بررسی روش‌های مختلف تخمین نیازآب زیست‌محیطی(مطالعه موردی: رودخانه الندچای)

الموضوعات :

المیرا پیروزیان ¹ (دانش‌آموخته کارشناسی ارشد سازه‌های آبی، گروه علوم و مهندسی آب، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
مهدی سرائی تبریزی ² (استادیار گروه علوم و مهندسی آب، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران *(مسوول مکاتبات))
حسین صدقی ³ (استاد گروه علوم و مهندسی آب، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)

تاريخ الإرسال : 25 الثلاثاء , جمادى الثانية, 1439 تاريخ التأكيد : 02 الأربعاء , محرم, 1440 تاريخ الإصدار : 05 الثلاثاء , صفر, 1442

الکلمات المفتاحية: نیاز زیست‌محیطی, الندچای, رودخانه, روش‌های اکوهیدرولوژیکی,

ملخص المقالة :

زمینه و هدف: طرح‌های توسعه منابع آب دارای اثرات زیست‌محیطی متعددی می‌باشد که تغییر رژیم طبیعی رودخانه‌ و کاهش جریان سطحی پایین‌دست از مهم‌ترین آن است. برآورد جریان زیست‌محیطی مورد نیاز برای سلامت رودخانه‌ها و اکوسیستم‌های آبی پایین‌دست از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. راهکار پایدار، تجدیدنظر در تخصیص آب برای مصارف مختلف و افزایش سهم جریان زیست‌محیطی از 10%کنونی به 20 تا 40% آورد سالیانه رودخانه‌ها است. هدف این پژوهش، ارزیابی توزیع ماهیانه جریان زیست‌محیطی یک رودخانه شاخص با جریان دائمی (رودخانه الندچای) از روش‌های موجود هیدرواکولوژیکی بوده است.روش بررسی: در این مقاله، از هفت روش هیدرواکولوژیکی: 1- Tennant؛ 2- Tessman 3- شاخص‌های تداوم جریان FDC 4- Smakhtin 5- FDC shifting 6- DRM و 7- روش کیفیت آب موسوم به رابطه Q) استفاده شده است. نتایج برآورد جریان زیست‌محیطی رودخانه الندچای در سال 97 از روش‌های مختلف محاسبه گردید.یافته‌ها: بر اساس این مقاله، حقابه زیست‌محیطی رودخانه الند چای در روش FDC shiftingو با پذیرش شرایط رودخانه در حداقل وضعیت اکولوژیکی قابل‌قبول (کلاس مدیریت زیست‌محیطی C)، در ایستگاه هیدرومتری بدلان، شدت جریان متوسط سالیانه معادل 56/1 مترمکعب بر ثانیه برآورد گردید که از نظر مقدار دبی حقابه زیست‌محیطی از تمام روش‌های هفت گانه محاسبه شده بیش‌ترین مقدار را به خود اختصاص داده و روش Tennant هم در ایستگاه نامبرده 39/0 محاسبه گردید. بقیه روش‌ها بین دو روش یادشده قرار گرفته است.بحث و نتیجه‌گیری: نتایج مقاله حاضر دقت روش FDC shifting را با کلاس زیست‌محیطی C که در ایستگاه مورد مطالعه برابر با 56/1 مترمکعب در ثانیه است، به‌عنوان کلاس مدیریت زیستی برای رودخانه الندچای نشان می‌دهد. این نتایج نشان می‌دهد که روش‌های سریع محاسبه جریان زیست‌محیطی بکار رفته در ایران، عمدتاً بدون در نظر گرفتن شرایط زیست‌محیطی ایران بکار برده می‌شود. این امر دقت نتایج حاصل را بشدت کاهش داده وگاه حتی نتایج معکوسی را حاصل می‌کند.

المصادر:

1.      www. wrm.ir

2.      Taleb Bidokhti, N., 2013. Environmental Challenges in Iran. Special Issue Newspaper (Sunday, November 26, 2013) (in Persian).

3.      Water and Waste Water Industry (2009), Guidelines for determining the minimum water required by aquatic ecosystems, Ministry of Energy, Water and Waste Water Department, Water and Waste Water Engineering and Technical Standards (in Persian).

4.      Abdi, R., Yassi, M., 1392. Assessment of Dam Effect in River Ecosystem Set with Estimation of Environmental Need. Case Study of Shahre Chay River . Eighth National Congress of Civil Engineering, Babil University, Babylon (in Persian).

5.      Ahmadpoor, Z.,2012. Hydrological Variable Regime Indicators in Environmental Risk Assessment. Master's thesis, Faculty of Agriculture, Urmia University (in Persian).

6.      Mostavafi, S.,2013. Environmental Flow Assessment of the River Using Echo-Hydrological Methods. Master's thesis, Faculty of Agriculture, Urmia University, Urmia (in Persian).

7.      Rezayi, N., (2015). Evaluation of Environmental Flows in the Simineh River by Using Hydrological Methods. First National Conference on Earth Sciences and Urban Development, Tabriz University, Tabriz, Iran (in Persian).

8.      Gao, B., Yang, D., Zhao, T., and Yang, H. (2012). Changes in the eco-flow metrics of the Upper Yangtze River from.  of   Journal of Hydrology.

9.      Belmar, O. Bruno, D. Martínez-Capel, F. Barquín, J. and Velasco, J. (2013). Effects of flow regime alteration on fluvial habitats and riparian quality in a semiarid Mediterranean basin. Journal of  Ecological  Indicators.

10.  Smakhtin, V.U., Anputhas, M. (2006). An assessment of environmental  flow requirements of Indian river basins. IWMI Research Report 107. International Water Management Institute, Colombo, Sri Lanka, 36p.

11.  Tennant, D. L. (1976). Instream flow regimens for fish, wildlife, recreation and related environmental resources. Fisheries 1, 6–10.

12.  Tessman, S. A. (1980). Environmental Assessment, Technical Appendix E, in Environmental Use Sector Reconnaissance Elements of the Western  Dakotas Region of South Dakota Study. Water Resources Research Institute, South Dakota State University, Brookings, SD.

13.  Smakhtin, V.U., Revenga, C., Dooll, P. (2004). Taking into account  environmental water requirements in global scale water resources assessments. Research Report 2 of the CGIAR Comprehensive  Assessment Program of Water Use in Agriculture. Colombo, Sri Lanka: International Water Management Institute, 24 pp

14.  Hughes, D.A., Hannart, P. (2003). A desktop model used to provide an initial estimate of the ecological instream flow requirements of rivers in South Africa. Journal of Hydrology 270, 167-181.