بررسی مشکلات زیست محیطی عدم رعایت حریم رودخانهها و راهکارهای کاهش آن
الموضوعات :هانیه هاشم وند 1 , مریم ایلانلو 2 , علی اصغر قاسمی فیروز آبادی 3
1 - دانشجوی کارشناس ارشد، گروه حقوق محیط زیست، واحد الکترونیکی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - گروه جغرافیا، واحد ماهشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ماهشهر، ایران. * (مسوول مکاتبات)
3 - گروه محیط زیست، واحد میبد، دانشگاه آزاد اسلامی، میبد، ایران.
الکلمات المفتاحية: سیل, حریم, رودخانه, قوانین و مقرارت.,
ملخص المقالة :
زمینه و هدف: افزایش تجاوز به بستر و حریم رودخانهها به یک فرابحران تبدیل شده است. این تجاوز به شیوههای گوناگونی مانند ایجاد و احداث اعیانی‌های غیرمجاز، برداشت غیرقانونی و بیرویه شن و ماسه، تخریب رودخانه، تخلیه نخاله و زباله، حفر چاه و غیره صورت می‌پذیرد. عوامل متعددی اعم از وضع قوانین نامناسب، ضعف نظام اجرایی و مشکلات سیستم قضایی در بروز معضلات مزبور نقش اساسی داشته است. هدف پژوهش، بررسی مشکلات زیست محیطی عدم رعایت حریم رودخانهها و راهکارهای کاهش آن می‌باشد. روش بررسی: این پژوهش از نوع پژوهش توصیفی – تحلیلی و تحقیقی محسوب می‌شود چون به یافته‌های جدید دست می‌یابیم.از آنجا که به تعیین و شناسایی مشکلات زیست‌محیطی عدم رعایت حریم رودخانهها می‌پردازد، از نوع کاربردی به شمار می‌رود. روش گردآوری داده‌ها، کتابخانه‌ای است. برای گردآوری اطلاعات با مراجعه به سازمان‌های مربوطه از جمله وزارت نیرو، منابع آب و خاک اطلاعات مورد نیاز مربوط به حریم رودخانهها در سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۴۰۰ گردآوری گردید. بخشی از اطلاعات تصاویر ماهواره‌ای و هوایی به دست آمده است. یافته‌ها: نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد اجرای ناقص قانون توزیع عادلانه آب و آییننامههای مربوطه، چندگانگی مدیریت بر بستر و حریم رودخانهها، وجود خلاءهای قانونی، فقدان سند مالکیت برای بستر رودخانهها و دادرسی ناکارآمد آب در قبال متجاوزین سبب شده تا این ثروت عمومی جولانگاه تجاوز و تصرف قرار گیرد. بحث و نتیجه گیری: مهمترین نتیجه حاصل از این پژوهش عبارت است این که، یکی از مهمترین دلایل وقوع سیل و آبگرفتگی عدم رعایت حریم رودخانه در مناطق مختلف سطح کشور می‌باشد.
1. Yousefi, Saleh, Mirzaee, Somayeh, Keesstra, Saskia, Surian, Nicola, Pourghasemi, Hamid Reza, Zakizade, Hamid Reza, Tabibian, Sahar, (2018), Effects of an extreme flood on river morphology (case study: Karoon River, Iran), Geomorphology,
2. Arthington, A., Bhaduri, A., Bunn, S., Jackson, S., Tharme, R., Tickner, D., Young, B., Acreman, M., Baker, N., Capon, S., Horne, A., Kendy, E., McClain, M., Poff, N., Richter, B., Ward, S. (2018) The brisbane declaration and global action agenda on environmental flows. Front. Environ. Sci. 6, 1–15. https://doi.org/ 10.3389/fenvs.2018.00045.
3. Barbarossa, V., Schmitt, R.J., Huijbregts, M.A., Zarfl, C., King, H., Schipper, A.M.,( 2020). Impacts of current and future large dams on the geographic range connectivity of freshwater fsh worldwide. Proc. Nat. Acad. Sci. United Sci. Am. 117, 3648–3655. https://doi.org/10.1073/pnas.1912776117.
4. Zhang, W., Yuan, J., Han, J.Q., Huang, C.T., Li, M., (2016). Impact of the Three Gorges Dam on sediment deposition and erosion in the middle Yangtze River: a case study of the Shashi reach. Hydrol. Res. 47 (S1), 175–186.
5. Yu, D., Shao, H., Shi, P., Zhu, W., Pan, Y., (2009). How does the conversion of land cover tourban use affect net primary productivity? A case study in Shenzhen city. China. Agric. For. Meteorol. 149, 2054–2060.
6. Yu, Y.W., Mei, X.F., Dai, Z.J., Gao, J.J., Li, J.B., Wang, J., Lou, Y.Y., (2018). Hydromorphological processes of Dongting Lake in China between 1951 and 2014. J. Hydrol. 562, 254–266.
7. Mei, X.F., Dai, Z.J., Du, J.Z., Chen, J.Y., (2015) a. Linkage between Three Gorges Dam impacts and the dramatic recessions in China’s largest freshwater lake, Poyang Lake. Scientifc Reports 5, 18197.
8. Darby, S.E., Hackney, C.R., Leyland, J., Kummu, M., Lauri, H., Parsons, D.R., Best, J.L., Nicholas, A.P., Aalto, R., (2016). Fluvial sediment supplies to a mega–delta reduced by shifting tropical–cyclone activity. Nature 539 (7628), 276–279.
9. Dai, S.B., Lu, X.X., (2014). Sediment load change in the Yangtze River (Changjiang): a review. Geomorphology 215, 60–73.
10. Shang, Jiahui, Zhang, Wenlong, Chen, Xinqi, Li, Yi, Niu, Lihua, Wang, Longfei, Zhang, Huanjun, (2021), How environmental stress leads to alternative microbiota states in a river ecosystem: A new insight into river restoration, Water Research 203 (2021) 117538, https://doi.org/10.1016/j.watres.2021.117538
11. Dang, M.H., Umeda, S., Yuhi, M., (2014). Long–term riverbed response of lower Tedori River, Japan, to sediment extraction and dam construction. Environ. Earth Sci. 72 (8), 2971–2983.
12. Rinaldi, M., Simon, A., (1998). Bed–level adjustments in the Arno River, central Italy. Geomorphology 22 (1), 57–71.
13. Sarmad, Morteza. (1354), technical privacy and related rights and laws, first volume, bright print
14. Yang, Y.P., Zhang, M.J., Liu, W.L., Wang, J.J., Li, X.X., (2019). Relationship between Waterway Depth and Low-Flow Water Levels in Reaches below the Three Gorges Dam. J. Waterw. Port Coastal Ocean Eng. 145 (1), 04018032.
15. Zhang, W., Yang, Y.P., Zhang, M.J., Li, Y.T., Zhu, L.L., You, X.Y., Wang, D., Xu, J.F., (2017). Mechanisms of suspended sediment restoration and bed level compensation in downstream reaches of the Three Gorges Projects (TGP). J. Geog. Sci. 27 (4), 463–480
16. Farrokhi, Saeeda, (2016), Ownership of river bed and privacy, Second National Conference on Law, Theology and Political Science
17. Emami, Seyyed Hassan. (1363), Civil Rights, Vol. 1, Chachkhaneh Islamia, 4th edition
18. Khajoi, Fahima, Khodashanas, Saeedreza, Mosaedi, Abolfazl, (1400), The effect of human interventions in the sanctuary and bed of the Faroub Roman river and its flood characteristics, Journal of Eco-Hydrology, 8 (2), 379-369.
19. Roshan Tabari, Mozhgan, Kayani, Bahram, Suleiman Roudi, Abdallah, Vahedi, Fariba, Makret, Asiyeh, Rahmati, Rahima, (2013), Studying the environmental effects of sand exploitation from Tankabon River, Journal of Environmental Science and Technology, 16 5), pp. 149-158.
20. Sarmad, Morteza. (1354), technical privacy and related rights and laws, first volume, bright print
21. Farrokhi, Saeeda, (2016), Ownership of river bed and privacy, Second National Conference on Law, Theology and Political Science.
22. Farrokhi, Saeeda. (2014), Investigating the legal dimensions of restrictions related to occupation and ownership in lands adjacent to public waters, Master's Thesis, Farabi Campus, University of Tehran, Qom
23. Ghahrani, Narjes, Ghafouri, Mohammad, Lashkaripour, Gholamreza, Gholami, Gholamreza, (2018), Investigation of the destructive environmental effects caused by the indiscriminate harvesting of river materials (sand) in the main harvesting axes of Mashhad city, Applied Geology Quarterly, 7(1) , number 1, pp. 62-53.
24. Arab Ahmadi, Fatemeh, Bahraminejad Mughouieh, (2014), a look at the jurisprudential foundations of river boundaries, the second national conference on water, man and earth, Isfahan, 26 Shahrivar.
25. Majidi Heravi, Athena, Kahrvardi Tali, Manijeh, Hekmatnia, Hassan, Farhodi, Rahmatullah, Javari, Majid, (2014), Vulnerability caused by urban flooding in the northwest of Tehran (Fahrazad to Kan basins), Geography (Scientific-Research and International Quarterly of the Association Geography of Iran), 13(12), 181-203.
26. Rinaldi, M., Simon, A., (1998). Bed–level adjustments in the Arno River, central Italy. Geomorphology 22 (1), 57–71
27. Zefanias Nhassengo, Osvaldo Silva, Somura, Hiroaki, Wolfe, June, (2021), Environmental flow sustainability in the Lower Limpopo River Basin, Mozambique, Journal of Hydrology: Regional Studies, 36, 100843, https://doi.org/10.1016/j.ejrh.2021.10084
28. Barbarossa, V., Schmitt, R.J., Huijbregts, M.A., Zarfl, C., King, H., Schipper, A.M., (2020). Impacts of current and future large dams on the geographic range connectivity of freshwater fsh worldwide. Proc. Nat. Acad. Sci. United Sci. Am. 117, 3648–3655. https://doi.org/10.1073/pnas.1912776117
