بررسی تأثیر سرمایه انسانی بر رابطه آلودگی محیط‌زیست و رشد اقتصادی در کشورهای حوزه منا

الموضوعات :

اعظم حاجی آقاجانی ¹ ( دانشجوی دکتری اقتصاد،دانشکده مدیریت و اقتصاد،دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات،تهران، ایران )
کامبیز هژبر کیانی ² ( استاد،گروه اقتصاد، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.*(مسوول مکاتبات) )
علی امامی میبدی ³ ( دانشیار،گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران. )
کامبیز پیکارجو ⁴ ( استادیار،گروه اقتصاد، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. )

تاريخ الإرسال : 03 الخميس , محرم, 1440 تاريخ التأكيد : 05 الأربعاء , ربيع الثاني, 1440 تاريخ الإصدار : 01 الأربعاء , ذو الحجة, 1441

الکلمات المفتاحية: رشد اقتصادی, آلودگی محیط‌زیست, سرمایه انسانی,

ملخص المقالة :

زمینه و هدف: مدل رشد اقتصادی می‌تواند اثرات مستقیم و غیرمستقیم سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی را بررسی کند. ازجمله عوامل غیرمستقیم می‌توان به اثر آلودگی محیط‌زیست را نام برد؛ اما در این ‌بین نباید از محدودیت‌های پیش روی طرفداران این نظریه همچون میزان تأثیرگذاری به‌کارگیری سرمایه انسانی در جهت کاهش آلودگی محیط زیستی و نیل به اهداف و سیاست‌گذاری‌های مشابه با اقتصادهای توسعه‌یافته غافل ماند؛ بنابراین هدف این پژوهش، بررسی تأثیر سرمایه انسانی بر رابطه مورد تأکید کوزنتس یعنی رابطه آستانه‌ای آلودگی محیط‌زیست و رشد اقتصادی است. روش بررسی: برای دستیابی به اهداف تحقیق، از روش گشتاورهای تعمیم‌یافته یا پانل پویا (GMM) با استفاده از اطلاعات 14 کشور حوزه منا برای دوره زمانی 2000 تا 2016 استفاده‌شده است. یافته‌ها: رابطه آلودگی محیط‌زیست (انتشار CO2) و رشد اقتصادی غیرخطی بوده و فرضیه منحنی کوزنتس در مجموعه منتخب تحقیق، مؤید وجود یک رابطه معکوس U شکل بین رشد اقتصادی و انتشار آلودگی است. هرچه سرمایه انسانی با سطح کنونی انتشار گازهای گلخانه‌ای در کشورهای منتخب بیشتر شود، رشد اقتصادی افزایش خواهد یافت. نتیجه‌گیری: افزایش رشد ناشی از انباشت سرمایه انسانی، می‌تواند نقش تعدیل‌کننده‌ای بر رابطه منفی آلودگی محیط‌زیست و رشد اقتصادی مجموعه منتخب تحقیق داشته باشد. با افزایش سرمایه انسانی در هر سطحی از آلودگی زیست‌محیطی، نقطه آستانه‌ای رابطه منفی آلودگی زیست‌محیطی و رشد اقتصادی به تعویق می‌افتد. به عبارتی هرچه توسعه دانش‌محور و مبتنی بر سرمایه انسانی افزایش یابد، رابطه منفی آلودگی محیط‌زیست با رشد اقتصادی تعدیل می‌شود

المصادر:

1. Barro, R.J., 1991.Economic growth in a cross section of countries. Q. J. Econ. 106(2), pp. 407– 443.


2. Grossman, G.M., 1995. Pollution and growth: what do we know? In: Goldin I, Winters LA (eds) The economics of sustainable development. Cambridge University Press, Cambridge.


3. Marsiglio, S., Ansuategi, A., Gallastegui, M. Carmen., 2016.The environmental Kuznets curve and the structural change hypothesis. Environmental and Resource Economics, 63 (2), pp. 265-288.


4. Grossman, G.M., Krueger AB., 1991. Environmental impacts of the North American Free Trade Agreement. NBER working paper no 3914.


5. Teixeira, A.A.C., Queirós, A.S.S., 2016. Economic growth, human capital and structural change: A dynamic panel data analysis. Res. Policy, http://dx.doi.org/10.1016/j.respol.2016.04.006


6. Solow, R.M., 1959.Investment and Technology progress.In Arrow K.Karbin. S.8 Suppes, P. (Eds), Mathematical Methods in the social Science, Stanford University press, Stanford.


7. Lucas, R.E., 1988.On the mechanics of economic development.Journal of Monetary Economics. vol. 22, pp. 3-12


8. Romer, P.M., 1990. Endogenou Technological Change Journal of Political Economy. PP. 71-102.


9. Mankiw, N., R. D., Weil, D., 1992.A contribution to the empirics of economic growth. Quarterly Journal of Economics.107, pp. 112-128.


10. Salehi, S., Firoozjayan, A.A., Gholam Razzadeh, F., 2015. Environmental Discourse Analysis of Socio-Economic Development Programs of Islamic Republic of Iran. Quarterly Journal of Welfare and Social Development Planning, No. 21, 71-108. (In Persian)


11. Azam khan, Muhammad., Qayyum Khan, Abdul., Bin Abdullah, Hussin., Ejaz Qureshi, Muhammad.,  2015. The impact of CO2 emissions on economic growth: evidence from selected higher CO2 emissions economies. Environmental Science and Pollution Research,   https://www.researchgate.net/publication/285383978


12. Azlina, A.A., Law, S.H. Mustapha, N.H.N., 2014.Dynamic linkages among transport energy consumption, income and CO2 emission in Malaysia. Energy Policy 73:598–606.


13. Papiez, M, 2013. CO2 emissions, energy consumption and economic growth in the Vise grad Group countries: a panel data analysis. 31st International Conference on Mathematical Methods in Economics 2013, pp. 696–701.


14. Mousavi, S.S.A., Haghighat, J., Salmani, M.R., 2015.The Impact of Human Capital on Economic Growth in Iran (Nonlinear Approach). Iranian Economic Research, pp. 121-144. (In Persian)


15. Hunsson, J. A., 1999.Specification Tests in Econometrics. Econometrica, 46, pp. 1251–1272.


16. Arellano, M., Bond, S., 1991. Some tests of specification for panel data: Monte Carol evidence and application to employment equation. Review of Economic Studies, 58(2), pp. 117-142.

2. Mankiw, N.G., Romer, D., Weil, D.N., 1992. A contribution to the empiric’s of economic growth. Q. J. Econ. 107 (2), pp. 407–437.


3. Mauro, P., 1995.Corruption and growth. Q. J. Econ. 110 (3), pp. 681–712.

8. Goldin, C., 2016.Human capital. In: Die bolt, C., Huppert, M. (Eds.), Handbook of Clio metrics. Springer-Verlag, Berlin, Heidelberg, pp. 55–86.

13. Hall, R.E., Jones, C.I., 1999. Why do some countries produce so much more output per worker than others? Q. J. Econ. 114 (1), pp. 83–116.


14. Benos, N., Zotou, S., 2014. Education and economic growth: a meta-regression analysis. World Dev. 64, pp. 669–689.


15. Benhabib, J., Spiegel, M.M., 1994.The role of human capital in economic development evidence from aggregate cross-country data. J. Monetary. Econ.34, pp. 143–173.


16. Bodman, P., Le, T., 2013.Assessing the roles that absorptive capacity and economic distance play in the foreign direct investment-productivity growth nexus.Appl. Econ. 45 (8), pp. 1027–1039.


17. Nelson, R.R., Phelps, E.S., 1966. Investment in humans, technological diffusion and economic growth. Am. Econ. Rev. 56 (1/2), pp. 69–75.


18. Easterly, W., Levine, R., 1997. Africa’s growth tragedy: policies and ethnic divisions’. J. Econ. 112 (4), pp. 1203–1250.

24. Pajouyan, J., Tabriz, B., 2010.Study of the relationship between economic growth and environmental pollution using a dynamic simulation model. Economic research journal, year 10, no. 38 (after 3), pp. 203-175. (In Persian)

26. Kao, C., 1999.Spurious Regression and Residual-Based Tests for Cointegration in Panel Data. Journal of Econometrics, 90, pp. 1–44.