تدوین مدل زون بندی مناطق تحت حفاظت مبتنی بر تکنیک آنتروپی شانون (مطالعه موردی: منطقه حفاظت شده حرا)
الموضوعات :نغمه شریفی 1 , افشین دانه کار 2 , مریم رباطی 3 , نعمت اله خراسانی 4 , طاهر رجایی 5
1 - دانشجوي دكتري محيط زيست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، واحد علوم و تحقيقات دانشگاه آزاد اسلامي، تهران، ایران.
2 - استاد گروه محیط زیست، دانشكده منابع طبيعي، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
3 - استادیار گروه علوم و مهندسي محيط زيست، دانشكده منابع طبيعي و محيط زيست، واحد علوم و تحقيقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ايران
4 - استاد گروه محیط زیست، دانشكده منابع طبيعي، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
5 - استاد، گروه مهندسی عمران، دانشگاه قم، قم، ایران.
الکلمات المفتاحية: پهنه بندی, تصمیم‌گیری چند معیاره, مدل های ترکیب خطی معیار, منطقه حفاظت شده, حرا.,
ملخص المقالة :
زمینه و هدف: هدف اصلي از زون‌بندي محيط‌هاي طبيعي تحت مديريت، تشريح و تعیین سطوح مختلف حفاظت و كاربري و جدا نمودن مناطق حساس و آسيب‌پذيراست. در این مطالعه سعی شده تا با زون‌بندی منطقه حفاظت شده حرا، زمینه برای مدیریت بهینه منطقه یاد شده فراهم شود تا به اهداف حفاظتی مورد تاکید سازمان حفاظت محیط زیست و اتحادیه جهانی حفاظت یعنی حمایت از تنوع زیستی، تضمین بهره برداری پایدار انسان از طبیعت و حفظ فرايندهاي اكولوژيك و نگهداري سيستم‌هاي حيات بخش دست یافت.
روش بررسی: منطقه حفاظت شده حرا، به عنوان یک منطقه حساس دریایی که دارای بیشترین وسعت جنگل های مانگرو در ایران می‌باشد، با وسعت 86258 هکتار بين دو شهرستان بندر خمیر و قشم در استان هرمزگان، قرار گرفته است. در فرآیند زون‌بندی پس از شناسایی معیارهای با ماهیت اکولوژیک و انسانی برای هر یک از زون های یازده گانه و غربال سازی آنها توسط روش دلفی به کمک روش تصمیم گیری آنتروپی شانون معیارها وزن دهی شد، سپس مدل خطی ترکیب معیارهای مکانی تدوین و در محیط GIS لایهسازی و تلفیق گردیدند و در سال 1400 نقشه زون بندی به عنوان واحدهای برنامه ریزی در منطقه تهیه شد.
یافته ها: نتیجه حاصل از زون بندی در منطقه حفاظت شده حرا نشان می دهد زون های طبیعت محدود شده 40/12%، حفاظتی 83/14%، استفاده گسترده 28/3% ، استفاده متمرکز 65/0%، فرهنگی و تاریخی07/0%، استفاده ویژه 11/0%، سپر بازدازنده90/63%، علمی ترویجی21/0 % و سایر استفاده‌ها 54/4% از کل مساحت منطقه را به خود اختصاص داده اند.
بحث و نتیجه گیری: جمع بندی نتایج تحقیق نشان داد که می توان با استفاده از معیارهای مکانی و تبدیل آنها به مدل های ترکیب خطی، پهنه بندی مناطق را به درستی و با حفظ ارزش های اکولوژیک و انسانی مهیا ساخت.
1. Azizi Jalilian, M. Shayesteh, K. Danehkar, A., 2020. A new ecosystem-based land classification of Iran for conservation goals. Environ Monit Assess 192, 18.
2. Sobhani, P. Goshtasb, H. Nezami, B. Jahani, A., 2018. Evaluation of Promoting Conservation Hunting Areas: Case Study: Hamedan Alvand No-Hunting Area. J Environ Sci Technol 20, 3 (78); 143 - 157. (In Persian)
3. Majnoonian, H. Mirab, P. Danesh, M., 2014. Guide to Assessing the Impacts of Development on the Environment (Guidelines for Evaluating Development Plans, Energy and Industry), Mashhad University Jihad Publications, 460 p. (In Persian)
4. Moradpanah, M. Moradpanah, H., 2017. Zoning of Maloosan protected area using GIS. J Environ Sci Technol 19(4), 463-474. (In Persian)
5. Herrera Montes, M.I., 2018. Protected Area Zoning as a Strategy to Preserve Natural Soundscapes, Reduce Anthropogenic Noise Intrusion, and Conserve Biodiversity. Tropical Conservation Science (TCS) journal, Volume 11: 1–15.
6. Majnonian, H. Makhdoom, M., 2010. Zoning Instructions for Areas under Management, Journal No. 257. Environmental Protection Organization, 155 p. (In Persian)
7. Danehkar, A. Sharifi, N. Robati, M., 2018. Analysis on Iran Protected Areas. J Environmental Studies, Natural Resources and Sustainable Development, 2(6); 15-36. (In Persian)
8. Ghadirian, O. Khazaee, F. Lotfi, A., 2020. Identifying and prioritizing protective strategies for the Mouteh Wildlife Refuge on the basis of the existing status. J Animal Environment, 12(1),49-58.
9. Maksin, M. Ristić, V. Nenković-Riznić, M. Mićić, S., 2018. The role of zoning in the strategic planning of protected areas: lessons learnt from EU countries and Serbia . European Planning Studies.VOL. 26, NO. 4, 838–872.
10. Hasti, F. Rouhi, H. Khodakarami, L. Mahiny, A.S., 2016. Zoning the protected area of Shahoo/Kosalan using RS and GIS. IOSR Journal of Environmental Science, To xicology and Food Technology (IOSR-JESTFT) e-ISSN: 2319-2402,p- ISSN: 2319-2399.Volume 10, Issue 8 Ver. I (Aug. 2016), PP 74-81.
11. Samadi, B., 2019, Development of Multi-Spatial Criteria Decision Making Models for Selection of Coastal-Marine Protected Areas in Iran: A Case Study of Hormozgan Province. PhD Thesis in Marine Biology, Islamic Azad University, Faculty of Natural Resources and Environment, 88-100 p. (In Persian)
12. ICZM, 2019. Integrated Coastal Zone Management of Iran, Ports and Maritime Organization. (In Persian)
13. Kaboli, M. Aliabadian, M. Tohidifar, M. Hashemi, A. Roselar, C., 2016. Atlas of Birds of Iran, Department of Environment, 577P. (In Persian)
14. Danehkar, A. Mahmoudi, B. Sabaee, M. Ghadirian, T. Asadollahi, Z. Sharifi, N. Petrosian, H., 2012. National Documentation of Sustainable Management Program of Iran's Mangrove Forests. Forests Range and Watershed Management Organization, Dry land Forestry Center Administration, Consulting engineers of Sustainability of nature and resources. 624 p. (In Persian)
15. Taherdoost, H., 2016. Validity and Reliability of the Research Instrument; How to Test the Validation of a Questionnaire/Survey in a Research. International Journal of Academic Research in Management (IJARM) Vol. 5, No. 3, 2016, Page: 28-36, ISSN: 2296-1747.
16. Yaghoobzade, M. Mahini, A.R. Mikaiili, A. Danehkar, A. Moslehi, M., 2020. Prioritizing Environmental Hazards of Mangrove Forests in Hormozgan Province. Journal of Natural Environmental Hazards, 2020: 1-1.http://doi.org/ 10.22111/jneh.2020.34699.1675(In Persian)
17. Mafi-Gholami, D. Feghhi, J. Danehkar, A. Yarali. N., 2015. Classification and Priorition of Negative Factors Affecting on Mangrove Forest Using Delphi Method (A Case Study: Mangrove Forest of Hormozgan Province, Iran). Advances in Bioresearch,6(3) 78-92.
18. Geneletii, D. Duren, I.V. 2008. Protected area zoning for conservation and use: A combination of spatial multi criteria and multi objective evaluation. Landscape and Urban Planning 85, 97-110.
19. Gol Mohammadi, Z., 2014. Zoning of Bojagh Coastal-Marine National Park with the application of fuzzy multi-spatial evaluation criteria, Master Thesis in Natural Resources-Environmental Engineering, University of Tehran, Faculty of Natural Resources, 75-100 p. (In Persian)
20. Azizi Jalilian, M., 1398. Providing a framework for evaluating, selecting and modifying the network of protected areas based on macro-ecological units in Iran, PhD thesis, Malayer University, Faculty of Natural Resources and Environment, 85-120 p. (In Persian)
21. Farashi, A. Naderi, M. Parvian, N., 2016. Identifying a Preservation Zone Using Multi–Criteria Decision Analysis. Animal Biodiversity and Conservation, 39.1: 29–36.
22. Grantham, H.S. Agostini, V. N. Wilson, J. Mangubhai, S. Rotinsulu, C. Hidayat, N. Muljadi, M. Mongdong, M. Darmawan, A. Rumetna, L. Erdmann, M. V. Possingham, H. P., 2013. A comparison of zoning analyses to inform the planning of a marine protected area network in Raja Ampat,Indonesia. Marine Policy 38 (2013) 184–194.
23. Asadolahi, Z. Danekar, A. Asadolahi, Z., 2012. Protect zoning Chaghakhor wet land by using Assecment Spatial Multi-Creiteria. Scientific & Research. Journal of Wet land Ecobiology, Ahvaz evaluation. Landscape and Urban Planning; 85; 97–110. (In Persian)
24. Danehkar, A. Madjnonian, H., 2004. Criterion recommendation for assessment of coastal-marine areas for determination of coastal and marine protected areas in IRAN. Journal of environmental studies, 30(35), 9-32. https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?id=11967(In Persian)
25. Yun Lu, S. Shen C. H. Chiau W. Y., 2014. Zoning strategies for marine protected areas in Taiwan: Case study of Gueishan Island in Yilan County, Taiwan, 2014. Marine Policy Volume48 (2014) 21–29.
26. Fourie,E. Kock,G. Daphne,P. Mabunda,D,. 2012. Agulhas National Park: Management Plan, Approved by SANParks EXCO for DEA internal scrutiny.
27. Jomepour, M. Yaghoobifaz, S., 2018. The location of Tourist Resorts in the Central Alborz Protected Area with a Sustainable Development Approach. Tourism Management Studies 13(42); 1-19. (In Persian)
28. Makhdom, M., 2015. Foundamental Land use planing. Tehran University Publishs. 304p.
29. Salami, M. Sayahi, Z. Jozi, A., 2019. Capability Assessment of Mishdagh Protected Area for Ecotourism using PROMETHEE and ANP in GIS Environment. J Environmental and Development 10,19;35-46. (In Persian)
30. Shams, B. Kaboli, M., 2018. Development of the conservation area network using systematic conservation planning approach in Iran. J Animal Environment, 10(4),47-162. (In Persian)
31. Ramsar Convention, 2016. http://www.ramsar.org
32. Laghai, H. Monavari, M. Raisi, B., 2009. Planning and zonning for Harra biosphere reserve according to international scales (with emphasis on Qeshm island) using GIS. Human & Environment, 2009; 7(1): 30-39. (In Persian)
33. Kapourchal, S.A. Dargahi,D.M. Karimzadegan, H., 2014. Zoning Coastal Marine Boujagh National Park and Sustainable Management by Geographic Information System. Indian Journal of Science and Technology, Vol 7(12), 1933–1938.
34. Gadimi, M. Hoseini, M. poorghasemi, H. moradi, H., 2010. Protection modeling of Manesht and Ghalarang protected areas using fuzzy logic. Environmental Science, 8(1), 85-105. https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?id=218253. (In Persian)
35. Jozai, J., 2006. Environmental Capacity Assessment of Nayband National Coastal-Marine Park, M.Sc. Thesis, University of Tehran, Faculty of Environment, 90-120 p.
36. Vahidi, F. Fatemi, S.M. Danehkar, A. Mashinchian Moradi, A. Musavi Nadushan, R., 2020. Patterns of mollusk (Bivalvia and Gastropoda) distribution in three different zones of Hara Biosphere Reserve, the Persian Gulf, Iran. Iranian Journal of Fisheries Sciences (IJFS) , 17:1295-1306. (June. Press in Iran) (JCR, IF: 0.3) DOI: https://doi.org/10.1007/s13762-019-02469-2.
37. Bozorgian, G., 2002. Assessing the ecological potential of the Hara protected area for ecotourism management with GIS, Master Thesis in Natural Resources Engineering, Islamic Azad University, Tehran Science and Research Branch, 78-110 p. (In Persian)
38. Kapos, V. Lysenko, I. Lesslie, R., 2002. Assessing forest integrity and naturalness in relation to biodiversity. In Forest Resources Assessment Programme, Working Paper 54; Forestry Department FAO:Rome, Italy.
39. Keivani, Y. Nasri, M. Abasi, K. Abdoli, A., 2016. Atlas of Inland Water Fishes of Iran, Department of Environment, 218P. (In Persian)
40. Samadi, B. Danehkar, A. Fatemi, M. Jozi, A. Ramezani, E., 2020. Proposal for a Decision Algorithm for Selecting Coastal-Marine Protected Areas in South of Iran Case Study: Hormozgan Province. J Natural Environment, 73(2); 341-354.
41. Department of Environment (Hormozgan Provincial Directorate.2020. Protected Area. see information in: https://hormozgan.doe.ir/portal/home/ (In Persian)
42. Hormozgan's General Administration of Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization. 2020. see information in: .https://hchto.ir. (In Persian)
