ارزیابی تغییرات پوشش اراضی شهر ملایر با استفاده از سنجه‌های سیمای سرزمین

الموضوعات :

محمد جواد امیری ¹ , افسانه عسگری پور ² , محمود ذوقی ³

1 - استادیارگروه برنامه ریزی، مدیریت و آموزش محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران.* (مسوول مکاتبات)
2 - کارشناسی ارشد آموزش محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران.
3 - دکتری برنامه ریزی محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران.

تاريخ الإرسال : 12 الثلاثاء , رجب, 1437 تاريخ التأكيد : 03 الثلاثاء , ربيع الأول, 1439 تاريخ الإصدار : 07 الأربعاء , جمادى الثانية, 1442

الکلمات المفتاحية: بوم شناسی سیمای سرزمین, تغییرات پوشش اراضی, کمی سازی, سنجه های سیمای سرزمین, ملایر,

ملخص المقالة :

زمینه و هدف: با توجه به آثار منفی ناشی از استفاده نامناسب از سرزمین و تغییر کاربری اراضی، آگاهی و شناخت روند تغییرپذیری، در ارزیابی آثار محیط زیستی ناشی از توسعه به منظور طرح ریزی و مدیریت پایدار سرزمین ضروری است. این مطالعه به منظور بررسی روند تغییرات سیمای سرزمین در شهر ملایر انجام شد. شهر ملایر به دلیل عوامل گوناگون مانند افزایش جمعیت، نوسازی محلات گسترش حومه نشینی و... دچار تغییراتی در پوشش اراضی شده است و عوامل وابسته به جمعیت و سیاست های مدیران از جمله موثر ترین آن ها هستند. روش بررسی: به منظور تهیه نقشه های پوشش سرزمین و تحلیل تغییرات، از تصاویر ماهواره ای لندست در فاصله زمانی بین 2000 تا 2014 استفاده شدو از سنجه های مساحت کلاس، تعداد لکه، تراکم لکه، بزرگ‌ترین لکه و شکل منظراستفاده شد. یافته ها: تجزیه و تحلیل سنجه های سیمای سرزمین بیان‌گر جایگزینی گسترده زمین باز در منطقه با مناطق سبز و ساخته شده بوده است. به گونه ای که جمع کل مساحت فضاهای سبز از حدود 396/8775 هکتار در سال 2000 به حدود 740/7900 هکتار در سال 2014 رسیده است و میزان افزایش آن حدود دو برابر بوده است. همچنین میزان اراضی باز نیز از حدود 1400/823 هکتار در سال 2000 به حدود 1400/467 هکتار در سال 2014 رسیده است و نشان دهنده کاهش 50 درصدی آن است و اراضی ساخته شده نیز دارای افزایش حدود 12 هکتاری می باشند. میزان افزایش تعداد لکه ها نیز بیش از دو برابر بوده است که نشان از ریزدانگی سیمای سرزمین در منطقه دارد. بحث و نتیجه گیری: نتایج نهایی نشان می دهد که تغییرات فضای سبز روند رو به بهبودی را پشت سر گذاشته که این امر می‌تواند ناشی از تمرکز مدیریت شهر بر روی مقوله ارتقا فضای سبز در شهر ملایر باشد، البته توصیه می شود که برای دست‌یافتن به توسعه پایدار این رویه در آینده نیز متداوم باشد.

المصادر:

1. Volk, M. and U., Steinhardt, 2002. Landscape concept (what is a landscape?) in: Bastian O and Steinhardt U (Eds.) Development and perspectives of landscape ecology, Kluwer Academic Publisher, Boston.


2. Sanderson, J. and L. D., Harris, 2000. Landscape ecology, A Top-Down Approach. Lewis Publishers. Boca Raton, Florida, USA.


3. Forman, R. T., M. Godron, 1986. Landscape Ecology. USA: John Wily & Sons.


4. Schindler, S., K., Poirazidis, T., Wrbka, 2008. A core set of landscape metrics for biodiversity assessments: A case study from Dadia National Park. Greece, Ecological indicators,Vol. 8(5), pp. 502-514.


5. Herold, M., J., Scepan, K. C., Clarke, 2002. The use of remote sensing and landscape metrics to describe structures and changes in urban land uses. Environment and Planning, Vol. 34(8), pp. 1443-1458.


6. Narumalani, S., D. R., Mishra, R.G., Rothwell, 2004. Change detection and landscape metrics for inferring anthropogenic processes in the greater EFMO area. Remote Sensing of Environment, Vol. 91(3–4), pp. 478-489.


7. Miller, R. W., 1997. Urban Forestry: Planning and Managing Urban Greenspaces-2^nd Edition. Upper Saddle River NJ, prentice Hall, Inc.


8. Uuemaa, E., U., Mander, R., Marja, 2013. Trends in the use of landscape spatial metrics as landscape indicators: A review. Ecological Indicators, Vol. 28, pp. 100-106.


9. Shiliang Liu, Yuhong DongLi Denga, Qi Liua, Haidi Zhao, Shikui Dong, 2014. Forest fragmentation and landscape connectivity change associated with road network extension and city expansion: A case study in the Lancang River Valley. Ecological Indicators, Vol. 36, pp. 160–168.


10. Deng, J. S., K., Wang, Y., Hong, J. G., Qi, 2009. Spatio-temporal dynamics and evolution of land use change and landscape pattern in response to rapid urbanization. Landscape and Urban Planning, Vol. 92(3–4), pp. 187-198.


11. Matsushita Bunkei et al., 2006. Characterizing Changes in Landscape Structure in the Lake Kasumigaura Basin, Japan Using a High-Quality GIS Dataset. Journal of Landscape and Urban Planning, Vol. 78(3), pp. 241-250.


12. Palmer, R.A, A.F., Rooyent, 1998. Detecting Vegetation Change in the Southern Kalahari using Landsat TM data. Journal of Arid Environments, Vol. 39 (2), pp. 143–153.


13. Gholamalifard, M., A.S., Mahini, S.M., Ghasempur, 2006. Land Cover Change Detection in Tehran Using Landsat Images. the Third National Conference of Environmental Crisis, the Science and Research Center.


14. Yousefi, E., Ghasami, F., Salehi. E., Kafi, M., 2012. Locating and sutability analyzing of urban green based on ecological principles Case study: Birjand neighborhood parks. Environmental Studies, Vol. 64, pp. 169-178. (In Persian)


15. Mirzaei, M., Riahi Bakhtiari, A., Salman Mahini, A., M., Gholamalifard, 2013. Study of land cover changes in Mazandaran province using landscape metrics. Applied Ecology. Vol. 4, pp. 37-54. (In Persian)


16. Burel, F., J., Baudry, 2003. Landscape Ecology Concepts, Methods and Application, USA: Science Publisher.


17. Botequilha, A., J., Ahern, 2002. Applying landscape ecological concepts and metrics in sustainable landscape planning. Landscape and Urban Planning, Vol. 59(2), pp. 65-93.


18. Rekha, R, 1997. An Approach to Open Space Planning Based On the Principles of Landscape Ecology: An   Application to Greater Roanoke Area. Masters of Landscape Architecture Thesis, Blacksburg, Virginia.


19.  Sadeghi Benis, M., V., Banai, R., Daraish, 2013. Using Gradient Analysis of Landscape Metrics to Investigate Urban Green Space, Case Study: Tabriz City. Geography and urban planning of Zagros landscape, Vol 21, pp. 7-16. (In Persian)


20. Jahanishakib, F., B., Malekmohammadi, A.R., Yavari, Y., Sharifi, F. Adeli, 2014. Assessing the trend of land use change and climate change in the landscape of Choghakhor Wetland with emphasis on environmental effects. Environmental Studies. Vol. 40(3), 631-643. (In Persian)


21. Shams, M., P., Hajimalayeri, 2009. Physical development and its impact on land use changes in Malayer City 1358-1365. Journal of Environmental Based Territorial Planning Vol. 7, pp. 75-91. (In Persian)