ارزیابی تناسب اراضی برای استقرار کاربری‌های کشاورزی و مرتعداری با روش ترکیب خطی وزن‌دار (مطالعه موردی: حوضه اُنار چای استان اردبیل)

الموضوعات :

مهسا صفری پور ¹ , داریوش ناصری ²

1 - استادیار، گروه کشاورزی و محیط زیست، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران‌*(مسوول مکاتبات).
2 - عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان،گروه کشاورزی و منابع طبیعی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران

تاريخ الإرسال : 08 الثلاثاء , صفر, 1438 تاريخ التأكيد : 20 الجمعة , جمادى الأولى, 1438 تاريخ الإصدار : 24 الأربعاء , صفر, 1441

الکلمات المفتاحية: فازی, اُنارچای, ترکیب خطی وزن‌دار, تحلیل سلسله مراتبی,

ملخص المقالة :

زمینه و هدف: کشاورزی به عنوان یکی از مهم ترین بخش های اقتصادی کشور، نقش مهمی در رسیدن به توسعه پایدار را ایفا می کندکه مستلزم استفاده از اصول و روش های علمی و شناخت قابلیت های محیطی می باشد. در این خصوص، میان توسعۀ کشاورزی و منابع محیطی نیز ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. حوضه آبخیز اُنارچای یکی از حوضه‌های واقع در مرکز استان اردبیل به شمار می‌رود که نقش مهمی در امرار معاش مردم بومی منطقه دارد. هدف از تحقیق حاضر، ارزیابی توان اکولوژیک و تعیین تناسب اراضی برای فعالیت‌های کشاورزی و مرتع‌داری در حوضه آبخیز اُنارچای اردبیل در سال 1395 می‌باشد. روش بررسی: در مرحله اول با بررسی منابع و کسب استانداردها، 13 معیار ارزیابی توان کشاورزی، مرتع داری مشخص گردید. در مرحله‌ی بعد، کلیه لایه ها با فرمت مشابه به سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) وارد و با روش فازی استانداردسازی شدند. در ادامه، از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و ماتریس مقایسات دوتایی برای وزن دهی به معیارها و زیرمعیارها استفاده شد و درنهایت، کلیه ‌لایه‌ها با استفاده از روش ترکیب خطی وزن‌دار (WLC) تلفیق شدند. یافته ها: نتایج حاصل از ارزیابی نشان داد که در مجموع، 19/84% از منطقه (11659 هکتار) دارای توان بسیار خوب تا ضعیف برای فعالیت کشاورزی و 81/15% ( 2189 هکتار) نیز برای مرتعداری دارای توان خوب، متوسط و ضعیف است. بحث و نتیجه گیری: نتایج کلی این تحقیق بیان گر این است که تناسب متعادلی بین پتانسیل سرزمین و کاربری فعلی برقرار نیست.

المصادر:

1. Godfray, H. et al., 2010, "Food security: the challenge of feeding 9 billion people", Science 327, 812–818.


2. Montgomery, B., Dragic´evic´, S., Dujmovic´, J., Schmidt, M., 2016, "GIS-based Logic Scoring of Preference method for evaluation of land capability and suitability for agriculture", Computers and Electronics in Agriculture 124 (2016) 340–353.


3. Al-Shalabi, M.A., Mansor, S.B., Ahmed, N.B., Shiriff, R., 2006, "GIS based multi criteria approaches to housing site suitability assessment", in: XXIII FIG Congress, October 8–13, Germany.


4. Bandyopadhyay, S., Jaiswal, R.K., Hegde, V.S., Jayaraman, V., 2009, "Assessment of land suitability potentials for agriculture using a remote sensing and GIS based approach", International Journal of Remote Sensing 30 (4), Pp. 879–895.


5. Parakash, T.N., 2003, "Land Suitability Analysis for Agricultural Crops: A FuzzyMulti criteria Decision Making Approach. MSc Thesis", the International Institute for Geo-Information Science and Earth Observation (ITC), Enschede, The Netherlands.


6. Motei Langroudi, H., Nasiri, H., Azizi, A., Mostafaei, A., Agricultural and rangeland ecological capability model using Fuzzy AHP in GIS.” Landuse Planning”, No.6, 2012, pp. 101-124 (In Persian).


7. Pour khabaz, H.R., Aghdar, H., Mohamad yari, F., Javanmardi, S., Agricultural Landuse suitability assessment using ANP-DEMATEL and FAHP) Case Study: Isfahan suburbs), “ECOLOGY”, Vol. 41, No. 2, 2015, pp. 429-455(In Persian).


8. Store, R., Kangas, J., 2001, "Integrating spatial multi-criteria evaluation and expert knowledge for GIS-based habitat suitability modeling", Landscape Urban Plann. 55 (2), 79–93.


9. Bhausaheb Zolekar, R., Shivaji Bhagat, v., 2015, "Multi-criteria land suitability analysis for agriculture in hilly zone: Remote sensing and GIS approach", Computers and Electronics in Agriculture 118 (2015) 300–321.


10. Forest, Range and Watershed Management Organization of Ardebil Province, engineering and research office, Detailed Studies on Onarchay watershed, 2015(In Persian).


11. Perveen, M.F., Nagasawa, R., Uddin, M.I., Delowar, H.K.M., 2007, "Crop-land suitability analysis using a multi criteria evaluation & GIS approach", In: 5^thInternational Symposium on Digital Earth (ISDE5), June 5–9, University of California, Berkeley, USA.


12. Salman Mahini, A., and Gholamalifard, M., 2006, "Siting MSW landfills with a weighted linear combination methodology in a GIS environment", International journal of Environmental Science and technology, Vol. 3, Pp. 435-445.


13. Ghods pour, S.H., 2008, Analytical Hierarchy Process, 8^th edition, Amir Kabir University of Technology Publications (In Persian).


14. Raesi, M., Safianian, A., Ghodousi, H., 2014, Feasibility of establishment of industries in Isfahan Using WLC in GIS, Journal of Environmental Scienceand Technology, Vol. 16, No. 4, 2015, pp. 87-93(In Persian).


15. Karami, A., Hosseini Nasr, S.M., Jalilvand, H., Miryaghobzadeh, M.H., 2013, Agricultural Ecological Capability Evaluation in Babolrood watershed using AHP, Journal of Iranian Natural Ecosystems, Vol. 5, No. 1, pp. 38-48(In Persian).


16. Radiarta, I.N., Saitoh, S.I., Miyazono, A., 2008., "GIS-based multi-criteria evaluation models for identifying suitable sites for Japanese scallop (Mizuhopecten yessoensis) aquaculture in Funka Bay, southwestern Hokkaido", Japan, Aquaculture, 284: 127-135.


17. Jozi, S.A., Ebad zadeh, F., 2013, Rangeland Ecological Capability Evaluation using MCE (case study: Baghalamak Watershed in Khozestan Province, Journal of Environmental Science and Engineering, Vol. 1, No. 1(In Persian).


18. Yu, J., Chen, Y., Wu, J.P., 2009, "Cellular automata and GIS based land use Suitability simulation for irrigated agriculture", 18th World IMACS/MODSIM Congress, Cairns, Australia 13-17 July, 3584-3590.