از تئوری نحو فضا با بکارگیری شاخص‌های چیدمان فضایی- با نرم‌افزار depthmap10 بهره‌گیری شده است و در ادامه برای با طرح کردن پرسشنامه و با بهره گیری از "نرم‌افزار آماری Spss22 " وزن مولفه‌های موثر بر چگونگی رفتارهای جمعی مورد تحلیل همبستگی قرار گرفتند.یافته ها : حاکی از آن است که؛ وجود فضاهای میانی سبب تفکیک فضایی، قلمرویابی در عرصه‌های مختلف مسجد می‌شود که این امر تاثیر بهینه‌ای بر سازمان عملکردی فضاهای جمعی دارد.بحث و نتیجه گیری: بنابراین قرارگاه رفتایی ایجاده شده توسط فضای میانی می تواند فعالیت های متنوعی را در حیطه های مختلف؛ به طور مثال از قلمرو خلوت تا حس تعامل کاربران را جوابگو باشد، این موضوع خود می‌تواند سبب جذب افراد بیشتری به فضای مسجد شود.

المصادر:

1. Haghighat Naeini, Gholamreza, The Interplay of Mosque and City from the Perspective of Urbanism (Case Study of the Ancient Texture of Nain), Volume 2, Tehran,1999. )In Persian)


2. Ranjbar Kermani, Ali Mohammad and Maleki, Amir (2017), Rereading the pattern of the middle space in the architecture of Iran Zamin, Bi-Quarterly Journal of Architectural Studies Iran, 41: 11-23,2007.)In Persian)


3. Bahreini, Seyed Hossein and Tajbakhsh, Golnaz, The concept of territory in urban spaces and the role of urban design in its realization, Journal of Fine Arts, No. 6.1999. )In Persian)


4. Heidari Ali Akbar, Yaghoub, Maryam Kiai. Investigating the role of the courtyard in the spatial configuration of mosques in order to improve the functional efficiency using the spatial arrangement method. Tehran: Journal of Fine Arts,2017, No. (3): 104-91. )In Persian)


5. Nooraddin, HoshiarAl final A study of in between spaces along streets as an urban concept in Islamic cities of the middle east with a case study in Cario.Department of town and regional planning, faculty of architecture, Trondheim- Norway.


6. Bilalan Asl, Lida, Sattarzadeh, Dariush, The place of intermediate space in the spatial organization of architectural elements and the city in Iran (Case study of Tabriz, Qajar period), Tehran: University of Science and Technology Press, 2015. )In Persian)


7. Grotter Kurt, Aesthetics in Architecture, translated by Jahanshah Pakzad and Abdolreza Homayoun Second Edition, Tehran, Shahid Beheshti University Press.1383.


8. Madanipour, Ali (2010), Public and Private Spaces of the City, translated by Farshad Nourian, Publications of the Information and Communication Technology Organization of the Municipality. )In Persian)


9. Alexander, C., Ishikawa, S., & Silverstein, M. A Pattern Language Which Generates Multi-service Centers:Center for Environmental Structure Berkeley. CA.1968 ‌


10. Beck, M. Visibility and exposure in workspaces. In: Kim, Y. O., Park, H. T and Seo, K. W, (eds), proceedings of the 9th international space syntax symposium, Seoul:  Sejong University.2012


11. Klarqvist. B. A space syntax glossary, nordisk arkitektur for skinning. 1993.


12. Peponis, J & Hajinikoloaou ,E, Livieratos,C,Fatours,D,A).The Spatial coreof urban culture,Ekistics No 56.1989


13. Sadeghpour, Bahram and Moradi, Wahab, Statistical analysis with SPSS and Amos software, Babolsar, Mazandaran University, )In Persian)