بررسی انتروویروس‌های شیر آب مصرفی و آب چاه بوستان‌های منتخب شهر تهران

الموضوعات :

امیرمحمد فرهودی ¹ , گیتی کاشی ² , رضا حاجی سید محمد شیرازی ³ , سیده هدی رحمتی ⁴

1 - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی محیط زیست- آب و فاضلاب، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
2 - دانشیار گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم پزشکی تهران، تهران، ایران. *(مسوول مکاتبات)
3 - استادیار گروه مهندسی محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
4 - استادیار گروه مهندسی محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

تاريخ الإرسال : 12 الإثنين , محرم, 1442 تاريخ التأكيد : 21 الثلاثاء , جمادى الأولى, 1442 تاريخ الإصدار : 19 الأحد , ربيع الأول, 1446

الکلمات المفتاحية: انتروویروس, آب چاه, بوستان, روش کشت, روش واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR), شمارش بشقابی هتروتروفی. ,

ملخص المقالة :

زمینه و هدف: مطالعات سرم‌شناسی تاکنون ۶۶ نوع انتروویروس انسانی را با استفاده از آنتی‌بادی آن‌ها شناسایی کرده است. عفونت‌های انتروویروسی غالبا بدون علامت هستند، لکن شاید به طیف متنوعی از بیماری‌های کلینیکی منجر شوند. نظیر بیماری تب ملایم، بیماری‌های شدید پوستی،معده‌ای-روده‌ای، تنفسی،قلبی-عروقی و سیستم مرکزی عصبی. تعدادی از کشورها افزون بر سیستم نظارت پولیومیلیت، برنامه‌های نظارت جامع برای انتروویروس‌های غیرپولیو را نیز تدوین کرده‌اند. هدف اصلی از این مطالعه تحقیق درباره انتروویروس‌ها در شیر آب مصرفی و آب چاه‌ بوستان‌های منتخب شهر تهران است.

روش بررسی: در این مطالعه آنالیزی نمونه‌ها به صورت تصادفی انتخاب شد. نمونه‌ها از شیر آب مصرفی 22 نمونه و آب چاه ۶ نمونه از بوستان‌های منتخب در نواحی مختلف شهر تهران از تاریخ 15شهریور تا30 آبان 1398 تهیه شد. نمونه‌ها در ظروف استریل براساس دستورالعمل روش‌های استاندارد ملی جمع‌آوری شد. در این تحقیق انتروویروس‌ها با استفاده از واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (RT-PCR) ارزیابی‌شد. 

یافته ها: این مطالعه میانگین انتروویروس‌ها شیر آب مصرفی و آب‌چاه بوستان‌های منتخب شهر تهران با روش RT-PCR به‌ترتیب85/0±18/0 و 63/1±1/0 را نشان داد. میانگین باکتری‌های بشقابی هترتروفی شیر آب مصرفی و آب چاه بوستان‌های منتخب شهر تهران با روش کشت R2A آگاربه ترتیب 05/3± 05/6  و 26/2±97/85 بدست آمد. افزایش دما و کدورت به افزایش باکتری‌های بشقابی هترتروفی و انتروویروس‌ها منجرمی‌شود.  

بحث و نتیجه گیری: کاهش کلر باقی‌مانده آب در برخی نقاط به افزایش باکتری‌های بشقابی هترتروفی و انتروویروس‌ها منجر می‌شود. کنترل آلودگی و استراتژی‌های پیشگیری به منظور کاهش ریسک حضور انتروویروس‌ها برای تهیه‌ منابع آب سالم به مقامات بهداشت عمومی ‌پیشنهاد می‌شود.

 

المصادر:

1. Ghanizadeh G, Mirmohammadlou A, Esmaeili D. Survey of Legionella water resources contamination in Iran and foreign countries: A Systematic Review. Iranian Journal Medicine Microbiology. 2016; 9 (4): 1-15.
2. Liyanage CP, Yamada K. Impact of population growth on the water quality of natural water bodies. Sustainability. 2017; 9 (1405): 1-14.
3. Forstinus NO, Ikechukwu NE, Emenike MP, Christiana AO. Water and waterborne diseases: A review. International Journal of Tropical Diseases and Health. 2016; 12 (4): 1-14.
4. Balarak D, Bazrafshan E, Mahdavi Y. Biosorption of pyrocatechol using dried Lemna minor: Kinetic and equilibrium studies. Zanko Journal of Medical Sciences. 2016; 16 (50): 13-26.
5. Chen BS, Lee HC, Lee KM, Gong YN, Shih SR. Enterovirus and Encephalitis. Frontiers in Microbiology. 2020; 11 (261): 1-15.
6. Xagoraraki I, Yin Z, Svambayev Z. Fate of viruses in water systems. Journal of Environmental Engineering. 2014; 140 (7): 1-19.
7. Pons-Salort M, Parker EP, Grassly NC. The epidemiology of non-polio enteroviruses: recent advances and outstanding questions. Current opinion in infectious diseases. 201; 28 (5): 479-487.
8. Rao DC, Babu MA, Raghavendra A, Dhananjaya D, Kumar S, Maiya PP. Non-polio enteroviruses and their association with acute diarrhea in children in India. Infection, Genetics and Evolution. 2013; 17:153-161.
9. Kargar M, Najafi A, Zandi K, Barazesh A. Frequency and demographic study of Rotavirus acute gastroenteritis in hospitalized children of Borazjan City during 2008-2009. Journal of Shahid Sadoughi University of Medical Sciences. 2011; 19 (1): 94-103.
10. Shen XX, Qiu FZ, Li GX, Zhao MC, Wang J, Chen C, et al. A case control study on the prevalence of enterovirus in children samples and its association with diarrhea. Archives of Virology. 2018; 164 (1): 63-68.
11. Tiwari S, Dhole TN. Assessment of enteroviruses from sewage water and clinical samples during eradication phase of polio in North India. Virology journal. 2018; 15 (1): 157-165.
12. Chansaenroj J, Tuanthap S, Thanusuwannasak T, Duang-In A, Klinfueng S, Thaneskongtong N, et al. Human enteroviruses associated with and without diarrhea in Thailand between 2010 and 2016. PLoS One. 2017; 12 (7): 1-13.
13. Tan Y, Hassan F, Schuster JE, Simenauer A, Selvarangan R, Halpin RA, et al. Molecular evolution and intraclade recombination of enterovirus D68 during the 2014 outbreak in the United States. Journal of Virology. 2016; 90 (4): 1997-2007.
14. Garcia J, Espejo V, Nelson M, Sovero M, Villaran MV, Gomez J, et al. Human rhinoviruses and enteroviruses in influenza-like illness in Latin America. Virology journal. 2013; 10 (305): 1-12.
15. Zhou HT, Yi HS, Guo YH, Pan YX, Tao SH, Wang B, et al. Enterovirus related diarrhoea in Guangdong, China: Clinical features and implications in hand, foot and mouth disease and herpangina. BMC Infectious Diseases. 2016; 16 (128): 1-7.
16. Hasbun R., Rosenthal N., Balada-Llasat JM., Chung J., Duff S., Bozzette S., et al. Epidemiology of meningitis and encephalitis in the United States from 2011-2014. Clinical Infectious Diseases. 2017; 65 (3): 353-359.
17. Atabakhsh P, Kargar M, Doosti A. Molecular monitoring effectiveness of human adenovirus removal in Isfahan water treatment plant. Iranian Journal of Health and Environment. 2019; 12 (2): 235-246.
18. Kashi G, Khoshab F. An investigation of the chemical quality of groundwater sources. Donnish Journal of Research in Environmental Studies. 2015; 2 (3): 18-32.
19. Alighadri M, Sadeghi T, Bagheri Ardebilian P, Iranpour E, Khodaverdi SH, Alipanah A. Heterotrophic bacteria in drinking water distribution system in Ardabil, Iran. Journal of Health. 2015; 6 (2): 226-235.
20. American Public Health Association/ American Water Works Association/ Water Environmental Federation. Standard methods for the examination of water and wastewater. 23th ed. Washington DC, USA; 2017.
21. Islamic Republic of Iran, Institute of Standards and Industrial Research of Iran, ISIRI Number-6822
22. Cashdollar JL, Wymer L. Methods for primary concentration of viruses from water samples: a review and meta-analysis of recent studies. Journal of Applied Microbiology. 2013; 115: 1-11.
23. Lim BK, Ju ES, Lao DH, Yun SH, Lee YJ, Kim DK, Jeon ES. Development of an enterovirus diagnostic assay system for diagnosis of viral myocarditis in humans. Microbiology and immunology. 2013; 57 (4): 281-287.
24. Wurtzer S, Prevost B, Lucas FS, Moulin L. Detection of enterovirus in environmental waters: a new optimized method compared to commercial real-time RT-qPCR kits. Journal of Virological methods. 2014; 209: 47-54.
25. Astiaso Garcia D, Cumo F, Tiberi M, Sforzini V, Piras G. Cost-Benefit Analysis for Energy Management in Public Buildings: Four Italian Case Studies. Energies. 2016; 9 (522): 1-17.
26. Kashi G, Karim Doost K. Comparison of the effect of lecture and video projector teaching methods on students’ attitude, knowledge and practice. International Research Journal of Teacher Education. 2015; 2 (3): 030-035.
27. Majdi H, Gheibi L, Soltani T. Evaluation of physicochemical and microbial quality of drinking water of villages in Takab town in West Azerbaijan in 2013. Journal of Rafsanjan University of Medical Sciences. 2015; 14 (8): 631-642.
28. Ibekwe AM, Murinda SE. Linking microbial community composition in treated wastewater with water quality in distribution systems and subsequent health effects. Microorganisms. 2019; 7 (12): 660-616.
29. Shahbaz B, Norouzi M, Tabatabai H. Mechanism of action and application of virocids in health care-associated viral infections. Tehran University Medical Journal TUMS Publications. 2016; 73 (12): 837-855.
30. Pinon A, Vialette M. Survival of viruses in water. Intervirology. 2018; 61 (5): 214-222.
31. Alidjinou EK, Sane F, Firquet S, Lobert PE, Hober D. Resistance of Enteric Viruses on fomites. Intervirology. 2018; 61 (5): 205-213.
32. Lin Q, Lim JY, Xue K, Yew PY, Owh C, Chee PL, Loh XJ. Sanitizing agents for virus inactivation and disinfection. View. 2020; 1: e16: 1-26.
33. Farhoodi AM, Kashi G, Khani AH. Survey of arsenic and copper ions concentration in water distribution system of selected hospitals in Tehran, 2018. Safety Promotion and Injury Prevention. 2020; 7 (4): 199-207.
34. Joshi YP, Kim JH, Kim H, Cheong HK. Impact of drinking water quality on the development of enteroviral diseases in Korea. International journal of environmental research and public health. 2018; 15 (11): 2551-2565.
35. Warnes SL, Keevil CW. Inactivation of norovirus on dry copper alloy surfaces. PLoS One. 2013; 8: e75017: 1-5.
36. Warnes SL, Summersgill EN, Keevil CW. Inactivation of murine norovirus on a range of copper alloy surfaces is accompanied by loss of capsid integrity. Applied Environmental Microbiology. 2015; 81: 1085-1091.
37. Manuel CS, Moore MD, Jaykus LA. Destruction of the capsid and genome of GII.4 human norovirus occurs during exposure to metal alloys containing copper. Applied Environmental Microbiology. 2015; 81: 4940-4946.
38. Laajala M, Hankaniemi MM, Määttä JA, Hytönen VP, Laitinen OH, Marjomäki V. Host cell calpains can cleave structural proteins from the Enterovirus polyprotein. Viruses. 2019; 11 (12): 1106-1121.
39. Teixeira P, Costa S, Brown B, Silva S, Rodrigues R, Valério E. Quantitative PCR detection of enteric viruses in wastewater and environmental water sources by the Lisbon municipality: A case study. Water. 2020; 12 (2): 544-556.
40. Abolli S, Alimohammadi M, Zamanzadeh M, Yaghmaeian K, Yunesian M, Hadi M, et al. Survey of drinking water quality of household water treatment and public distribution network in Garmsar city, under the control of water safety plan. Iranian Journal of Health and Environment. 2019; 12 (3): 477-488.
41. Liu G, Lut M, Verberk J, Van Dijk J. A comparison of additional treatment processes to limit particle accumulation and microbial growth during drinking water distribution. Water Research. 2013; 47 (8): 2719-2728.
42. Molazadeh P, Khanjani N, Rahimi MR, Molazadeh AR, Rahimi A. Fungal and Biological Contamination and Physicochemical Quality of Swimming Pools Water in Kerman, 2014-2015: A Short Report. Journal of Rafsanjan University of Medical Sciences. 2016; 15 (5): 491-500.
43. Ghaneian MT, Amrollahi M, Ehrampoush MH, Dehvari M. Investigation of the physical, chemical, and microbial quality of yazd warm water pools (jacuzzi) in 2011. Iranian Journal of Health and Environment. 2013; 6 (3): 319-328.
44. Akrong MO, Amu-Mensah FK, Amu-Mensah MA, Darko H, Addico GN, Ampofo JA. Seasonal analysis of bacteriological quality of drinking water sources in communities surrounding Lake Bosomtwe in the Ashanti Region of Ghana. Applied Water Science. 2019; 9 (4): 82-87.
45. Wen X, Chen F, Lin Y, Zhu H, Yuan F, Kuang D, Jia Z, Yuan Z. Microbial Indicators and Their Use for Monitoring Drinking Water Quality—A Review. Sustainability. 2020; 12 (6): 2249- 2262.
46. Ng W, Ting YP. Microbes in deionized water: Implications for maintenance of laboratory water production system. Peer J Preprints. 2017; 3: 1-32.
47. Coates SJ, Davis MD, Andersen LK. Temperature and humidity affect the incidence of hand, foot, and mouth disease: a systematic review of the literature–a report from the International Society of Dermatology Climate Change Committee. International journal of dermatology. 2019; 58 (4): 388-399.
48. Hong J, Kim A, Hwang S, Cheon DS, Kim JH, Lee JW, Park JH, Kang B. Comparison of the genexpert enterovirus assay (GXEA) with real-time one step RT-PCR for the detection of enteroviral RNA in the cerebrospinal fluid of patients with meningitis. Virology journal. 2015; 12 (1): 1-4.
49. Haramoto E, Kitajima M, Hata A, Torrey JR, Masago Y, Sano D, Katayama H. A review on recent progress in the detection methods and prevalence of human enteric viruses in water. Water research. 2018; 135: 168-186.
50. Jiang FC, Yang F, Chen L, Jia J, Han YL, Hao B, Cao GW. Meteorological factors affect the hand, foot, and mouth disease epidemic in Qingdao, China, 2007–2014. Epidemiology Infect. 2016; 144: 2354-2362.
51. McQuaig S, Gri_th J, Harwood VJ. Association of fecal indicator bacteria with human viruses and microbial source tracking markers at coastal beaches impacted by nonpoint source pollution. Applied Environmental Microbiology. 2012; 78: 6423-6432.
52. Wyn-Jones AP, Carducci A, Cook N, D’agostino M, Divizia M, Fleischer J, Gantzer C, Gawler A, Girones R, Höller C, de Roda Husman AM. Surveillance of adenoviruses and noroviruses in European recreational waters. Water research. 2011; 45 (3): 1025-1038.
53. Rashid M, Khan MN, Jalbani N. Detection of human adenovirus, rotavirus, and enterovirus in tap water and their association with the overall quality of water. Preprints. 2020;
54. Ahmad T, Arshad N, Adnan F. Prevalence of rotavirus, adenovirus, hepatitis A virus and enterovirus in water samples collected from different region of Peshawar, Pakistan. Annals of Agricultural and Environmental Medicine. 2016; 23 (4): 576-580.
55. Ye XY, Ming X, Zhang YL, Xiao WQ, Huang XN, Cao YG, Gu KD. Real-time PCR detection of enteric viruses in source water and treated drinking water in Wuhan, China. Current microbiology. 2012; 65 (3): 244-253.
56. Rahbarimanesh AA, Saberi. HA, Salamati P, Akhtarkhavari H, Haghshenas Z. The genetic diversity and phylogenetic characteritics of rotavirus VP4 (P) genotypes in children with acute diarrhea. Tehran University Medical Journal TUMS Publications. 2011; 69 (8): 455-459.
57. Wyer MD, Wyn-Jones AP, Kay D, Au-Yeung HK, Gironés R, López-Pila J, de Roda Husman AM, Rutjes S, Schneider O. Relationships between human adenoviruses and faecal indicator organisms in European recreational waters. Water research. 2012; 46 (13): 4130-4141.
58. Nayerloo N, Kashi G, Khani AH. Efficacy study of Manganese removal from municipal drinking water using powdered eggshell. Journal of Health in the Field. 2020; 7 (2): 21-31.

نص كامل:



بررسی انتروویروس‌های  شیر آب مصرفی و آب چاه بوستان‌های منتخب شهر تهران

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

چکیده:

زمینه و هدف: مطالعات سرم‌شناسی تاکنون ۶۶ نوع انتروویروس انسانی را با استفاده از آنتی‌بادی آن‌ها شناسایی کرده است. عفونت‌های انتروویروسی غالبا بدون علامت هستند، لکن شاید به طیف متنوعی از بیماری‌های کلینیکی منجر شوند. نظیر بیماری تب ملایم، بیماری‌های شدید پوستی،معده‌ای-روده‌ای، تنفسی،قلبی-عروقی و سیستم مرکزی عصبی. تعدادی از کشورها افزون بر سیستم نظارت پولیومیلیت، برنامه‌های نظارت جامع برای انتروویروس‌های غیرپولیو را نیز تدوین کرده‌اند. هدف اصلی از این مطالعه تحقیق درباره انتروویروس‌ها در شیر آب مصرفی و آب چاه‌ بوستان‌های منتخب شهر تهران است. 

روش بررسی: در این مطالعه آنالیزی نمونه‌ها به صورت تصادفی انتخاب شد. نمونه‌ها از شیر آب مصرفی 22 نمونه و آب چاه ۶ نمونه از بوستان‌های منتخب در نواحی مختلف شهر تهران از تاریخ 15 شهریور تا 30 آبان 1398 تهیه شد. نمونه‌ها در ظروف استریل براساس دستورالعمل روش‌های استاندارد ملی جمع‌آوری شد. در این تحقیق انتروویروس‌ها با استفاده از واکنش زنجیره‌ای پلیمراز(RT-PCR)ارزیابی‌شد.  

یافته ها: این مطالعه میانگین انتروویروس‌ها شیر آب مصرفی و آب‌چاه بوستان‌های منتخب شهر تهران با روش RT-PCR به‌ترتیب85/0±18/0 و 63/1±1/0 را نشان داد. میانگین باکتری‌های بشقابی هترتروفی شیر آب مصرفی و آب چاه بوستان‌های منتخب شهر تهران با روش کشت R2A آگاربه ترتیب 05/3± 05/6 و 26/2±97/85 بدست آمد. افزایش دما و کدورت به افزایش باکتری‌های بشقابی هترتروفی و انتروویروس‌ها منجرمی‌شود.   

بحث و نتیجه گیری: کاهش کلر باقی‌مانده آب در برخی نقاط به افزایش باکتری‌های بشقابی هترتروفی و انتروویروس‌ها منجر می‌شود. کنترل آلودگی و استراتژی‌های پیشگیری به منظور کاهش ریسک حضور انتروویروس‌ها برای تهیه‌ منابع آب سالم به مقامات بهداشت عمومی ‌پیشنهاد می‌شود.

واژه های کلیدی: انتروویروس، آب چاه، بوستان، روش کشت، روش واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR)، شمارش بشقابی هتروتروفی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Investigation of Enteroviruses in many of parks consumed tap water and well in Tehran city in 2019

Abstract:

Background and aim: Serology studies have identified 66 types of human Enteroviruses using their antibodies. Enterovirus infections are often asymptomatic, but may lead to a variety of clinical diseases such as mild fever, severe skin, gastrointestinal, respiratory, cardiovascular and central nervous system diseases. In addition to the polio monitoring system, a number of countries have developed comprehensive monitoring programs for non-polio Enteroviruses. The main goal of this study is to investigate the Enteroviruses in tap consumed water and well water in selected parks in Tehran city.

Methods: In this analytical study to sample, random sampling is used. 22 samples are taken from tap consumed water and water well (6 samples) in selected parks in different areas in Tehran city, from September 6 to November 20, 2019. The samples are collected in sterile bottle according to procedure detailed in national standard methods. In this study, Enteroviruses are measured using polymerase chain reaction (RT-PCR) method.

Results: This study shows that the mean of Enteroviruses in tap consumed water and well water selected in Tehran by RT-PCR method were 0.18±0.85 and 0.1±1.63, respectively. The mean of plate heterotrophic bacteria of tap consumed water and well water of selected parks in Tehran city are obtained by R2A agar culture method of 6.05±3.05 and 85.97±2.26, respectively. Increased temperature and turbidity lead to an increase in Heterotrophic plate bacteria and Enteroviruses.

Discussion and Conclusion: Reduction of residual chlorine in water in some places leads to an increase in Heterotrophic plate bacteria and enteroviruses. Infection control and preventive strategies planning in order to reducing the exposure risk to Enteroviruses due to producing a safe water supply is purposed to public health authorities.

Keywords: Culture method, Enteroviruses, Heterotroph plate count, Parks, Polymerase Chain Reaction (PCR) method, Water well.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

هر چند آب آشامیدنی تأمین شده توسط سازمان‌های مسئول در نقطه تولید با استانداردهای تعیین شده از نظر کیفیت فیزیکی، شیمیایی و میکروبی مطابقت دارند گاهی تغییرات فیزیکی شیمیایی، کاهش کلر باقی‌مانده آب و کلونیزاسیون میکروبی هنگام توزیع کاهش کیفیت آب در نقطه مصرف را موجب شده‌است (1).  افزایش جمعیت، گسترش  شهرنشینی و قعالیت‌های انسانی بر روی محیط زیست‌بوم تاثیر داشته اند. ورود مواد توليدي زائد و تخلیه فاضلاب شهری تصفیه‌نشده به منابع آبي پذیرنده ازجمله رودخانه به کاهش کیفیت آب و افزایش ریسک مواجهه فردی با آلاینده‌های شیمیایی و میکروبی منجر می شود (2). کاربرد فرآیندهای متداول  تصفيه آب به کاهش بیماری‌های واگیردار منتقله از آب در کشورهای پیشرفته منجر شده است لکن نمی توان نتیجه گیری نمود كه مشکل  بیماری های منتقله از آب ازقبیل باکتری‌ها، ویروس‌ها و تک‌یاخته‌ها کاملا حل شده است. به عبارت دیگر، ممکن است منبع ورود این عوامل بیماریزا منابع نقطه‌ای ازقبیل تصفیه خانه فاضلاب شهری باشند (3). ترکیبات مقاوم سمی ، تهدیدکننده سلامت محیط به‌ویژه محیط زیست آبی، ازطریق فاضلاب صنعتی وارد محیط زیست می گردند (4). افت کیفیت میکروبی و حضور انتروویروس عفونی، اغلب به دلیل رشد در لایه بیوفیلمی ‌شبکه آب آشامیدنی صورت می‌پذیرد. انتروویروس‌ها سلسله اورتورناویرا، شاخه پسوویری‌کوتا، رده پیسونیویریسیتس، راسته پیکورناویرال، خانواده پیکورناویریده، جنس انتروویروس و گونه‌های انتروویروس  A (انتروویروس انسانی A) الی انتروویروس L، رینوویروس A (رینوویروس انسانی A) الی رینوویروس C (رینوویروس انسانی C) هستند (5). انتروویروس‌ها از مقاومت به گندزدا، گسترده دما و pH برخوردار هستند. مصرف آب به منظور آشامیدن، تفریح و آبیاری منبع تماس با ویروس‌ها می‌باشند که ممکن است به شیوع بیماری‌های منتقله از آب منجر شوند. آب زیرزمینی مسیر انتقال مهم برای عفونت‌های ویروسی منتقله از آب ازجمله ویروس‌های روده‌ای می‌باشد (6). می‌توان چاه آب را به عنوان منبع انتروویروس‌ها در نظر گرفت. انتقال اين ويروس‌ها معمولاً از مسير مدفوعي-دهانی و تنفسی انجام می‌شود (7). این در حالي است که اسهال شدید ناشي از انتروویروس‌ها از کشور ایران و سایر کشورها گزارش شده است. میزان شیوع اسهال انتروویروسی 8 درصد در کشور هند در سال 2013 اعلام شده است (8). تعداد میرایی ناشی از اسهال روتاویروسی 2720 مورد در کودکان کم‌تر از 5 سال در کشور ایران اعلام شده است (9). شیوع تعدادی از انتروویروس‌ها در کودکان نظیر تایپ 11 (عامل اسهال در استان هیبی کشور چین) گزارش شده است (10). انواع انتروویروس‌ها عامل متداول‌ترین همه‌گیری‌ها، به عنوان عامل چالش‌های بهداشت عمومی گسترده، ازقبیل مننزیت، هموراژی، عفونت حاد سیستم عصبی مرکزی، بیماری حاد دست، پا و دهان (HFMD) و شبه آنفولانزا محسوب می شوند (11-14). حدود 1درصد عفونت‌های انتروویروسی به بیماری‌های حاد با مرگ و میر بالا در کودکان و نوجوانان منجر می شوند (15). تعدادی از کشورها افزون بر سیستم نظارت پولیومیلیت، برنامه های نظارت جامع برای انتروویروس‌های غیرپولیو را نیز تدوین کرده اند (16). عطابخش و همکاران در سال 1398 تحقیقی را باعنوان پایش مولکولی فرآیند حذف آدنوویروس‌های انسانی در تصفیه‌خانه آب اصفهان انجام دادند. آنان آدنوویروس‌های انسانی را از 67/26 درصد نمونه‌ها با روش مولمولی جدا نمودند (17). کاشی و خوشاب در سال 2015 تحقیقی با عنوان بررسی کیفیت شیمیایی منابع آب آشامیدنی در شهر سمنان در کشور ایران انجام دادند. نتایج تحقیق نشان دادند که گستره سختی کل 45 نمونه بررسی شده 1600-720 میلی گرم برحسب کربنات کلسیم بر لیتر (رده سخت و خیلی سخت) قرار دارند (18). عالیقدری و همکاران در سال 1394 تحقیقی با عنوان بررسی باکتری‌های هتروتروف در شبکه توزیع آب آشامیدنی شهر اردبیل انجام دادند. آنان باکتری‌های هتروتروفی را از 4/71 درصد نمونه جدا نمودند (19). بنابراین حذف این عوامل بیماریزا (انتروویروسی و شیمیایی) از آب از اولویت ویژه متولیان تامین آب آشامیدنی محسوب می شود. بنابراین آب آشامیدنی نباید حاوی هیچ گونه میکروارگانیسم بیماریزایی باشد. لذا کنترل و پایش بهداشت و کیفیت آب مصرفی برای پیشگیری از انتقال بیماری های منتقله از آب از تولید تا مصرف، ضرورت دارد. روند افزایش ابتلا به بیماری های ناشی از آب (بیماری های اسهالی اولیه ناشی از گاستروآنتریت ویروسی و باکتریایی، دیسانتری، کلرا و عفونت های معده-روده ای دیگر) در کشورهای در حال توسعه را می توان به عدم نظارت بر دفع پساب های صنعتی، خشکسالی، سیل، روند افزایشی شهرنشینی و صنعتی شدن نسبت داد (9). تحقیق حاضر به منظور توجه به کیفیت آب شرب مصرفی به روش آگاهی از آلودگی ویروسی آب آشامیدنی صورت می پذیرد. بنابراین هدف از این تحقیق بررسی میزان فراوانی  انتروویروس‌ها منابع آب مصرفی بوستان‌های منتخب شهر تهران  می‌باشد .

 

مواد و روش ها

2-1. توصیف مکان نمونه برداری

روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی خوشه‌ای تصادفی می‌باشد.  جامعه آماری این پژوهش را 22 بوستان در 22 منطقه کلانشهر تهران در سال 1398 تشکیل می‌هند. شکل 1 محل نمونه‌برداری را نشان می‌دهد. جمعیت تهران 7705036 نفر و مساحت آن 730 کیلومتر مربع است که از نظر مختصات جغرافیایی در "11/21 ′41 ͦ 35 عرض شمالی و "31/20 ′23 ͦ51 طول شرقی قرارگرفته‌است. این شهر در منطقه آب و هوایی نیمه خشک با مشخصات اقلیمی قاره‌ای و الگوی بارش مدیترانه‌ای واقع است. نمونه‌های آب با رعایت ملاحظات اخلاقی براساس دستورالعمل هلسینکی آزمایش گردیدند.  

2-2. توصیف روش نمونه گیری

این تحقیق به روش نمونه‌گیری توصیفی- تحلیلی خوشه‌ای تصادفی در 22 شیر آب مصرفی (22 نمونه آب سرد) و 6 آب چاه بوستان‌ها در کلانشهر تهران انجام گردید. 22 شیر آب مصرفی بوستان‌ها ازنظر موقعیت جغرافیایی تحت پوشش آب و فاضلاب 6 گانه شهری تهران در مرکز، جنوب، شرق، غرب و شمال کلانشهر تهران قرار دارند (جدول 1). تعداد بوستان‌های مناطق 22 گانه کلانشهر تهران 2156 (حدود ۱۱درصد کل مساحت شهر تهران) در سال 1397 اعلام شده است كه 22 ايستگاه (15% ايستگاه نمونه برداري) به علت حساسیت بیش تر انتخاب گردید تا نشانگر کل آب باشند. نقاط نمونه‌برداری شیر آب مصرفی در بوستان انتخاب شدند. معیارهای انتخاب بوستان‌ها موافقت با مجوز نمونه‌برداری و تحت پوشش بودن آب  و  فاضلاب 6 گانه شهری تهران  بود.

 

شکل 1. نقشه ایستگاه‌های نمونه‌برداری (محدوده آبفای مناطق 6 گانه به همراه مناطق 22 گانه شهرداری)

Figure 1. Map of sampling stations (water area of 6 districts along with 22 districts of the municipality)

2-3. روش نمونه‌برداری

نمونه‌برداری در بازه زمانی 15/6/1398 الی 30/681398 انجام گرفت. روش نمونه‌برداری آب و آنالیز متغیرهای باکتری هتروتروفی (روش 9215 B)، انتروویروس‌ها (روش 9510 G)، فیزیکی و شیمیایی (روش 3500) براساس دستورالعمل‌های موجود در کتاب روش‌های استاندارد آب و فاضلاب انجام ‌شد (20). نمونه‌برداری متغیرهای میکروبی در ظرف نمونه‌برداری استریل و با رعایت شرایط استریل انجام و سپس در شرایط استاندارد نگهداری در مجاورت یخ به آزمایشگاه بهداشت محیط دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران آزاد اسلامی ارسال شد. نمونه‌برداری متغیر شیمیایی در ظرف تمیز انجام و سپس در شرایط استاندارد به آزمایشگاه بهداشت محیط دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران آزاد اسلامی  ارسال شد. هنگام نمونه گيرى از هر محل دونمونه تهيه می‌شود. روش نمونه‌برداري آب و آناليز براساس دستورالعمل شماره 7964 استاندارد ملي ايران و دستورالعمل‌های موجود در كتاب روش‌هاي استاندارد آب و فاضلاب انجام شد (21). جهت بررسی انتروویروس‌ها، ابتدا 20 لیتر نمونه توسط صافی با منافذ ریز (سلولزی باردار مثبت، اندازه قطر 2/0 میکرون؛ Zeta Plus 1MDS، آمریکا) تغلیظ می شوند (مرحله 1). صافی با 400 میلی‌لیتر محلول بافر پروتئین قلیایی (عصاره گوشت 5/1درصد در محلول گلیسیرین در pH معادل 5/9؛ مرک، آلمان)شویش شد (مرحله 2). 6/133 گرم پلی اتیلن گلیکول 30 درصد (مرک، آلمان) و 16 میلی‌لیتر کلرور سدیم (مرک، آلمان) 5 مولار به محلول جمع‌آوری‌شده جهت فلوکه‌بندی افزوده شد (مرحله 3). 1 میلی‌لیتر کلروفرم (مرک، آلمان) افزوده، 20 دقیقه در 250 دور بر دقیقه مخلوط (IKA، آلمان) و با سرعت 15000 دور بر دقیقه سانتریفیوژ (اپندورف، آلمان) گردید (مرحله 4) (22). آزمون الایزا برای تشخیص آنتی‌زن انتروویروس‌ها براساس دستورالعمل کیت اختصاصی انجام شد. کف چاهک‌های پلیت با پپتیدهای انتروویروس‌هاپوشیده شد. نمونه تغليظ شده به همراه پپتیدهای  کانژوگه با آنزیم هورس ردیش-پراکسیداز به چاهک‌های پلیت افزوده‌شد. ماده 3، 3، 5، 5 تترامتیل بنزیدن برای ظهور استفاده‌شد. چگالی نوری رنگ ایجادشده پس از افزودن اسید سولفوریک (مرک، آلمان) 2 نرمال در طول موج 450 نانومتر توسط الایزا ریدر (بایوتک، آمریکا) اندازه‌گیری و با 5/1≤OD مثبت ارزیابی شد (23). استخراج اسید نوکلئیک انتروویروس‌هابراساس دستورالعمل کیت اختصاصی اسید نوکلئیک ویروسی (سیناژن، ایران) انجام شد. ویژگی‌های پرایمر پیشرو و پسرو در جدول 2 نشان داده ‌شده‌است. برنامه دمایی شامل یک مرحله واسرشت اولیه 1 چرخه در دمای 55 درجه سانتی‌گراد به مدت 45 دقیقه، 1 جرخه در دمای 94 درجه سانتی‌گراد به مدت 5 دقیقه؛ سپس 50 چرخه شامل واسرشت‌شدن در دمای 94 درجه سانتی‌گراد به مدت 30 ثانیه، اتصال در دمای 55 درجه سانتی‌گراد به مدت 40 ثانیه و گسترش در دمای 72 درجه سانتی‌گراد به مدت 30 ثانیه؛ گسترش نهایی 72 درجه سانتی‌گراد به مدت 5 دقیقه انجام شد. منحنی ذوب در گستره دمایی 94-55 درجه سانتی‌گراد رسم شد (24). نتایج برحسب ژنوم بر میلی‌لیتر گزارش شد. نمونه کلینیکی انتروویروس انسانی به عنوان کنترل مثبت استفاده شد. اندازه‌گيري غلظت فلز سنگین توسط دستگاه طیف‌سنج جذب اتمی (مدل پرکین المر، ساخت آمریکا) طبق روش‌های 3500 B در طول موج‌های مربوطه كتاب روش‌هاي استاندارد جهت انجام آزمايش‌هاي آب و فاضلاب انجام گرفت. اندازه‌گيري غلظت اسید هیومیک توسط دستگاه اسپکتروفتومتر مرئی-فرابنفش (مدل Hach، ساخت آمریکا) طبق روش‌ 2120 C در طول موج‌ 254 نانومتر كتاب روش‌هاي استاندارد جهت انجام آزمايش‌هاي آب و فاضلاب انجام گرفت. اندازه‌گيري pH و دما، کلر باقی‌مانده و کدورت به ترتیب توسط دستگاه pH متر (مدل Hach، ساخت آمریکا) طبق روش های الکترومتری 4500 H+، DPD (مدل Hach، ساخت آمریکا) و نفلومتری 2130 B  كتاب ر‌وش هاي استاندارد جهت انجام آزمايش‌هاي آب و فاضلاب انجام گرفت (20). ابتدا نقاط نمونه­برداري براساس شیر آب مصرفی بوستان مشخص و کروکي نقاط تهيه شد (25).

2-4. روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده‌ها

آزمايشات 3 بار تكرار و ميانگين آن‌ها گزارش شده‌اند. تهيه نقشه پراكنش جغرافيايي آلودگي آب در کلانشهر تهران توسط GIS (Arc GIS,10.1) تعيين گرديد. بررسی ارتباط میان متغیرها و تعداد انتروویروس‌ها با توجه به نرمال و غیرنرمال بودن توزیع متغیرها توسط نرم‌افزار SPSS (نسخه 18) مدل آماري T-test و اسپیرمن تعيين گرديد. متوسط داده‌ها با مقادير استاندارد سازمان بهداشت جهاني و استاندارد كشوري مقايسه گرديد (14). بررسي تغييرات كيفيت آب به كنترل و پيشگيري بيماري هاي منتقله از آب در کلانشهر تهران منجر مي‌شود.

جدول 1. موقعیت بوستان‌ها

Table 1. Location of parks

منطقه	ایستگاه نمونه‌برداری	منطقه	ایستگاه نمونه‌برداری	منطقه	ایستگاه نمونه‌برداری
1	قیطریه (آبفای 1)	9	طرشت (آبفای 5)	17	فتح‌المبین (آبفای5)
2	پردیس (آبفای 1)	10	دامپزشکی (آبفای 5)	18	شمس تبریزی (آبفای 5)
3	سئول (آبفای 1)	11	رازی (آبفای 5)	19	شهدای نعمت‌آباد (آبفای 6)
4	ملت (آبفای 1)	12	پارک‌شهر (آبفای 4)	20	ایثار (آبفای 6)
5	شطرنج (آبفای 3)	13	خیام (آبفای 4)	21	نرگس (آبفای 5)
6	سید جمال‌الدین اسدآبادی (آبفای 3)	14	شکوفه (آبفای 4)	22	شهدای خلیج‌فارس (آبفای 3)
7	بهار شیراز (آبفای 2)	15	فرهنگ‌سرای خاوران (آبفای 6)
8	تمدن (آبفای 2)	16	راه‌آهن (آبفای 6)

جدول 2. پرایمرهای طراحی‌شده

Table 2. Designed primers

ردیف	نام پرایمر	ساختار
1	پیشرو	ACACGGACACCCAAAGTAGTCGG
2	پسرو	CCCCTGAATGCGGCTAATCC

نتایج:

- بررسی کیفیت فیزیکوشیمیایی: نتايج حاصل از تحقيق بخش فیزیکوشیمیایی نمونه‌های آب مصرفی بررسی شده مشخص كرد میانگین نمونه‌ها دارای کدورت (NTU 1≥) و pH (0/9-5/6) بیش از استاندارد ملی کشوری و سازمان بهداشت جهانی نمی‌باشند. میانگین pH، دما، کدورت و کلر باقی‌مانده نمونه‌های آب مصرفی بوستان‌های منتخب شهر تهران به ترتیب 03/0±39/7 (8- 1/7) 41/5±3/19 (14-26) درجه سانتی‌گراد، 36/0±52/0 (5/1- 0) نفلومتری و 35/0±76/0 (5/1- 2/0) میلی‌گرم در لیتر بود (جدول 3). میانگین pH، دما و کدورت نمونه‌های آب چاه بوستان‌های منتخب شهر تهران به ترتیب 28/0±87/7 (2/8- 5/7)، 87/1±5/20 (23-18) درجه سانتی‌گراد، 22/5±23/9 (15- 4/1) نفلومتری بود (جدول 4).

جدول 3. بررسی فیزیکوشیمیایی و میکروبی آب مصرفی بوستان‌های منتخب شهر تهران سال 1398

Table 3. Physicochemical and microbial study of water consumed in selected parks in Tehran in 2019

منطقه بوستان	کلر باقی‌مانده (mg/L)	PH	دما (̊C)	کدورت  (NTU)	شمارش بشقابی هتروتروفی (CFU/mL)		انتروویروس‌ها (CFU/mL)
					آگار R2A	آگار مغذی	روش  RT-PCR	روش qRT-PCR
1	3/0	1/7	15	1/0	1	0/0	0	0
2	5/1	0/7	14	0/0	0/0	0/0	0	0
3	2/0	0/7	14	0/0	0/0	0/0	0	0
4	4/0	15/7	16	2/0	2	0/0	0	0
5	4/0	15/7	16	2/0	2	0/0	0	0
6	5/0	20/7	17	3/0	3	1	0	0
7	6/0	25/7	18	4/0	4	2	0	0
8	6/0	25/7	18	4/0	4	2	0	0
9	2/0	10/8	26	5/1	12	10	4	4
10	7/0	30/7	19	5/0	5	3	0	0
11	7/0	30/7	19	5/0	5	3	0	0
12	7/0	30/7	19	5/0	5	3	0	0
13	8/0	35/7	20	6/0	6	4	0	0
14	8/0	35/7	20	6/0	6	4	0	0
15	8/0	35/7	20	6/0	6	4	0	0
16	8/0	35/7	20	6/0	6	4	0	0
17	9/0	40/7	21	7/0	7	5	0	0
18	3/1	00/8	25	4/1	11	9	0	0
19	0/1	45/7	22	8/0	8	6	0	0
20	1/1	75/7	23	9/0	9	7	0	0
21	1/1	75/7	23	9/0	9	7	0	0
22	2/1	80/7	24	0/1	10	8	0	0
بیشینه	5/1	1/8	26	5/1	12	10	4	4
کمینه	2/0	0/7	14	0/0	0	0	0	0
میانگین	76/0	39/7	50/19	52/0	05/6	18/4	85/0	85/0
انحراف	35/0	30/0	41/3	36/0	05/3	53/2	18/0	18/0
استاندارد کشوری (حد مطلوب)	5/0	5-9/6	-	1≥	500	500	0	0
استاندارد سازمان بهداشت جهانی	5/0- 2/0	5/8 -5/6		5/0	کم‌تر از 500	کم‌تر از 500	0	0

 

جدول 4. بررسی فیزیکوشیمیایی و میکروبی آب چاه بوستان‌های منتخب شهر تهران سال 1398

Table 4. Physicochemical and microbial study of well water in selected parks in Tehran in 2019

منطقه بوستان	PH	دما (̊C)	کدورت  (NTU)	شمارش بشقابی هتروتروفی (CFU/mL)		انتروویروس‌ها (CFU/mL)
				آگار R2A	آگار مغذی	روش  RT-PCR	روش qRT-PCR
3	5/7	18	4/1	1	1	0	0
4	6/7	19	5	20	16	0	0
7	8/7	20	10	21	17	0	0
8	2/8	23	15	253	249	6	6
12	0/8	21	10	75	71	0	0
16	1/8	22	14	116	1112	0	0
بیشینه	2/8	23	15	253	249	6	6
کمینه	5/7	18	4/1	1	1	0	0
میانگین	87/7	5/20	23/9	2/85	67/77	1	1
انحراف	28/0	87/1	22/5	26/97	12/94	63/1	63/1
استاندارد کشوری (حد مطلوب)	5-9/6	-	1≥	500	500	0	0
استاندارد سازمان بهداشت جهانی	5/5-8/6	-	5/0	کم‌تر از 500	کم‌تر از 500	0	0

 

- پایش شیمیایی: نتايج حاصل از تحقيق بخش شیمیایی نمونه‌های آب مصرفی بررسی شده مشخص كرد هیچ‌کدام نمونه‌ها دارای جامدات محلول کل و آهن بیش از استاندارد ملی کشوری و سازمان بهداشت جهانی سازمان محیط زیست آمریکا نمی‌باشند. میانگین جامدات محلول کل، قلیائیت متیل اورانژی، هدایت الکتریکی، سختی کل و آهن به ترتیب 6/107±5/329 (600- 206) میلی‌گرم در لیتر، 7/47±6/130 (50-200) میلی‌گرم برحسب کربنات کلسیم در لیتر، 4/165±5/507 (317-808) برحسب میکرومو بر سانتی‌متر، 0/45±6/430 (540-320) میلی‌گرم برحسب کربنات کلسیم در لیتر و 1/0±13/0 (35/0-0/0) میلی‌گرم برحسب آهن در لیتر نمونه‌های آب مصرفی بوستان‌های منتخب شهر تهران بود (جدول 4). میانگین جامدات محلول کل، قلیائیت متیل اورانژی، هدایت الکتریکی، سختی کل و آهن به ترتیب 6/154±0/538 (304-719) میلی‌گرم در لیتر، 54±6/216 (150-300) میلی‌گرم برحسب کربنات کلسیم در لیتر، 0/238±1/828 (468-1107) 1/705±8/1209 (2190-382) میکرومو بر سانتی‌متر، 1/198±6/456 (740-140) میلی‌گرم برحسب کربنات کلسیم در لیتر و 03/0±04/0 (1/0-0/0) میلی گرم برحسب آهن در لیتر نمونه‌های آب چاه بوستان‌های منتخب شهر تهران بود (جدول 5).

جدول 5. نتایج پارامتر‌های مختلف شیمیایی آب مصرفی بوستان‌های منتخب شهر تهران سال 1398

Table 6. Results of different chemical parameters of water consumed in selected parks in Tehran in 2018

منطقه بوستان	اسید هیومیک	جامدات محلول (mg/l)	متیل اورانز (mg/l as CaCO3)	هدایت الکتریکی (μmoh/cm)	سختی کلسیم (mg/l as CaCO3)	سختی منیزیم (mg/l as CaCO3)	کلراید (mg/l)	آلومینیوم (µg/l)	مس (µg/l)	آهن (mg/l as Fe)
1	021/0	213	60	329	55	305	7	89/2	34/3	02/0
2	044/0	206	50	317	160	380	4	12/3	57/3	35/0
3	016/0	206	50	317	50	270	4	84/2	29/3	0
4	022/0	213	70	329	60	290	11	90/2	35/3	03/0
5	023/0	227	80	350	65	295	20	91/2	36/3	04/0
6	024/0	231	90	356	70	300	21	92/2	37/3	05/0
7	026/0	236	100	364	75	305	24	94/2	39/3	06/0
8	028/0	250	110	386	80	310	25	96/2	41/3	07/0
9	016/0	525	200	808	50	270	57	84/2	29/3	00/0
10	029/0	267	120	411	85	315	28	97/2	42/3	08/0
11	030/0	282	130	434	90	320	30	98/2	43/3	09/0
12	031/0	285	140	439	95	325	32	99/2	44/3	10/0
13	032/0	294	145	453	100	340	34	00/3	45/3	11/0
14	033/0	321	150	494	105	345	35	01/3	46/3	12/0
15	034/0	376	155	579	110	350	36	02/3	47/3	13/0
16	035/0	391	160	602	115	355	37	03/3	48/3	14/0
17	036/0	422	165	650	120	360	38	04/3	49/3	17/0
18	041/0	477	190	734	150	370	46	09/3	54/3	33/0
19	037/0	423	170	651	125	365	39	05/3	50/3	18/0
20	038/0	463	175	713	130	370	40	06/3	51/3	19/0
21	039/0	465	180	716	135	375	42	07/3	52/3	25/0
22	040/0	476	185	733	140	380	43	08/3	53/3	28/0
میانگین	0.031	5/329	68/130	5/507	41/98	6/331	68/29	99/2	44/3	13/0
انحراف معیار	008/0	63/107	77/47	48/165	29/33	57/35	07/14	08/0	08/0	10/0
کمینه	016/0	206	50	317	50	270	4	84/2	29/3	0
بیشینه	44/0	525	200	808	160	380	57	12/3	57/3	35/0
استاندارد ملی کشوری (حد مطلوب)	2	1000	-	-	200	-	400	100	2000	3/0
استاندارد سازمان بهداشت جهانی	2	600	-	-	-	-	200	100	2000	3/0

جدول 6. نتایج پارامتر‌های مختلف شیمیایی آب چاه بوستان‌های منتخب تهران سال 1398

Table 5. Results of different chemical parameters of well water in selected parks of Tehran in 2019

منطقه بوستان	مجموع کربن آلی (mg/l)	اسید هیومیک	جامدات محلول (mg/l)	متیل اورانز (mg/l as CaCO3)	هدایت الکتریکی (μmoh/cm)	سختی کلسیم (mg/l as CaCO3)	سختی منیزیم (mg/l as CaCO3)	کلراید (mg/l)	آلومینیوم (mg/l)	مس (mg/l)	آهن (mg/l as Fe)
3	855/0	025/0	304	150	468	240	500	39	446/38	65/1	1/0
4	858/0	017/0	470	175	724	60	300	7/56	33/38	53/1	02/0
7	860/0	018/0	477	200	734	100	380	9/70	35/38	55/1	04/0
8	870/0	016/0	719	300	1107	40	100	4/106	30/38	50/1	0/0
12	863/0	023/0	569	225	876	120	380	6/81	38/38	58/1	05/0
16	867/0	024/0	689	250	1060	210	310	1/85	42/38	62/1	06/0
میانگین	862/0	021/0	538	6/216	1/828	3/128	3/328	28/73	37/38	57/1	045/0
انحراف معیار	005/0	004/0	67/154	54	238	6/80	7/132	501/23	05/0	05/0	034/0
کمینه	855/0	016/0	304	150	468	40	100	39	30/38	5/1	0
بیشینه	870/0	025/0	719	300	1107	240	500	4/106	446/38	65/1	1/0
استاندارد کشوری (حد مطلوب)	4	2	1000	-	-	200		400	100	2000	3/0
استاندارد سازمان بهداشت جهانی	4	2	600	-	-	-	-	200	100	2000	3/0

- پایش انتروویروسی: نتایج حاصل از تحقیق بخش انتروویروس نمونه‌های آب مصرفی و آب چاه بوستان‌های منتخب شهر تهران مشخص کرد 2 نمونه دارای آلودگی ویروسی می‌باشند. میانگین انتروویروس‌ها نمونه‌های آب مصرفی و آب چاه بوستان‌های منتخب شهر تهران به ترتیب 85/0±18/0 (0-4) ژنوم بر میلی‌لیتر و 63/1±67/0 (0-5) ژنوم بر میلی‌لیتر بود. میانگین باکتری هترتروفی نمونه‌های آب مصرفی و آب چاه بوستان‌های منتخب شهر تهران به ترتیب 05/3±05/6 (12-0) و 2/97±2/85 (1-253) کلنی بر میلی‌لیتر بود (جدول 3 الی 4).

- نقشه مناطق موردمطالعه باکتری‌های بررسی شده: تهیه نقشه مناطق موردمطالعه انتروویروس‌های  آب مصرفی و آب چاه بوستان‌های منتخب شهر تهران با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) (Arc GIS, 10.1) در شکل‌های 2 الی 3 نشان داده شده است. 

 

 

شکل 2. نقشه مناطق مورد مطالعه باکتری‌های هتروتروفی(آب مصرفی و چاه آب بوستان‌های منتخب شهر تهران)

Figure 2. Map of study areas of Heterotrophic bacteria (water consumed and water well of selected parks in Tehran)

   

شکل 3. نقشه مناطق مورد مطالعه انتروویروس‌ها (آب مصرفی و چاه آب بوستان‌های منتخب شهر تهران)

Figure 3. Map of Enteroviruses studied areas (water consumed and water wells of selected parks in Tehran)

بحث

بررسی کیفیت فیزیکوشیمیایی: می‌توان نتیجه‌گیری نمود متغیرهای دما،pH، قلیائیت متیل اورانژژی و سختی کل ازجمله متغیرهای اصلی نشانگر شاخص تعادل آب هستند. میانگین سختی کلسیم آب مصرفی 2/33±4/98 (160-50) برحسب میلی گرم برحسب کربنات کلسیم در لیتر از رهنمود ملی کشوری در 100 درصد نمونه‌های بررسی شده فراتر نرفته است. میانگین کدورت آب چاه 2/5±2/9 (15- 4/1) نفلومتری از رهنمود سازمان بهداشت جهانی (NTU 1 <) فراتر رفته است. میانگین سختی کلسیم آب چاه 6/80± 3/128 (40-240) برحسب میلی گرم برحسب کربنات کلسیم در لیتر از رهنمود ملی کشوری در 6/16 درصد نمونه‌های بررسی شده فراتر است. مجدی وهمکاران میزان کدورت 6/81 درصد آب روستاهای شهرستان تکاب را در حد مطلوب اعلام نمودند (27). کیفیت فیزیکوشیمیایی ضعیف آب ازقبیل مقدار دمای زیاد، کدورت زیاد، مجموع کربن آلی زیاد و کلر باقی‌مانده کم آب همراه با جنس لوله ازجمله عوامل موثر در تشکیل بایوفیلم ویروسی در لوله آب مصرفی محسوب می‌شوند. این یافته تحقیق با تحقیق انجام شده توسط ایبکوی و موریندا مطابقت دارد. آنان کیفیت ضعیف شیمیایی آب را به‌عنوان عامل تعیین‌کننده میکروبیوم بایوفیلم آب آشامیدنی معرفی نمودند (28). ویروس‌ها ازقبیل انتروویروس‌ها از توانایی چسبیدن، انباشت و زنده‌ماندن در بایوفیلم شبکه توزیع آب آشامیدنی برخوردار هستند و به عنوان ریسک عفونت منتقله از آب آشامیدنی محسوب می‌شوند. به عبارت دیگر انتروویروس‌های محصورشده در بایوفیلم لوله آب مصرفی به علت محافظت از تماس با کلر باقی‌مانده آب بقا خود را تضمین نموده‌اند. این یافته تحقیق با تحقیق انجام شده توسط شهباز و همکاران مطابقت دارد (29). پایش کلر باقی‌مانده آب و کدورت آب را می‌توان به عنوان عوامل بقای انتروویروس‌ها به علت دامنه وسیع حساسیت به کلر معرفی نمود. مقادیر کلر باقی‌مانده آب، کدورت آب، شمارش بشقابی هتروتروفی و کاتیون‌های کلسیم و منیزیوم حتی در گستره استاندارد قابل قبول مي‌تواند با رشد انتروویروس‌ها ارتباط داشته باشد.  

 پایش وضعیت شیمیایی آب: نتایج تحقیق نشان دادند که بین متغیر حضور انتروویروس‌ها و متغیرهای مختلف از قبیل pH، عناصر جزیی (مس و آلومینیوم)، قلیائیت و کاتیون‌های سختی‌ساز کلسیم و منیزیم ارتباط وجود دارد. بنابراین می‌توان نتیجه‌گیری نمود که غلظت‌های بیش از مقدار استاندارد مس و آلومینیوم نیز شرایط را برای رشد و تکثیر این ویروس در سیستم‌های آبرسانی تضعیف می‌کنند. نتایج این تحقیق با تحقیق انجام شده توسط پینون و و ویالت در سال 2018 مطابقت دارد. آنان نشان دادند که افزایش کلر، pH، مس و اکسیژن محلول به افزایش غیرفعال‌سازی ویروس‌ها منجر می‌شود (30). مکانیسم اثر ضدویروسی مس را می‌توان به پیوند یون هاي مس  با گروه تیول پلی پپتیدی کپسید، عامل تغییر ساختمان  و مهار فعالیت ژنوم انتروویروس‌ها نسبت داد. نتایج تحقیق با تحقیق انجام شده توسط علیجینو و همکاران در سال 2018 مطابقت دارد. آنان نشان دادند که کپسید و ریبونوکلئیک اسید ویروس هدف‌های یون‌های مس محسوب می‌شوند (31). نتایج این تحقیق با تحقیق انجام شده توسط لین و همکاران در سال 2020 مطابقت دارد. آنان نشان دادند که میان حضور ویروس با ترکیبات مس و روی ارتباط وجود دارد (32). نتایج این تحقیق با تحقیق انجام شده توسط کاشی و همکاران در سال 2020 مطابقت دارد. آنان نشان دادند که غلظت یون مس در 100 درصد نمونه‌های بررسی ‌شده کم تر از حداکثر مجاز استاندارد ملی (2 میلی‌گرم بر لیتر) و حداکثر غلظت سازمان محیط زیست آمریکا (3/1 میلی‌گرم بر لیتر) است (33). غلظت‌های بیش‌تر از مقدار استاندارد کلسیم و منیزیم نیز شرایط را برای رشد و تکثیر ویروس‌ها ازجمله انتروویروس‌ها در سیستم‌های آبرسانی به علت ویژگی جذب پروتئین و آنزیم هنگام شمارش انتروویروس‌ها تضعیف می‌کنند. نتایج این تحقیق با تحقیق انجام شده توسط جوشی و همکاران در سال 2018 مطابقت دارد. آنان نشان دادند که بین حضور انتروویروس‌ها عامل بیماری و افزایش شیوع آن‌ها با افزایش متغیرهای کیفی آب ازقبیل دما، کدورت و pH ارتباط وجود دارد. همچنین بین حضور انتروویروس‌ها عامل بیماری (بیماری دست-پا-دهان، مننژیت آسپتیک و هموراژی حاد) و افزایش شیوع آن‌ها با کاهش کلر باقی‌مانده آب ارتباط وجود دارد (34). نتایج این تحقیق با تحقیق انجام شده توسط وارنس و کیویل در سال 2013 مطابقت دارد. آنان نشان دادند که بین حضور انتروویروس‌ها ازقبیل نوروویروس با آلیاژ مس ارتباط منفی وجود دارد (35). نتایج این تحقیق با تحقیق انجام شده توسط وارنس و همکاران در سال 2015 مطابقت دارد. آنان نشان دادند که بین حضور انتروویروس‌ها ازقبیل نوروویروس موشی با آلیاژ مس ارتباط منفی وجود دارد (36). نتایج این تحقیق با تحقیق انجام شده توسط مانوئل و همکاران در سال 2015 مطابقت دارد. آنان نشان دادند که بین حضور انتروویروس‌ها ازقبیل نوروویروس انسانی با آلیاژ مس ارتباط منفی وجود دارد (37). نتایج این تحقیق با تحقیق انجام شده توسط لاجالا و همکاران در سال 2019 مطابقت دارد. آنان نشان دادند که درصد آلودگی به انتروویروس‌ها در فقدان کاتیون کلسیم نسبت به حضور کاتیون کلسیم به علت تداخل در نسخه‌برداری ژنوم ویروسی هنگام شمارش بیش‌تر بود (38). بنابراین می‌توان نتیجه‌گیری نمود که انتروویروس‌ها حتی در مقادیر استاندارد پارامترهای شیمیایی کیفی آب ازقبیل غلظت عناصر جزئی (مس)، سختی و هدایت الکتریکی از توانایی رشد و تکثیر برخوردار می‌باشد. می‌توان نتیجه گیری نمود که افزایش غلظت‌های کلسیم و منیزیم در آب به کاهش حضور انتروویروس‌ها در آب مصرفی بوستان‌ها منجر می‌شود. پیش آزمون‌ها نشان دادند که بین حضور و عدم حضور انتروویروس‌ها با غلظت ماده آلی برحسب مجموع کربن آلی ارتباط وجود دارد. نتایج این تحقیق با تحقیق انجام شده توسط تیکسیرا و همکاران در سال 2020 مطابقت دارد (39). انتروویروس‌ها به ساختار ویروس‌های RNA دار یک رشته‌ای بدون پوشش بزرگ با حساسیت جزیی، اندازه 30-25 نانومتر، دارای ژنوم پیوند کووالانی، نقطه ایزوالکتریک 8/4-4/4  تعلق دارند که در زیر و بالای نقطه ایزوالکتریک به ترتیب دارای بار مثبت و منفی هستند.

پایش وضعیت کیفیت میکروبی آب: برطبق نتايج حاصل از بررسي مي‌توان نتيجه‌گيري نمود كه بیش‌ترین تعداد باکتری هتروتروفی در شیر آب مصرفی بوستان بدست آمد که تعداد آن CFU/ml 12 می‌باشد. تعداد زیاد باکتری هتروتروفی را می‌توان به کاهش کلر باقی مانده (2/0 میلی‌گرم در لیتر) نسبت داد. تعداد باکتری هتروتروفی در 100% نمونه‌ها کم تر از استانداردهای ملی کشوری و سازمان بهداشت جهانی (ml/CFU <500) بود. تعداد بیش‌تر باکتری هتروتروفی در نمونه‌ 9 نشانگر کلر باقی‌مانده کم‌تر (2/0 میلی‌گرم در لیتر) می‌باشد. این یافته تحقیق با تحقیق انجام گرفته توسط ابولی و همکاران در سال 2019 مطابقت دارد. وجود باکتری هتروتروفی کم‌تر از حد مجاز (100 درصد) در آب آشامیدنی 6 ایستگاه در شهر گرمسار از سوی محققین اعلام شده‌است (40). گستره تغییرات رشد مجدد میکروارگانیسم‌ها و افزایش تعداد باکتری هتروتروفی را می‌توان به راکد ماندن آب، کاهش سرعت آب، کاهش غلظت کلر باقی‌مانده، افزایش دما، کدورت و کربن آلی قابل جذب نسبت داد. این یافته تحقیق با تحقیق انجام شده توسط لیو وهمکاران در سال 2013 همخوانی دارد. علت رشد مجدد میکروب‌ها در آب آشامیدنی کاهش کلر باقی‌مانده از سوی محققین اعلام شده‌اشت (41). افزایش گستره دمای آب از رهنمود اتحادیه اروپا (EC) (کمینه و بیشینه به ترتیب 12 و 25 درجه سانتی‌گراد) در 1 نمونه (5/4 درصد) فراتر رفته است. می‌توان نتیجه‌گیری نمود که دمای آب بر روی رشد و تکثیر باکتری هتروتروفی در آب، سرعت واکنش‌های شیمیایی و بیوشیمیایی و راندمان تصفیه آب ازقبیل کلرزنی و انعقاد موثر می‌باشد. مولی‌زاده و همکاران در سال 2016 اعلام نمودند که 90 درصد نمونه‌های بررسی‌شده فراتر از استاندارد دما بوده‌اند (42).  میانگین کدورت آب 36/0±52/0 (5/0-1) نفلومتر از رهنمود سازمان بهداشت جهانی (WHO) (NTU 1 <) فراتر نرفته است. بنابراین می‌توان نتیجه‌گیری نمود که کدورت آب به رشد مجدد میکروب‌ها و افزایش مصرف کلر در فرآیند کلرزنی و کاهش اثربخشی کلر منجر می‌شود. قانعیان و همکاران در سال 2013 اعلام نمودند که میانگین کدورت نمونه‌های بررسی‌شده 457/0 نفلومتری بوده‌اند (43). آکرونگ و همکاران در سال 2019 اعلام نمودند که میانگین باکتری هتروتروفی تمام منابع آب بررسی‌شده از گستره استاندارد کشور غنا (CFU/ml 500)فراتر رفته‌است (44). پیش آزمون‌ها نشان‌دادند که میان باکتری هتروتروفی و خطر سلامت فرد مواجهه‌یافته با آب آلوده به استثنای افرادی که دارای نقص ایمنی بودند ارتباطی وجود نداشت. از دیدگاه میکروبیولوژِ،مصرف آب آلوده برای بهداشت عمومی مضر تلقی می‌شود. این یافته تحقیق با تحقیق انجام شده توسط ون و همکاران در سال 2020 همخوانی دارد (45). نتايج حاصل از تحقيق در بخش میکروبی 6 نمونه آب چاه بوستان‌های منتخب شهر تهران بررسی شده مشخص كرد که 6 نمونه از 6 نمونه (100 درصد) از نظر باکتری هتروتروفی رشد داشت. تعداد زیاد باکتری هتروتروفی را می‌توان به عدم کلر باقی‌مانده (0 میلی‌گرم در لیتر) نسبت داد. تعداد باکتری هتروتروفی در 100% نمونه‌ها کم‌تر از استانداردهای ملی کشوری و سازمان بهداشت جهانی (ml/CFU <500) بود. نتایج نشان دادند که دقت محیط کشت آگار R2A بیش از محیط کشت آگار مغذی به علت داشتن عامل شیلات‌کننده کلر باقی‌مانده است. این یافته تحقیق با تحقیق انجام‌شده توسط ونفا در سال 2018 مطابقت دارد (46). حضور انتروویروس‌ها در آب مصرفی و آب چاه ۲۲ بوستان منتخب شهر تهران در این تحقیق مورد آزمایش قرار گرفت و آلودگی به این ویروس وجود داشت. نتایج تحقیق نشان دادند که انتروویروس‌ها در 2 نمونه آب مصرفی (منطقه 9) و آب چاه (منطقه 8) وجود دارد که حضور آن را می‌توان به دمای زیاد، کدورت زیاد، کلر باقی‌مانده کم، pH زیاد، هدایت الکتریکی زیاد، مجموع کربن آلی زیاد، کلراید زیاد و کاتیون‌های سختی ساز آب نظیر کلسیم و منیزیم کم نسبت داد. بنابراین می‌توان نتیجه‌گیری نمود که مقاومت و بقا در دمای بالا به انتروویروس‌ها یک برتری و مزیت انتخابی نسبت به میکروب‌های دیگر می‌دهد.  این نتیجه تحقیق با تحقیق انجام شده توسط کواتس و همکاران در سال 2018 همخوانی دارد. نتایج تحقیق آنان نشان داد که افزایش دما و رطوبت به افزایش مواجهه فردی با انتروویروس‌ها ازجمله عامل بیماری دست-پا-دهان ازطریق آب آشامیدنی منجر می‌شود (47). حساسیت و ویژگی RT-PCR به ترتیب 100 و 100 درصد گزارش شد. هونگ و همکاران حساسیت و ویژگی RT-PCR را برای شناسایی RNA انتروویروسی نمونه آزمایشگاهی به ترتیب 65 و 100 درصد اعلام نمودند (48). 6/9 درصد منابع آبی موردبررسی با روش RT-PCR آلوده به انتروویروس‌ها در این مطالعه بودند. به عبارت دیگر ۲۲ نمونه آب مصرفی، ۶ نمونه آب چاه و 1 نمونه آب ورودی به تصفیه‌خانه موردبررسی که به ترتیب در هر کدام یک نمونه از نظر انتروویروس‌ها مثبت گردیدند. نتایج نشان دادند که حساسیت و ویژگی روش qRT-PCR برای شناسایی RNA انتروویروسی نمونه آب به روش RT-PCR شباهت دارند. هاراماتو و همکاران حساسیت و ویژگی روش qRT-PCR برای شناسایی RNA انتروویروسی نمونه آب را بیش از روش RT-PCR به علت زمان آزمایش کوتاه‌تر، حساسیت و ویژگی زیاد اعلام نمودند (49). یکسان بودن حساسیت و ویژگی روش‌های qRT-PCR و RT-PCR برای شناسایی RNA انتروویروسی نمونه آب را می‌توان به تعداد کم نمونه بررسی‌شده نسبت داد. شرایطی محیطی ازقبیل دما سبب بقای انتروویروس‌ها در رقابت با ارگانیسم‌های دیگر می‌شود. این یافته تحقیق با تحقیق انجام شده توسط جیانگ و همکاران در سال 2016 همخوانی دارد (50). مک‌کوئینگ و همکاران در سال 2012 آلودگی به انتروویروس‌ها نظیر آدنوویروس را 80% در 5 آب ساحلی مورد بررسی اعلام نمودند (51). وین‌جونز و همکاران آلودگی به انتروویروس‌ها نظیر آدنوویروس انسانی را بیش از 50% در نمونه‌های آب شیرین و دریا مورد بررسی اعلام نمودند (52). رشید و همکاران آلودگی به انتروویروس‌های انسانی را 43 درصد در نمونه‌های شیر آب موردبررسی اعلام نمودند (53). احمد و همکاران آلودگی به روتاویروس، آدنوویروس انسانی، انتروویروس‌ انسانی و ویروس هپاتیت A را به ترتیب 47/9 درصد، 94/38 درصد، 42/48 درصد و 63/12 درصد در نمونه‌های آب مورد بررسی اعلام نمودند (54). یی و همکاران آلودگی به انتروویروس‌ها را در آب منبع و آب آشامیدنی تصفیه‌شده به ترتیب 46 درصد (11 نمونه از 24 نمونه موردبررسی) و 21% (5 نمونه از 24 نمونه موردبررسی) اعلام نمودند (55).پیش آزمون‌ها نشان دادند که بیماران در همه‌گیری‌های گاستروآنتریت ویروسی توسط مصرف آب آلوده به روتاویروس‌ها مبتلا شده‌اند. رهبری‌منش و همکاران میزان شیوع روتاویروس‌ A را در 150 کودک مبتلا را 3/19 درصد اعلام نمودند (56). ﺑـﺮﺍﺳـﺎﺱ پیش آزمون‌ها می‌توان نتیجه گیری نمود که ﺳﻴﺴﺘﻢ‌ﻫﺎﻱ آبرسانی ﺩﺭ بوستان (جنس لوله، زبری لوله و خردگی) به عنوان ﻣﻨـﺑﻊ‌ﻫﺎﻱ ﺑـﺰﺭﮒ ﻣﻬﻤـﻲ ﺑـﺮﺍﻱ شیوع گاستروآنتریت‌های ویروسی ازجمله انتروویروس‌ها محسوب می‌شوند. این یافته تحقیق با تحقیق انجام شده توسط ویر و همکاران همخوانی دارد (57). به عبارت دیگر می‌توان نتیجه‌گیری نمود که همواره می‌توان آب را به عنوان منبع شیوع آنتروگاستریت ویروسی درنظر گرفت و بنابراین ﺗﻮﺟـﻪ ﺑﻬﺪﺍﺷـﺖ عمومی ‌را به خود جلب کرده‌است. بیماری انتروویروسی ذاتا منتقل از آب محسوب می‌شوند. می‌توان نتیجه گیری نمود که شرایط کیفی آب در جهت توسعه بیوفیلم در سطح لوله آب به ﺑﻘــﺎﺀ ﺍﻳــﻦ ﺍﺭﮔﺎﻧﻴﺴــﻢ‌ﻫــﺎی هیدروفوبیک منجر می‌شود. عدم بررسی تاثیر فصل سال و تعداد کم نمونه‌های  آب ازجمله محدودیت های این تحقیق محسوب می شود؛ بنابراین براي مطالعات آينده پيشنهاد می شود اثر تداخل فصل با انواع میکروارگانیسم‌‌ها نيز  بررسي گردد.

 

- آنالیز آماری داده‌ها: براساس آزمون آماری کولموگروف-اسمیرونوف، داده‌ها دارای سطح معناداری بیش از 05/0 بوده و توزیع داده‌ها یکنواخت می‌باشد.براساس آزمون آمار استنباطی شاپیرو-ویلکس، داده‌ها دارای سطح معناداری بیش از 05/0 (1-44/0) بودند.    

 نتیجه گیری

با توجه به اهميت مصرف آب آشامیدنی سالم در بوستان نتايج  پژوهش حاضر به‌طور جدي‌تر پيگيري شود و در برنامه‌ریزی آتی استفاده شود. کیفیت آب آشاميدني تصفيه‌شده بايد از مقررات سخت در مورد آلاينده‌هاي شيميايي و میکروبی ازجمله انتروویروس‌ها پيروي كند (41). توجه به برنامه‌ریزی‌هاي مستمر پایش کیفیت آب به افزایش رضایتمندی مصرف کننده آب مصرفی (کارکنان و بازدیدکننده‌ها) منجر می‌شود. ضرورت پایش روزانه کلر باقیمانده از عوامل موثر در افزایش رضایتمندی مصرف کننده از کیفیت آب محسوب می‌شود. وجود باکتری هتروتروفی در 8/92 درصد نمونه‌ها (100 درصد آب چاه و 91 درصد آب مصرفی) همراه با غلظت کلر باقی‌مانده کمینه 2/0 میلی‌گرم در لیتر در 9 درصد نمونه‌ها ضرورت کنترل منظم باکتری هتروتروفی در فصل‌های مختلف سال، شناسایی مناطق تهدیدکننده سلامتی و مقایسه نتایج داده‌ها را نشان می‌دهد تا به رفع عامل تهدیدکننده پس از شناسایی علت در مناطق دارای غلظت بیش از حد مجاز، ارتقای کیفیت میکروبی آب آشامیدنی و تامین سلامتی مصرف کنندگان اقدام گردد. می‌توان منفی بودن تعدادی از نمونه‌های آب چاه در این تحقیق را به تداخل حضور کل کربن آلی و کاتیون مس که به کاهش شناسایی انتروویروس‌ها منجر می‌شود نسبت داد. می‌توان منفی بودن تعدادی از نمونه‌های آب مصرفی در این تحقیق را به تداخل حضور کاتیون‌های کلسیم و منیزیم، کاتیون مس و غلظت اکسیژن محلول که به کاهش شناسایی انتروویروس‌ها منجر می‌شود و نیز غلظت بیش‌تر کلر آزاد باقی‌مانده در آب مصرفی بوستان‌ها که به نابودی هتروتروف‌ها و انتروویروس‌ها منجر می‌شود نسبت داد. نتايج اين پژوهش نيز تاييدكننده افزايش توان جداسازي انتروويروس‌ها با استفاده از روش qRT-PCR مي‌باشد. افزایش NTU 1 کدورت و 1 درجه سانتی‌گراد دمای آب چاه به ترتیب به افزایش 43 و 100 درصدی تعداد انتروویروس‌ها منجر شده است. افزایش NTU 1 کدورت و 1 درجه سانتی‌گراد دمای آب مصرفی به ترتیب به افزایش 200 و 5/3 درصدی تعداد انتروویروس‌ها منجر شده است. کاهش 5/0 میلی‌گرم بر لیتر کلر باقی‌مانده آب مصرفی به افزایش 300 درصدی تعداد انتروویروس‌ها منجر شده است. عواملی نظیر سکون آب، ایجاد رسوب، و خوردگی، کاربرد نامناسب گندزداها، فرسودگی لوله‌ها ،تزریق آب چاه به آب‌ شهری، افزایش غلظت تعدادی از عناصر شیمیایی و دمای بهینه آب ازجمله مهم ترین متغیرهای موثر بر افزایش رشد و تکثیر انتروویروس‌ها محسوب می‌شوند. برگزاری دوره آموزش توجیهی جهت کادر خدماتی بوستان‌ها در زمینه نگهداری و تعمیرات لوله آب و سرویس‌های بهداشتی ازجمله مهم‌ترین عوامل موثر بر کاهش شیوع عفونت‌های انتروویروسی در میان بازدیدکنندگان بوستان‌ها می‌باشد. عدم استفاده از منبع آب خیلی آلوده به انتروویروس‌ها همراه با تغییر منبع آب مصرفی ازجمله مهم ترین متغیرهای قطع زنجیره عفونت‌های انتروویروسی محسوب می‌شود. کنترل عفونت و برنامه‌ریزی استراتژی‌های پیشگیری برای کاهش ریسک مواجهه با انتروویروس‌ها با توجه به تولید عرضه آب ایمن نیز به مراجع بهداشت عمومی پیشنهاد می‌گردد. تعداد کم نمونه و عدم بررسی تغییرات فصلی نمونه‌های بررسی شده نقطه ضعف تحقیق محسوب می‌شود.

 

قدردانی

این مقاله حاصل بخشی از پایان نامه با عنوان بررسی آلودگی میکروبی (هتروتروفی بشقابی) و انتروویروس‌ها در شبکه توزیع آب مصرفی بوستان‌های منتخب شهر تهران و ارائه راهکار جهت حل آن است. نويسندگان مقاله از حمايت آزمايشگاهي گروه مهندسی بهداشت محیط و مرکز تحقیقات پالایش آب دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم پزشکی تهران تشكر و قدرداني می نمایند.

مراجع

1. Ghanizadeh G, Mirmohammadlou A, Esmaeili D. Survey of Legionella water resources contamination in Iran and foreign countries: A Systematic Review. Iranian Journal Medicine Microbiology. 2016; 9 (4): 1-15.

2. Liyanage CP, Yamada K. Impact of population growth on the water quality of natural water bodies. Sustainability. 2017; 9 (1405): 1-14.

3. Forstinus NO, Ikechukwu NE, Emenike MP, Christiana AO. Water and waterborne diseases: A review. International Journal of Tropical Diseases and Health. 2016; 12 (4): 1-14. 

4. Balarak D, Bazrafshan E, Mahdavi Y. Biosorption of pyrocatechol using dried Lemna minor: Kinetic and equilibrium studies. Zanko Journal of Medical Sciences. 2016; 16 (50): 13-26.  

5. Chen BS, Lee HC, Lee KM, Gong YN, Shih SR. Enterovirus and Encephalitis. Frontiers in Microbiology. 2020; 11 (261): 1-15.  

6. Xagoraraki I, Yin Z, Svambayev Z. Fate of viruses in water systems. Journal of Environmental Engineering. 2014; 140 (7): 1-19.

7. Pons-Salort M, Parker EP, Grassly NC. The epidemiology of non-polio enteroviruses: recent advances and outstanding questions. Current opinion in infectious diseases. 201; 28 (5): 479-487.

8. Rao DC, Babu MA, Raghavendra A, Dhananjaya D, Kumar S, Maiya PP. Non-polio enteroviruses and their association with acute diarrhea in children in India. Infection, Genetics and Evolution. 2013; 17:153-161.

9. Kargar M, Najafi A, Zandi K, Barazesh A. Frequency and demographic study of Rotavirus acute gastroenteritis in hospitalized children of Borazjan City during 2008-2009. Journal of Shahid Sadoughi University of Medical Sciences. 2011; 19 (1): 94-103.

10. Shen XX, Qiu FZ, Li GX, Zhao MC, Wang J, Chen C, et al. A case control study on the prevalence of enterovirus in children samples and its association with diarrhea. Archives of Virology. 2018; 164 (1): 63-68.

11. Tiwari S, Dhole TN. Assessment of enteroviruses from sewage water and clinical samples during eradication phase of polio in North India. Virology journal. 2018; 15 (1): 157-165.

12. Chansaenroj J, Tuanthap S, Thanusuwannasak T, Duang-In A, Klinfueng S, Thaneskongtong N, et al. Human enteroviruses associated with and without diarrhea in Thailand between 2010 and 2016. PLoS One. 2017; 12 (7): 1-13.  

13. Tan Y, Hassan F, Schuster JE, Simenauer A, Selvarangan R, Halpin RA, et al. Molecular evolution and intraclade recombination of enterovirus D68 during the 2014 outbreak in the United States. Journal of Virology. 2016; 90 (4): 1997-2007.  

14. Garcia J, Espejo V, Nelson M, Sovero M, Villaran MV, Gomez J, et al. Human rhinoviruses and enteroviruses in influenza-like illness in Latin America. Virology journal. 2013; 10 (305): 1-12.

15. Zhou HT, Yi HS, Guo YH, Pan YX, Tao SH, Wang B, et al. Enterovirus related diarrhoea in Guangdong, China: Clinical features and implications in hand, foot and mouth disease and herpangina. BMC Infectious Diseases. 2016; 16 (128): 1-7. 

16. Hasbun R., Rosenthal N., Balada-Llasat JM., Chung J., Duff S., Bozzette S., et al. Epidemiology of meningitis and encephalitis in the United States from 2011-2014. Clinical Infectious Diseases. 2017; 65 (3): 353-359.

17. Atabakhsh P, Kargar M, Doosti A. Molecular monitoring effectiveness of human adenovirus removal in Isfahan water treatment plant. Iranian Journal of Health and Environment. 2019; 12 (2): 235-246.

18. Kashi G, Khoshab F. An investigation of the chemical quality of groundwater sources. Donnish Journal of Research in Environmental Studies. 2015; 2 (3): 18-32.

19. Alighadri M, Sadeghi T, Bagheri Ardebilian P, Iranpour E, Khodaverdi SH, Alipanah A. Heterotrophic bacteria in drinking water distribution system in Ardabil, Iran. Journal of Health. 2015; 6 (2): 226-235.

20. American Public Health Association/ American Water Works Association/ Water Environmental Federation. Standard methods for the examination of water and wastewater. 23th ed. Washington DC, USA; 2017.

21. Islamic Republic of Iran, Institute of Standards and Industrial Research of Iran, ISIRI Number-6822

22. Cashdollar JL, Wymer L. Methods for primary concentration of viruses from water samples: a review and meta-analysis of recent studies. Journal of Applied Microbiology. 2013; 115: 1-11.

23. Lim BK, Ju ES, Lao DH, Yun SH, Lee YJ, Kim DK, Jeon ES. Development of an enterovirus diagnostic assay system for diagnosis of viral myocarditis in humans. Microbiology and immunology. 2013; 57 (4): 281-287.

24. Wurtzer S, Prevost B, Lucas FS, Moulin L. Detection of enterovirus in environmental waters: a new optimized method compared to commercial real-time RT-qPCR kits. Journal of Virological methods. 2014; 209: 47-54.

25. Astiaso Garcia D, Cumo F, Tiberi M, Sforzini V, Piras G. Cost-Benefit Analysis for Energy Management in Public Buildings: Four Italian Case Studies. Energies. 2016; 9 (522): 1-17.

26. Kashi G, Karim Doost K. Comparison of the effect of lecture and video projector teaching methods on students’ attitude, knowledge and practice. International Research Journal of Teacher Education. 2015; 2 (3): 030-035.

27. Majdi H, Gheibi L, Soltani T. Evaluation of physicochemical and microbial quality of drinking water of villages in Takab town in West Azerbaijan in 2013. Journal of Rafsanjan University of Medical Sciences. 2015; 14 (8): 631-642.

28. Ibekwe AM, Murinda SE. Linking microbial community composition in treated wastewater with water quality in distribution systems and subsequent health effects. Microorganisms. 2019; 7 (12): 660-616.

29. Shahbaz B, Norouzi M, Tabatabai H. Mechanism of action and application of virocids in health care-associated viral infections. Tehran University Medical Journal TUMS Publications. 2016; 73 (12): 837-855.

30. Pinon A, Vialette M. Survival of viruses in water. Intervirology. 2018; 61 (5): 214-222.

31. Alidjinou EK, Sane F, Firquet S, Lobert PE, Hober D. Resistance of Enteric Viruses on fomites. Intervirology. 2018; 61 (5): 205-213.

32. Lin Q, Lim JY, Xue K, Yew PY, Owh C, Chee PL, Loh XJ. Sanitizing agents for virus inactivation and disinfection. View. 2020; 1: e16: 1-26.

33. Farhoodi AM, Kashi G, Khani AH. Survey of arsenic and copper ions concentration in water distribution system of selected hospitals in Tehran, 2018. Safety Promotion and Injury Prevention. 2020; 7 (4): 199-207.

34. Joshi YP, Kim JH, Kim H, Cheong HK. Impact of drinking water quality on the development of enteroviral diseases in Korea. International journal of environmental research and public health. 2018; 15 (11): 2551-2565.

35. Warnes SL, Keevil CW. Inactivation of norovirus on dry copper alloy surfaces. PLoS One. 2013; 8: e75017: 1-5.

36. Warnes SL, Summersgill EN, Keevil CW. Inactivation of murine norovirus on a range of copper alloy surfaces is accompanied by loss of capsid integrity. Applied Environmental Microbiology. 2015; 81:  1085-1091.

37. Manuel CS, Moore MD, Jaykus LA. Destruction of the capsid and genome of GII.4 human norovirus occurs during exposure to metal alloys containing copper. Applied Environmental Microbiology. 2015; 81: 4940-4946.

38. Laajala M, Hankaniemi MM, Määttä JA, Hytönen VP, Laitinen OH, Marjomäki V. Host cell calpains can cleave structural proteins from the Enterovirus polyprotein. Viruses. 2019; 11 (12): 1106-1121.

39. Teixeira P, Costa S, Brown B, Silva S, Rodrigues R, Valério E. Quantitative PCR detection of enteric viruses in wastewater and environmental water sources by the Lisbon municipality: A case study. Water. 2020; 12 (2): 544-556.

40. Abolli S, Alimohammadi M, Zamanzadeh M, Yaghmaeian K, Yunesian M, Hadi M, et al. Survey of drinking water quality of household water treatment and public distribution network in Garmsar city, under the control of water safety plan. Iranian Journal of Health and Environment. 2019; 12 (3): 477-488. 

41. Liu G, Lut M, Verberk J, Van Dijk J. A comparison of additional treatment processes to limit particle accumulation and microbial growth during drinking water distribution. Water Research. 2013; 47 (8): 2719-2728.

42. Molazadeh P, Khanjani N, Rahimi MR, Molazadeh AR, Rahimi A. Fungal and Biological Contamination and Physicochemical Quality of Swimming Pools Water in Kerman, 2014-2015: A Short Report. Journal of Rafsanjan University of Medical Sciences. 2016; 15 (5): 491-500.

43. Ghaneian MT, Amrollahi M, Ehrampoush MH, Dehvari M. Investigation of the physical, chemical, and microbial quality of yazd warm water pools (jacuzzi) in 2011. Iranian Journal of Health and Environment. 2013; 6 (3): 319-328.

44. Akrong MO, Amu-Mensah FK, Amu-Mensah MA, Darko H, Addico GN, Ampofo JA. Seasonal analysis of bacteriological quality of drinking water sources in communities surrounding Lake Bosomtwe in the Ashanti Region of Ghana. Applied Water Science. 2019; 9 (4): 82-87.

45. Wen X, Chen F, Lin Y, Zhu H, Yuan F, Kuang D, Jia Z, Yuan Z. Microbial Indicators and Their Use for Monitoring Drinking Water Quality—A Review. Sustainability. 2020; 12 (6): 2249- 2262.

46. Ng W, Ting YP. Microbes in deionized water: Implications for maintenance of laboratory water production system. Peer J Preprints. 2017; 3: 1-32.

47. Coates SJ, Davis MD, Andersen LK. Temperature and humidity affect the incidence of hand, foot, and mouth disease: a systematic review of the literature–a report from the International Society of Dermatology Climate Change Committee. International journal of dermatology. 2019; 58 (4): 388-399.

48. Hong J, Kim A, Hwang S, Cheon DS, Kim JH, Lee JW, Park JH, Kang B. Comparison of the genexpert enterovirus assay (GXEA) with real-time one step RT-PCR for the detection of enteroviral RNA in the cerebrospinal fluid of patients with meningitis. Virology journal. 2015; 12 (1): 1-4.

49. Haramoto E, Kitajima M, Hata A, Torrey JR, Masago Y, Sano D, Katayama H. A review on recent progress in the detection methods and prevalence of human enteric viruses in water. Water research. 2018; 135: 168-186.

50. Jiang FC, Yang F, Chen L, Jia J, Han YL, Hao B, Cao GW. Meteorological factors affect the hand, foot, and mouth disease epidemic in Qingdao, China, 2007–2014. Epidemiology Infect. 2016; 144: 2354-2362.

51. McQuaig S, Gri_th J, Harwood VJ. Association of fecal indicator bacteria with human viruses and microbial source tracking markers at coastal beaches impacted by nonpoint source pollution. Applied Environmental Microbiology. 2012; 78: 6423-6432.

52. Wyn-Jones AP, Carducci A, Cook N, D’agostino M, Divizia M, Fleischer J, Gantzer C, Gawler A, Girones R, Höller C, de Roda Husman AM. Surveillance of adenoviruses and noroviruses in European recreational waters. Water research. 2011; 45 (3): 1025-1038.

53. Rashid M, Khan MN, Jalbani N. Detection of human adenovirus, rotavirus, and enterovirus in tap water and their association with the overall quality of water. Preprints. 2020;

54. Ahmad T, Arshad N, Adnan F. Prevalence of rotavirus, adenovirus, hepatitis A virus and enterovirus in water samples collected from different region of Peshawar, Pakistan. Annals of Agricultural and Environmental Medicine. 2016; 23 (4): 576-580. 

55. Ye XY, Ming X, Zhang YL, Xiao WQ, Huang XN, Cao YG, Gu KD. Real-time PCR detection of enteric viruses in source water and treated drinking water in Wuhan, China. Current microbiology. 2012; 65 (3): 244-253.

56. Rahbarimanesh AA, Saberi. HA, Salamati P, Akhtarkhavari H, Haghshenas Z. The genetic diversity and phylogenetic characteritics of rotavirus VP4 (P) genotypes in children with acute diarrhea. Tehran University Medical Journal TUMS Publications. 2011; 69 (8): 455-459.

57. Wyer MD, Wyn-Jones AP, Kay D, Au-Yeung HK, Gironés R, López-Pila J, de Roda Husman AM, Rutjes S, Schneider O. Relationships between human adenoviruses and faecal indicator organisms in European recreational waters. Water research. 2012; 46 (13): 4130-4141. 

58. 41. Nayerloo N, Kashi G, Khani AH. Efficacy study of Manganese removal from municipal drinking water using powdered eggshell. Journal of Health in the Field. 2020; 7 (2): 21-31.

---